Нуржігіт Алтынбеков
жүктеу/скачать 1,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нуржігіт Алтынбеков
тироциттердің көлемі ұлғаяды , цитоплазмалық торлары көбейіп , өте ірі түйіршіктері пайда болады Ацидофильді эндокриноциттер , базофильділерге қарағанда көлемі кішілеу , гипофиздің алдыңғы бөлігі аденоциттерінің 30-35 % құрайды . Цитоплазмасында қышқыл бояулармен боялатын тығыз белокты түйіршіктері болады . Ацидофильді эндокриноциттер екіге бөлінеді : Соматотропты эндокриноцитeр бөлетін гормоны соматотропин , сүйек тінінің өсуін реттейді . Соматотропоциттердің түйіршіктерінің d = 350 -450 нм , бұл өсу процессіне қатысты гормон болып саналады . Екіншісі манмотропты эндокриноциттер . не пролактиноциттер бөлетін гормоны пролактин , бұл сүт безінің секрециясының биосинтезін тездетеді . Бала туылганнан кейінгі мерзімде анасында сүт безі тез дами бастайды да , сүттің бөлінуін реттейді . Хромофильді эндокриноциттердің тағы бір түріне кортикотропты эндокриноциттер жатады . Олар типофиздің алдыңғы бөлігінің ортасында орналасқан белокты гормон синтездейтін аденокортикотропты ( АКТГ ) эндокриноциттер . Хромофобты - эндокриноциттері гипофиздің алдыңғы бөлігінің аденоциттерінің 60 % құрайтын , қызметі әр түрлі кезеңде болатын , түйіршіктері білінбейтін эндокриноциттер . Бұлардың арасында жұлдыз тәрізді ұсақ түрлері де кездеседі . Кейде олар топталып дөңгелек фолликула пішіндес денелер де құрайды . Орта бөлігі – аденогипофизге жанаса орналасқан эпителиоциттерден тұратын , жіңішке тізбек . Бездің бұл бөлігінде меланотропин мен липотропин гормондарын синтездейтін эндокриноциттері бар . Ағзада бұл гормондар майдын және пигменттің алмасуына қатысады . Аденогипофиздің туберальді - безді мимен , оны гипоталамус аймағы – мен жалғастырады , құрамында эпителий жасушаларының тізбегі бар бөлігі . Аденогипофизбен гипоталамус аралығындағы қан тамырлардың гормондар түзудегі маңызы . Гипофизге қанды әкелетін артериясы гипоталамустай шығып тарамдалынып , қақпадағы біріншілік қатиллярлар шумағын құрайды , олар гипоталамустың нейросекреторлық жасушаларының аксондарын қоршайды да , одан әрі қарай қақпа веналарына айналады , содан соң қақпадағы синусоидты екіншілік капиллярлар шумағына айналып барып , аденоциттерді қоршайды . Бұдан безден қанды алып шығатын венаға айналады , одан жылжыған қан мен гипофиздің алдыңғы бөлігінің гормондары қанға шығып ( бөлініn ) , гипофизді шеткі ішкі секреция бездерімен байланыстырады . Гипофиздің соңғы бөлігі немесе нейрогипофиз көбінесе эпендимоциттер деп аталатын жасушалардан қалыптасқан өсінділі питуициттер . Бұлардың жіңішке өсінділері қай капиллярларының базальді мембраналарында аяқталады . Гипофиздің бұл бөлігі гипоталамустав бөлінген вазопрессин мен окситоцин гормондарын алады . Осыған байланысты гипоталамустан келген нейросекреторлық нейрондардың аксондарының ұшындағы Херринг денешіктері қан капиллярымен түйісіп , аксо - вазальді синапс түзеді . Бұл денешіктердің құрамында аталған гормондары бар “ жинағышi денешіктер ” деп аталатын жуандалған бөліктері болады . Питуициттер гормон бөлмейді , тек дайын гормондарды Гипоталамустан алып , шеткі бездермен байланысады . 34. Эпифиз. Даму көздері, құрылысы, жасушалыққұрамы. Эпифиз ( epiphisis cerebri ) немесе томпақ дене ( corpus pineale ) деп аталатын без . Бұл без ағзадағы циклді немесе кезектесіп ( ритмикалық ) келіп отыратын құбылыстарды реттеп тұратын орталық эндокринді мүше ( без ) . Мұндай құбылыстарға жататын овариальді - менструальді цикл , күн мен түннің ауысуындағы ( жарық пен қараңғы ) циркадты кезендегі гормондардың түзілуі мен бөліну эпифиздің қызметіне тәуелді . Эпифиз адам ұрығының 5-6 аптасында аралық мидағы ІІІ - қарыншаның жоғарғы бөлігінен пайда болған ( эпендимадан дамыған ) , |