Нұсқаулар жиынтығы Мамандығы: -0302000 «Мейірбике ісі» Біліктілігі: -0302033 «Жалпы тәжірибелі мейірбике»
жүктеу/скачать 207,58 Kb.
|
| Неопозитивнзм. Негізгі позитивизм - "дүрыс пікір"деп аталатын үғым болып дүниеге келді, оның бастамасын салған Опост Конг (1798 - 1857) және Джон Стюарт Милль, Герберт Спенсер. Бүл философияның арғы түбі Д. Юм мен И. Кантқа тіреледі. Олардың максаты ғалымдарды толып жатқан алдын ораган бос ойлардан, былайша айткаңда, философияданазат ету. Олардың пікірінше, эрбір ғылым - оз алдына философия. Сол ғалымдарды зерттеу кажет. Сөйтіп, революция арқылы үстемдікке қолыжеткен буржуазия бүрын материализм, гылым үшін күркскен болса, енді одан бас тартып, идеализмге біржолата ден койды.
Оның эволюциясы бір ғасыр ішінде үш кезеңнен өтті. Бірінші кезеңі -позитивизм, екіиші кезеңі - эмпириокртицизм, үшінші кезең - неопозитивизм немесе логикалық позитивизм. XIXғасырдың аяғы — XXғасыр басында позитивизмінің жаңа дэуірі туды. Ол кезенде оны эмпириокрицитизм деп атады. Оны жақтаушылар біздің санамыздан тыс объективтік омір бар, бірақ ол біздің сезімдеріміздің жиынтығы дегенін алдында айттық. Эмпириокритицизм позитивизмге қараганда шындықта элдекайда алшак. Айталық, позитивизм философияны емес, нақты ғылымдарды зерттеу керек десе, эпмириокритицизм біздің сезімден тыс еш нэрсе жоқ, барлык дүние -біздің сезіміміздің нэтижесі деген корытынды жасап, объективті омірді субъективті сезімге айналдырды. Позитивизмнің үшінші түрйі - неопозитивизм немесе логикалык позитивизм. Ол XXгасырдың 20- жылдарында дүниеге келді. Өкілдері: Морис Шлик, Рудольф Канап, Отто Нейрат, Филип Франк, т.б. Бүлар өз ойларын қатаң түрде ғылыми логикаға дүниеге келді. Сондай - ақ, әрбір сөздің мағынасын ашу (Б. Рассел) мәселесі, ақырында, себептілік, кажеттілік, мүмкіндік, бөлшек, т.б. котегориялар проблемасы туындады. Неопозитивистер ғылыми пікір айтудың екі түрлі - эмпирикалық және логикалық - математикалық жолы бар деді. Мәселен, "менде төрт қалам бар" делік немесе "мына жылқы ауру не сау", оны калай білеміз? Тек тікелей қарап, көзбен көру кажет. Бул әдісті эмпирикалык әдіс дейді. Өмірде бүл әдіс кең қолданылады. Ал егер көзбент көруге болмаса, онда логикалык- математикалық әдіс қолданылады. Оны тавтология деп те атайды. Ол үшін, айтылған пікірді анықтап білгіңіз келсе, ол ұғымды калыптасқан ой қисынына (логикаға) жүгіндіру керен. Біріншісі сезім арқылы тексеріліп анықтауға жатады. Оны верификация деп атайды. Екіншісі бекерге шығару арқылы дәлелденеді. Оны фаьсификация деп атайды. Неопозитивтер ғылымдардың объективті зандылықтары болатынын мойындамайды. Ғылым заңдары абсолют емес дейді олар. "Ғылым заңдары, - Белфаст университетінің профессоры Дэвид Гуничтің пікірінше, - дүниенің тіршілігі туралы оқырмыстылардың пайымдауы немесе, дэлірек айтсак, дүниенің олар үйреніп және түсіне білген кішкентай ғана бөлшегі". Сөйтіп, неопозитивистер ғылымдарды ғалымдардың субъективті топшылауы деп тұжырымдады. Неотомнзм - католик шіркеуінің діни философиясы. Негізін салгандар: XIIIғасырда өмір сүйген эулие Августин және Фома Аквинский. Өкілдері: Жан Маритен, Э. Жильсон, Г. Марсель, В. Соловьев, Н. Бердяев, И. Бохенский, т.б. Бүл діни философияның мақсаты - адамдар жүрегіне жол салу. Неотомистер гылымды жокка шығармайдй, бірақ оны дінге карсы коймайды. Тек ғылымдардың адамзатка тигізіп отырған кейбір жағымсыз ыкпалын сынайды. "Өйткені, адамдар жаратушы Қүдайды үмытқан. Барлык қатер содан" дейді олар. Неотомизм философиясы екі жүп категорияларға негізделген: потенция (мүмкіндік) және акт (накгы іс), әссенция (мән) және экзистенция (өмір сүру). Неотомизмнің басты мәселесі үшеу - Құдай, адам, адамгершілік. Бірақ Қүдай жамандык жасағанды жазалайды дейді. Ал, енді солай - ак болсын делік, сонда барлық табиғи сэйкессіздікті, үйлесімсіздікті, ассиметрияны жасайтын кім? Өйткені, ол табиғатта бар. Бүл сұрауларға неотомизм токталмайды. Дегенмен, когамдағы түрлі қайщылықтарды шешу басшыларға байланысты. Олар бағынушылардың жагдайын ойлауы керек деген де пікір айтады неотомистер. Экзистснциализм. Философияда ку-дайшылдықты, жалпы тағдырды жаратушыны мадақтау жайында көп жазылды. Неотомизм де сол багытка жатады. Ол агым теодиция деп аталады. Бірак адамды мадактауға - антроподицияға кезек келмей жүрді. Сондыктан адам туралы айту тасада, қалтарыста калып келді. Енді адамды арнайы зерттейтіикез туды. Адамға , оны зерттеуге бетбұрыс жасалды.Философияда ол ағым экзистенциализм деп аталады.Бірак бұл да субъективті идеалтзмге жатады. Н.Бердяев айтқандай, "бэлкім антоподиция теодицияга баратын бірден - бір жол, бірден — бір өшпеген және шексіз, бітпес жол шыгар". XIXгасырда пайда болған антропологиялык философияның абстрактілі, жалпылық диктатынан бас тартуы, нақты адамның өміріне жалпы алғанда жақындауы — кұптарлық, болашағы зор бағыт.XXғасырда бүл бағытэкзистенциализмнен өз дамуын тапты. Оның мақсатыклассиктік мән философиясын адамның омір сүру философиясымен алмастыру болды. Өкілдері: Н. Бердяев, Л. И. Шестов, К. Ясперс, М. Хайдаггер, Ж, П. Сартр, А. Камю, Г. Марсель. 9.Жаца такырыпты бекіту. 20 мин. (22%) Жаңа сабактың тақырыбы бойынша мақсаты мен мазмұнына сай сүрақтар кою. XIX- XXғ. қазіргі заман батыс философиясының ерекшеліктері; Герменевтика мен футурологияның негізгі мәселелері; Қазіргі кезендегі мәдениеттің, философияның, ғылымның даму деңгейі; «Өмір философиясының» мәні. 10.Сабақты қорытындылау: 5 мин. (6%) Сабактың аякталуына с окушылардың сабактағы білімдерін және үй тапсырмасының дайындығына карап бағалау. ? 11.Үйге тапсырма беру. 5 мин. (6%) Уй тапсырмасын түсіндіру. берілген тапсырманың орындап келуін талап ету. № 7 -сабақ Сабақтың тақырыбы: Отандық философия тарихы. Сагат саны: 90 минут (100%) Сабақ түрі: Теориялык сабак 4. Сабақтың мақсаты: Қазак философиясының бастаулары мен дамуының ерекшеліктері туралы түсінік беру. *оқыту: Қазақ мәдениетіндегі философия феномені; Қазақ философиясының тарихи даму кезеңдері; Қазіргі кезеңдегі Қазақстандағы философиялық ізденістердегі жана бағыттар туралы түсініп алу; XIXғасырдың соңы мен XXIғасыр басындагы казак философиясының ерекшелігі. Ш Құдайбердиевтін діни-философиялық көзқарастарын окыту. *тәрбиелік: Отандык философтардың еңбектерін окуға, пәнге деген дұрыс козқарасын, білімге және еңбекке деген сезімдерін тәрбиелеу. *дамыту: Қазақ жазушылары мен когам қайраткерлерінің әлеуметтік- философиялық ілімдерін, казіргі Қазақстандағы философиялык ' козқарастарын және логикалық ойлау қабілетін дамыту. 5. Материалдық техникалық жабдықталуы: а) техникалық құралдар: компыотер, интерактивтік такта, мультимедиялык кұрылғы. э) көрнекі және дидактикалык күралдар: озіндік жұмыстарға арналған кеспелер, тест тапсырмалары, сөзжұмбақтар, электрондык окулыктар, таратпа, Ро\үег Роіш- та жасалған слайдтар. б) оқыту орны: дәріс аудиториясы. 6. Әдебиеттер: Кішібеков Д. Сыздыков Ұ. Философия.- А.,1994 Бейсенов Қ.Ш. Философия тарихы. - А., 1994,2000 Алтаев Ж.А., Мұқанбетэлі К. Философия тарихы. - А., 1999 Әбішев Қ. Философия.- А.. 1998,2000 1) Ұйымдастыру кезені- 5 мин. - (6%) Оқушылардыц назарын сабакка аудару, аудиториядағы окушылардың сабакқа дайындығын тексеру. Сабақты ұйымдастырудағы талаптарды іске асыру үшін мүғалім мен оқушылардың әрекеті: а) Окушылармен амандасу; э) Окушылардың сабаққа қатысуын тексеру; б) Оқушылардың сабаққа дайындыгын тексеру; в) Сабақта құрал - жабдықтар мен көрнекіліктерді қолдану; 7. Оқушылардың отілген тақырып бойынша білімін тексеру. 15 мин. (16%) а) Барлык оқушылардың үй тапсырмасын орындауын тексеру; э) Оқушылармен уақыт бойынша жұмыс істеу; б) Сабақты сұраудың жалпы әдісі, бақылау сұрақтарын пайдалану; в) Оқушылардың білімдерін бағалау; г) Үй тапсырмасын қорытындылау. 8. Жана сабақты түсіндіру: 40 мин. (44%) а) Жаңа сабақтың тақырыбымен таныстыру; ә) Жаңа сабақты түсіндіру, колданатын әдіс, тарихи мәліметтерге шолу жасау, сабакка зерттеушілік жасау, проблемалық әдістердің көрінісі, жалпылау; б) корнекі күралдар, оқытудың корнекі кұралдарын қолдану; в) создік әдістер: сабақ мазмұ.ньш баяндау: г) жаңа сабакты бекітудің жалпы әдісін пайдалану. Отандық философия Шәкәрім XIXғасырдың соңы мен XXғасыр басындағы қазақ халқының философиялық ой деңгейін жарқырата ашып беруінде ерекше еңбегі бар. Шэкәрім үлкен өзгерістер кезеңінде қазіргі біздің кезеңмен ұксас дэуірде өмір сүрді. Мұндай кезде, эдетте, адамзат өркениетінің ұлылыгымен қатар оның осалдығы, нэзіктігі де жіті байқалатыны сөзсіз. Бүл кейде адамда үрейшіл-дүрлікпе көңіл күй тудырса, халкының болашагын ойлайтын гұламалар рухаии мәдениетті сактап қалуға болашакка деген сенімді жогалтпауға әрекет етеді, барлық күш жігерін соган жұмсайды. Шэкәрім алдында күрделі де, кайшылыққа толы мәселе - философияның неізгі сұрағы жатты. Оған жауап ретінде "Үш Анық" атты еңбегі пайда болды. Бұл еңбек философиялық идеяларга қозғау салып, заман агымына деген өз кезкарасының пайымдылығын танытты. Шэкәрім жаратылыс адам, жан мәселесіне орай негізгі екі шешімді мысалға келтіре отырып (діншіл, пәншіл) оларды екі тұрғыдан, екі жақты қарастырды. Идеялизм мен дін арасындагы озара байланысты аңғармаса да бұл мәселеде бір жақты кесімді жауап береді. Шэкәрім қалыптасқан дәстурлі байланыстардан бас тартып, бәрін бір Қүдайға экеп тірейтін діншілдікті сынайды. Жердің жүзін дэл тауып. Ешбір дін жок орныккан. Бәрінде де бар кауіп, Дін көбейді сондықтан,- деп толғанды. Яғни Шэкәрім жауапты табиғаттан, жаратылыс дамуынан іздейді. Шэкәрім антикалық классиктерден бастап, XIXғасырдың соңы мен XXғасыр басындагы гылыми жаңалықтарымен эйгілі болған ғалым ойшылдардың еңбектерімен таныс болды. Шэкәрім үшін бүл толып жаткан үйінділер болды. Әрбір ойшының көзқарасы Шэкәрім үшін өз алдына үйінді іспеттес болды. Міне сол эрбір үйіндіден Шэкәрім кішкене де болса алтын тауып, оны жинактады. Өзге де ойшылдар секілді Шэкәрімнін де басты тақырыбы - ол адам, адамның жаны, сол жанның тазалығы. Жан Шэкәрім үшін ең күрделі проблема, эрбір тіршілік иесінің өзіне лайық жанынан басқа бәріне ортақ, бәрін жаратушы, қадағалаушы және бәріне қозгау беруші "Қүдіретті субстанңия"- Жан жатыр. Шэкәрім оны түп жаратушы, тэңірі, мінсіз ие деп атап, оган философияда калыптаскан "Бүкіл әлемдік ақыл" сипатын береді. 2. XXғасырдың басында қазак топырағында бір топ талантты, ойшыл ақындар, қоғам кайраткерлері дуниеге келді. Әрине оларды дуниеге алып келген объективтік қоғамдық жағдайлар. Ресейде кулашын жайып дами бастаган капитализмнің XXғасырда Батыс Европа елдері сиякты империализм сатысына көтерілгенін, отаршылдық қысымның күшейгенін атап өтер едік. Соган сэйкес Ресейдің орталық аудандарында революңиялық шет аймактарында улт-азаттык козгалыстар күшейді. Сол кездегі казақ зиялыларын ойландырып толгаидырган ежелгі проблема -отаршылдық бүгаудан құтылу, казактарды өз алдына тәуелсіз ету, халықтың санасын ояту. Осы мақсатка багытталган әрекеттердің бір нэтижесі - 1909 ж. Уфа қаласында жарияланган М.Дулатовтың "Оян қазақ" поәмасы. Поәма "Кезіңді аш, оян, қазак, котер басты, Откізбей караңғыда бекер жасты! Жер кетті, дін нашарлап, хал харам боп Қазагым, енді жату жарамасты" деген .ұран сөздермен басталады. Поэманың атына ішкі магынасы сай, халыкка көзіңді аш, оян, айналаңды жайпап, жаушы барады, енді намыстанып, егеменді болмасаң бәрінен айырыласың деп, санасын ащы создермен оятып түр. жүктеу/скачать 207,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|