Нуржігіт Алтынбеков
жүктеу/скачать 1,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нуржігіт Алтынбеков
Паратироциттердің функциональді жағына байланысты ашық және күңгірт түсті жіктелуі тағы бар . Күңгірт түсті паратироциттердің қызметі белсенді , сондықтан олардың цитоплазмасында түйіршікті ЭT мен ГК күшті дамыған . Сонымен қатар , диаметрі 400 нм - дей болатын , көптеген секреторлы түйіршіктері болады . Ашық түсті паратироциттердің белсенділігі нашар , цитоплазмасында көбінесе лизосомалары , гликоген мен липидті қосындылармен мөлшері 150-200 нм болатын секреторлы түйіршіктері кездеседі . Бездегі ашық түсті парати роциттерінің саны күңгірт түстіден 3-5 рет көбірек болып келеді. Оксифильді паратироциттер без паренхимасында топтасып та , жекеленіп те орналасады . Бұлардың цитоплазмасында көптеген митохондриялар , аздаған түйіршікті эT мен ГК болады . Секреторлы түйіршіктері болмайды . Көптеген гистологтар оксифильді паратироциттерді APUD - жүйесіне жатқызады . Бұлардың биогенді аминдерді синтездейтіні белгілі болғандықтан , кальцитониноциттерге жатқызуға да болады . Без стромасында көптеген қан капилляры мен БТҚДТ май жасушаларының топтамасы көптеп кездеседі . Васкуляризациясы- бездің артериясы көптеген капиллярларға тарамдалса , ал венасы тор түріндегі анастомоздар түзеді . Иннервациясы -безге көптеген симпатикалық , парасимпа тикалық нерв талшықтары өтіп , паратироциттердің арасында көптеген түйреуіш тәрізді жуанданады немесе таяқша тәрізді болып келген миелинсіз талшықтардың терминальді ұштары болады . Жасқа байланысты ерекшеліктері . Бездің негізгі пара тироциттері тек қана жаңа туған нәрестелер мен жас балаларда ғана кездеседі . Бездегі оксифильді паратироциттері балада 5-7 жастан бастап пайда болады да , әрі қарай күрт көбейеді . Адамда 20-25 жастан кейін безде адипоциттер де көптеп кездесе бастайды . 37. Бүйрекүсті бездің морфо-функциялық сипаттамасы. Даму көздері. Қыртысты және милы заттың құрылысы және тіндік құрамы. Жасушалық құрамы және гормондары. Бүйрекүстібездің секреторлық функциясы және оның реттелуі. Жасқа байланысты өзгеруі. Бүйрек үсті бездері Қызметтері : • Су мен тұздың алмасуын реттеп , иммундық реакцияларга қатысатын минералокортикоидтарды ( альдостерон , дезоксикортикостеронның ацетатын ) т.б. синтездейді . Минералокортикоидтар бүйректердегі натрийдің реабсорбция сына әсер ете отырып , ағзадан судың шығуын тежейді де , артериялық қан қысымын жоғарылатады . • Глюкокортикоидтарды ( кортизол , гидрокортизон т.б. ) синтездейді . Бұл гормондар қандағы глюкоза деңгейін көбейтеді . Глюкокортикоидтардың синтезі мен секрециясы стресс кезінде күшейіп кетеді . Аталған гормондар қабыну және стресс кезінде бөлініп , мускулатуралардың өсуіне ықпал етеді . • Жыныс гормондары андрогендерді ( дегидроэпиандростеронді мен андростендион ) өндіреді , бұлар намундық реакцияларды басады , сондықтан медицинада бұларды аутоиммундық аллергиялық реакцияларды т.б сырқаттарды емдеуге қолданады . Андрогендерді өндіруге АКТГ ықпал етеді . Бүйрек үсті бездерінің боз затынан күйзеліс кездерінде катехоламиндер : адреналин мен нейромедиатор норадреналин синтезделінеді . Кейбір қиын жағдайларда адамның жұмыс істеу қабілетін , сонымен қатар өмірін сақтау үшін бұл заттар ағзадағы барлық сарқылмас ресурстарды жинақтап , әрі сақтап отырады . Бұл келесі әсерлердің есебінен іске асады . Жүректің жұмысы артып , миокардтың жиырылу қабілеті күшейеді , артериялық қан қысымы жоғарылайды . Қордағы гликоген мен липидтердің ыдырауының жоғарылауы , сонымен қатар ферменттердің белсендірілуі және глюкоза мен майдың метаболизмінің күшеюі нәтижесінде жасушаларда көп мөлшердей энергия пайда болады . Ішкі ағза қантамырларының тарылуы , ал керісінше күйзеліс |