Нуржігіт Алтынбеков
жүктеу/скачать 1,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нуржігіт Алтынбеков
құрамындасубкомиссуральді мүше бар - без . Ең жоғары даму сатысы баланың 7 жасында байқалады . Құрылысы . Сырты нәзік дәнекер тінді капсуламен қоршалып , одан көптеген перделер бездің ішіне қарай тарап , безді бөліктерге бөледі . Сондықтан эпифиздің паренхимасы бөлшектерден тұрады . Без паренхимасында екі түрлі гормои бәлетін пинеалоциттер мен тіректік глиальді жасушалар болады . Пинеалоциттер көбінесе без бөлікшелерінің ортаңғы бөлігінде орналасқан . Бұлардың пішіні көп бұрышты , көлемі ірі , цитоплазмасында көпіршік тәріздес ядросы мей ядролығы болады . Пинеалоциттердің денесінен таралған ұзынша өсінділері глиальді тіректік жасушаларды қоршай өтіп барып , ең соңғы ұштары жуаидалып қан капиллярларының қабырғасымен түйіседі . Осы өсінділердің түйіскен жерінің ( контакт ) цитоплазмасында көптеген осмиофильді көпіршіктер , вакуольдажәне митохондриялары болады . Безде гормои бөлетін пинеалоциттердің екі түрі ажыратылады : ашық жөне күңгірт түсті . Бұларды бездің өр түрлі функциональді кезеңіндегі түрлері деп білген жөн , немесе адамның жасына байланысты ерекшеліктеріне де жатқызуға болады . Күңгірт түске боялған жасушалары бездің гормональді кезеңіне сай келеді . Глиальды тіректік жасушалары без бөлікшелерінің шетіне қарай орналасып , қысқа өсінділері бездің бөлікше аралық перделеріне ұласады. Қызметі . Эпифиздің көлемі өте кіші болғанымен атқаратын қызметі күрделі , әрі маңызды . Эпнфизден бөлінген гормондар : серотонин , мелотонин ( нейроаминдер ) жыныс бездеріне гипоталамустың гонадолиберинге және гипофиздің алдыңғы бөлігіндегі гонадотропиндерге әсер етеді . Эпифиздің пинеалоциттері көптеген белокты гормондар да бөледі , олар антигонадотропин мен қандағы калийдің мөлшерін көбейтетін , минералды зат алмасуды реттейтін пептидтер ( саны 40 - қа жуық ) . Бұлардың ішінде ең маңыздысы аргинин - вазотоцин , тиролиберин жөне тиротропин . Жасқа байланысты ерекшелігіне- эпифиздің максимальді өсуі баланың 5-6 жасында байқалады да , сосыи инволюцияға ұшырайды , мұндай жасқа байланысты кері дамуы нәтижесінде көптеген пинеалоциттері атрофияға ұшырап жойылады . Ал бездін стромасы қалыңдайды да онда фосфаттар мен карбонатты тұздар шөгіп ( пайда болып ) , қатпарлы денешіктер түрінде “ ми құмдары ” ( немесе тастары ) пайда болады . Васкуляризациясы . Бездің артериясы көттеген капиллярларға , одан венаға айналады . Вена тармақталмай - ақ тор түрінде субкапиллярлы байламдар түзеді де қалқанша бездің венасымен байланысады . Иннервациясы . Симпатикалық , парасимпатикалық нерв өрімдері арқылы жүзеге асады . 35. Қалқанбездің морфо- функциялық сипаттамасы. Эмбриональдідамуыжәнеқұрылысы: Тіндікжәнежасушалыққұрамы. Фоликулақұрылымдыққызметтікбірлігіретінде, фоликулааралықдәнекертіні. Тироциттержәнеолардыңгормондары. Секреторлықциклдіңсатылары. Парафолликулярлықэндокриноциттеролардыңқұрылысы, орналасуы, қызметтері. Бездің сырты тығыз талшықты дәнекер тінді капсуламен қоршалған . Капсуладан таралған перделері бездің стромасын түзіп , без паренхимасын көптеген бөліктерге бөледі . Бездің құрылыс қызметін атқаратын бірлігі фолликулдары . Фолликул – шар тәрізді , жұмыр болып келген көлемі әртүрлі , іші қуыс қапшықтар . Фолликулдар кейде пішінсіз де болады . Фолликуланың қабырғасы базальді мембранаға бекінген бір қабатты тироциттерден түзіледі . Фолликулдардың іші секреторлы өнімдерге толы . Мұндай секрет көбінесе құрамында тироглобулині бар коллоид түрінде болып келген , сұйықтық түріндегі құрылым . Фолликулдар арасындағы дәнекер тінді перделердің құрамында көптегеи гемо және лимфақапиллярлары тығыз орналасып , фолликулалардың сыртын қоршап ала жатады . Бұлармен қоса , бездің фолликулаларының арасында эпителиоциттердің тобынан тұратын интерфолликулярлы бөліктер болады . Бездің дәнекер тінді перделерінің құрамында лимфоциттер , плазмоциттерде орын алады . Көптеген науқастарда , патологиялық жағдайларда ( тиреотоксикоз |