Нуржігіт Алтынбеков
жүктеу/скачать 1,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нуржігіт Алтынбеков
Жатыр түтіктері. Жатыр түтіктері немесе ұрық жолдары – құрсақ қуысы мен жатырды байланыстырып тұратын жұп мүшелер. Дамуы. Ұрық жолдарының парамезонефральді өзектерінің үстіңгі бөлігінен дамиды. Құрылысы. Ұрық жолының қабырғасында үш түрлі: кілегейлі, бұшықетті және сірлі кабықтары болады. Кілегейлі қабықтың құрамында көптеген тарамдалған қатпарлары бар. Бұл қабығының эпителиі бір қабатты призмалы,құрамы екі түрлі - кірпікшелі және безді немесекреторлы жасушалардан тұрады. Кілегейлі қабықтың меншікті пластинкасы борпылдақталшықты дәнекер тіні түрінде көрінеді. Бұлшықетті қабатының ішкісі айналмалы, ал сыртқысы бойлық қабаттардан тұрады. Ұрық түтігінің жолдары сыртқы жағынан сірлі қабықпен қоршалған. Жатыр түтігінің проксимальді ұшы кеңейіп шашақтармен (фнмбриялармен) аяқталады. Овуляцня кезінде ұрық жолдарының шашактарының құрамындағы қан тамырлары көлемі жағынан ұлғайып, аналық безді мейлінше мол қамтиды. Аналық жыныс жасушасының ұрық жолымен жылжуы жатыр түтігінің қуысын жауып тұрған эпнтелий кірпікшілерінің қимылдарымен ғана емес, сонымен бірге оның бұлшық ет қабығының перистальтикалык жиырылғыштығымен де қамтамасыз етіледі. ЖАТЫР Жатыр -ұрықтың құрсақ ішінде дамуын қамтамасыз етуге арналған бұлшық етті мүше. Дамуы. Жатыр мен қынап, ұрықтың немесе нәрестенің сd, және оң жақ парамезонефральді өзектерінің дистальді бөлігінің байланысқан жерінде дамиды, Кейінірек үрықтың (нәрестенің) 4 айына қарай тоғысу аяқталады да, жатыр алмұрт тәрізді пішінге ауысады. Құрылысы. Жатырдың қабырғасы: кілегейлі (эндометрий), бұлшық етті (миометрий) жөне сыртқы сірлі (перимстрий) қабықтың тұрады. Жатырдың ішкі эндометриі екі кабатка - базальды және функциональды болып бөлінеді.Функциональды кабаты овариальді-гормондарға тәуелді болғандықтанжыныстық циклде едәуір өзгерістерге ұшырайды. Жатыр-дың эндометриі (кілегейлі қабығы) бір қабатты призмалы эпителиймен жабылған. Мұндағы кірпікшелі жасушалары кабінесе жатыр бездерінің өзектерінің айналасында орналасады, Жатырдың кілегейлі қабығының меншікті пластинкасы борпылдақ талшықты дәнекер тінінен түзілген. Бұл пластинкада көптеген жатыр бездері орналасады. Бездер эндометрийдін бүкіл қалыңдығын алып жатады, тіпті мнометрийдің үстіңгі қабаттарына да бойлап кіреді. Пішіні мен құрылысы жағынан жатыр бездері қарапайым түтікшелі болып келеді. Жатырдың миометрийі тегіс салалы ет жасушаларынан- ішкі кілегей асты, мұнда миоциттері қиғаш орналасқан, ортаңғысы қан тамырлы және сыртқы миоциттері көлденең орналасқан қан тамырлар үсті қабаттарынан тұрады. Миоцигтердің бұлайша орналасуы жыныстық цикл барысында қан айналымының қарқындылығын реттеуде белгілі бір үлесін қосады. Мноциттер шоғырларының арасында иілгіш-эластив талшықтар арасы гистиоциттерге толы дәнекер тінінің қабырнақтары баршылық. Миометрийдегі миоциттердің ұзындығы 50 мкм шамасында, ал кей жерлерінде 500 мкм-ге дейін (жүктілік кезінде) созылып, тіпті тор да құрайды. Периметрий жатырдың үстіңгі бетінің көлшілігін жауып жатады. Жатыр мойнымда қынаптың үстінгі бөлігінің алдыңғы және бүйір беттері көк етпен (сірлі) жабылмаған. Жатыр мойнының айналасында, өсіресе бүйір жөне алдынғы бәліктерінде, май тінінің жиынтығы орналасады, мұны параметрнй дейді. Васкуляризациясы - тамырлануы немесе жатырдың қанмен жабдықтану жүйесі жақсы жетілген. Миометрий мен эндометрийге қан тасылмалдаушы (әкелуші) артериялар миометрийдің айналмалы қабатында спираль түрінде шиыршыкталады да, бұл жатыр кішірейген кезде қабырғасының жиырылуыиа себепкер болады. Жатырдың васкуляризациясының осы ерекшелігі |