Нуржігіт Алтынбеков
жүктеу/скачать 1,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нуржігіт Алтынбеков
талшықты дә некер тіннен құрылған .. Сүйек қабығы сүйекті тесіп өтетін коллагенді талшықтардың көмегімен астын дағы пластинкалы сүйек тініне берік бекітіледі . Сүйек тініне периост аркылы енген қан тамырлары сүйекті көлденең тиесіл бағытталған каналдарының ішінде өтеді. Сүйек қа бығының функциялары : 1 ) трофикалық - сүйектің қоректенуін қамтамасыз ету ; 2 ) регенерациялық - остеогенді жасушалардын пролиферациясы , диф ференциялануы есебінен сүйектің өсуін және қалпына келуін жүзеге асыру ; 3 ) механикалық , тіректік - бұлшық еттермен байламдармен және сіңірлермен сүйектің механикалық байланыстарын қамтамасыз ету . Тығыз ЗАТ түтікті сүйектердің диафизін және жалпақ сүйектердің сыртқы қабатын құрайды . Тығыз заттың құрылымдық элементтері тығыз буынып - түйінген , қалыңдыгы 4-5 мкм сүйек табақшалары . Сүйек табақшаларының кеңістікте орналасу ретіне , яғни архитектоникасына сәйкес диафиз үш қабаттан тұрады : 1 ) сыртқы жалпы табақшалары ; 2 ) остеонды қабат ; 3 ) ішкі жалпы табақшалары . Сыртқы жалпы табақшалар қабаты тура сүйек қабығының астында орналасады . Остеонды қабат - сүйектің компактты затынын ортанғы және ең енді қабаты . Ол құрылымдық - функциялық бірліктері - остеондардан және олардың арасын толтыратын ендірме табақшалардан тұрады . Әрбір остеон немесе гаверс жүйесі ортасындағы өзектің ішінде өтетін бір немесе екі ұсақ қан тамырларын қоршап , концентрикалық , яғни бірінің ішіне бірі салынып орналаскан і 25 цилиндрлік сүйек пластинкаларынан құрылған . Ішкі жалпы табақшалар қабаты сүйектің тығыз затының ең ішкі бөлігін құрайды және эндостттыну астында сүйек кемігі қуысының шекарасын бойлап орналасады . Тығыз заттың жемік затқа ауысаттын жерлерінде ішкі жалпы табақшалар анық кө рінбейді , себебі олар кемік заттың трабекулдарына арқалықтарына жалғасады . КЕМІК ЗАТ сүйектің ішкі бөлігін құрайды және құрылымдық - функциллық бірліктерден - сүйек трабекулдарынап тұрады . Бұл тіректік құрылымдар бос тор құрып орналасады және олардың орналасу бағыттары жук салмақтардың - қысу және созу күштердің бағыттарына сәйкес болады . Трабекуларалық ке ңістіктерде сүйек кемігі орналасады . Кемік заттың трабекулдары қисық пішінді сүйек табақшаларынан құрылған . Соңғылардың арасында ішінде остеоциттердің денелері орналасқан лакуналар көрінеді . Кемік заттың трабекулдарының беті дамып , яғни белсенді емес остео бласттар кабатымен және остеокласттармен катталган . эндост немесе ішкі сүйек қабығы - сүйек кемігі жағындағы пери остқа ұқсас сүйектің жука дәнекертінді кабыгы . Эндост құрылысы дәл сол периост сияқты , бірақ қабаттары нашар дамыған . Оның құрамында белсенділігі сүйектің дамуы мен өсуі кезінде немесе сын ган жағдайда күшейетін здифференцияланган ( жетілмеген ) остеогенді жасушалардан және остеокласттардан тұратын үздіксіз қабаты бар . ЭМБРИОНДЫҚ ОСТЕОГИСТОГЕНЕЗ биомеханикалық және биофизикалық жағдайларға байланысты екі негізгі әдістер арқылы жүзеге асады : 1 ) тікелей және 2 ) тікелей емес . Тікелей остеогистогенез бассүйек сүйектері нің ретикулофиброзды сүйек тінінің бұғананың саусақтардың дистальді бунақтарының дамуына тән . Бұл әдістің мәні - сүйек тіні тікелей склеротомның мезенхималық жасушаларының жиынтығынан дамиды . Тікелей остеогенез төрт этап арқылы өтеді . 1 этап - остеогенді аралықтың қалыптасуы . Бұл кезде бола шак сүйек дамитын жерде белсенді көбейетін мезенхималық жасушалардың жиынтығы пайда болады. 2 этап - остеогенді аралық жасушаларының дифференциялануы , остеоидтың қалыптасуы . Мезенхималық жасушалар бөлінуін тоқтатады да остеобластты аралылық құрайтын остеобласттарға дифферен цияланады . Остеобласттар ЖАЗ органикалық компоненттерін немесе остеоидтты синтездеп секрециялауға кіріседі .3этап - остеоидтың минералдануы .4 этап- пластинкалы сүйек тінінің қалыптасуы. Тікелей емес остеогистогенез - сүйектің бастапқы қалыптасқан шеміршекті модельдің орнында дамуы . Ол адам қаңқасы сүйек птерінің көпшілігіне ( аяқ - қолдың түтікті сүйектері , жамбас сүйектері , омырт калар және т.б. ) тән . Тікелей емес остеогенез эмбриогенездің 2 - айында бас талады және төрт кезең арқылы өтеді : 1 ) сүйектің шемір шекті моделінің қалыптасуы ; 2 ) перихондралды сүйектену ; 3 ) диафиздің эндохондралды сүйектенуі ; 4 ) эпифиздерде эндохондралды сүйектену жән не эпифизарлық өсу табакиназарының қалыптасуы Бірінші кезеңі – болашақ сүйектің шеміршекті моделінің қалыптасуы - шеміршек тінінің гистогенезі сияқты өтеді . Жасушалардың генетикалық бағдарламасы мен қоршалған микроортасынын әрекеттесу нәти жесінде склеротомдық мезенхимадан , мүше ретінде болашақ сүйектің пішііне ие болатын гиалинді шеміршек бастамасы дамиды . Екінші кезеңі – перихондралды сүйектену - диафиздин ортанғы бөлігінің шеміршек қабығына кан тамырлары кері |