ВЗГЛЯД СО СТОРОНЫ
Проектное Обучение, Казахстан
и Навыки Глобального Успеха
Казахстанские школы внедря-
ют метод проектного обучения с
целью обучить детей навыкам и
умениям, необходимым для кон-
курентоспособности в мировой
экономике.
Не так давно мне посчастливилось по-
сетить школьный кабинет на другой поло-
вине Земного шара, в стране, граничащей
с Россией и Китаем, и понаблюдать пре-
зентации проектов учеников. Тема проек-
та – сохранение энергии. Ученики освоили
все понятия об электричестве и на основе
этого изучили, насколько велико потребле-
ние энергии в домашних условиях. Они на-
блюдали самые энергозатратные дни неде-
ли, а также проанализировали собранные
данные, чтобы выяснить причины и пред-
ложить свои решения. Каждая команда
из четырех учащихся презентовала свои
исследования и идеи, а затем отвечала на
вопросы слушателей, в основном состояв-
ших из учителей, в том числе и меня.
Потребление энергии является важной
проблемой в штате Мичиган, где, собствен-
но, я и проживаю. Однако эти презентации
проходили в Астане, столице Казахстана.
Зимой температура здесь опускается ниже
нуля, прямо как в городе Бисмарк, штат
Северная Дакота. Дороги покрываются
толстым слоем льда вследствие обильных
снегопадов. Город обогревается системой
центрального отопления. Астана стреми-
тельно развивается, запасы энергии не
поспевают за таким же стремительным
ростом энергопотребления, что можно на-
блюдать и по всей стране в целом. Было
очевидно, что ученики учитывали эти фак-
ты во время своих презентаций.
Вместе с другими своими коллегами я
понимал, что данный опыт применения
метода проектного обучения (Project-Based
Learning, или PBL) служил началом чего-то
особенного. Поговаривают, что стоит од-
нажды посетить другую страну, и после это-
го начинаешь совсем по-другому восприни-
мать как себя самого, так и свою страну.
Посетив множество стран, не могу с этим
не согласиться. Однако я никогда бы не
смог предположить, насколько полезным
окажется мой опыт работы с учителями
фонда KATEV в Астане.
KATEV и PBL
Международный образовательный фонд
KATEV курирует сеть из 36 лицеев по
всей стране. Для представления масшта-
ба, США в 3.61 раз больше Казахстана,
в то время как штат Техас занял бы одну
лишь четверть Казахстана. А теперь пред-
ставьте, каково было бы работать в школь-
ном округе (школьный округ – самостоя-
тельный орган местного самоуправления,
который финансируется за счет местных
налогов и, в свою очередь, обеспечива-
ет финансирование общественных школ)
размером в треть США или всю Западную
Европу! Ученики учатся с 1 по 11 класс,
пять дней в неделю с утра до четырех ча-
сов вечера, а в субботу до обеда. Ученики
этих лицеев регулярно участвуют и побе-
ждают на соревнованиях и предметных
олимпиадах республиканского и между-
народного уровня. Это очень впечатляет,
особенно на фоне того, что во всех шко-
лах дети обязательно изучают английский
язык вдобавок к своему родному языку,
казахскому или русскому. Многие предме-
ты здесь преподаются учителями, которые
говорят на английском языке. Несмотря на
то, что изучать предметы на английском
бывает нелегко, они уверены, что знание
языка откроет доступ к мировой научной
литературе. И чтобы познать науку во всей
ее величине, необходимо владеть языком
научных публикаций. Мои собственные
исследования показывают, что около по-
ловины всей научной литературы в мире
издается именно на английском языке, что
очень впечатляет. Ученики казахстанских
школ изучают английский как иностранный
язык. Остается только догадываться, на-
сколько сложно преподавать предмет на
иностранном языке.
Продолжая стремиться к успеху в этих
непростых условиях, руководители фонда
KATEV прибегли к методу проектного обу-
чения (далее – PBL) с целью развивать в
учениках умения и навыки 21-го века. Они
четко понимают необходимость помочь
детям вырасти и стать более успешными
гражданами мира. «Все четыре умения
(сотрудничество, общение, критическое
мышление и креативность), которые раз-
вивает PBL, очень важны на сегодняшний
день, – утверждает Дарханбек Кожабеков,
вице-президент фонда KATEV по кадровой
политике. – Однако я считаю, что самым
важным навыком является умение мыс-
лить критически. Критическое мышление
помогает детям встать на правильный курс
и в будущем работать более эффектив-
но. По результатам теста PISA, Казахстан
находится примерно на 40 месте. Сухое
зазубривание фактов никак не пригодится
детям в их будущей профессии».
Знание сложного материала наизусть
без развития глобальных навыков успеха
приводит к тому, что дети остаются неспо-
собными применять знания по назначению.
По примеру школ в США, Великобритании,
Южной Кореи и Австралии, фонд KATEV
стремится к трансформации традицион-
ного школьного обучения в яркий процесс
ученического креатива и инноваций, место
которым – быть вне традиционного класса.
Эффективное применение метода PBL
начинается с правильного планирования,
что в свою очередь поддерживает наце-
ленность на определенные стандарты и
результаты. Необходимо постоянно дер-
жать в уме результат деятельности уче-
ника, так как это способствует обучению и
умению связывать знания с реальным ми-
ром за окном. Именно так и работают учи-
теля фонда KATEV. Как и другие школы,
работающие по методу PBL, эти учителя
всегда задаются вопросами, как улучшить
процесс усваивания материала, будь то
метод формативного оценивания, прислу-
шиваясь к самим ученикам или через гло-
бальные навыки успеха.
Промежуточные этапы
формативного оценивания
Полезное формативное оценивание,
применяемое в традиционном обучении,
также применяемо при методе PBL, при ус-
ловии, что сами инструменты оценивания
применяются эффективно. Примерами
формативного оценивания являются ко-
роткие отзывы учеников в конце урока, ве-
дение журналов, работа в парах, рефлек-
сия и викторины. В лицеях фонда KATEV
в данное время апробируется использова-
ние промежуточных проверочных этапов,
или так называемых чекпойнтов. Каждую
неделю устанавливается время одного или
двух чекпойнтов, до наступления которых
ученики должны завершить определенную
задачу или работу, выполнение которых в
совокупности приводит к успешному вы-
полнению всего проекта.
Каждый такой чекпойнт дает ученикам и
учителям оценить общий прогресс, а так-
же выявить потребности в поддержке. На
ранних стадиях проектов учителя исполь-
зуют эту стратегию, чтобы научить детей
самоконтролю и организованности. Мы
часто забываем, что детей в школах приу-
чают быть пассивными слушателями на
уроках. Они следуют указаниям, делают,
как им указывают, задают вопросы только
когда им разрешается и выбирают только
из предложенных вариантов. Метод PBL
наделяет детей силой самостоятельно
управлять процессом собственного обуче-
ния, конечно же, при условии, что учителя
не забывают о чекпойнтах.
Свобода ученикам
Дав ученикам свободу самостоятельно
искать пути решения и самим выбирать
форму представления результатов своей
деятельности, школьная культура может
превратиться в коллегиальную и продук-
тивную бизнес-культуру. Как и другие учи-
теля по всему миру, преподаватели фон-
да KATEV понимают эти ценности и четко
осознают, что самое большое препятствие
на пути к ученической свободе – это не-
обходимость отказаться от тотального
учительского контроля над всем происхо-
дящим. И все же, пойти на такие меры на
деле оказывается не так уж и легко.
Предоставьте ученикам возможность
применять знания в контексте настоящего
мира. Вместо готовых сценариев подарите
им реальную возможность сделать что-то
полезное для общества, определенной ор-
ганизации или потенциального клиента. В
результате ученики поднимут свою деятель-
ность на более высокий уровень. Так, напри-
мер, все тот же проект на тему сохранения
энергии наделил учеников очень полезным
опытом. Следующим шагом является свя-
зывание деятельности учеников с реальны-
ми людьми, принимающими решения или
имеющими влияние в данной области.
Школа-лицей «НурОрда», также одна
из школ фонда KATEV, уже имеет богатую
культуру ученической автономности. По-
сле уроков дети участвуют во множестве
разных клубов, кружков и секций. Ученики
пишут сценарии, снимают и играют в ко-
роткометражных фильмах, чтобы донести
свои идеи, попутно осваивая мастерство
кинематографа. Эти работы показываются
на школьном канале в YouTube. Каждый
год в школе проходит своя церемония на-
граждения «НурОрда Оскар». Опреде-
ленным вызовом для школ фонда KATEV
является связывание богатой внеурочной
кружковой деятельности с пройденными
на уроках темами. Классы по всему миру
используют силу социальных сетей, чтобы
донести свои идеи до нужной аудитории.
Глобальные навыки успеха
Несмотря на огромную территорию, на-
селение Казахстана относительно очень
маленькое: около 18 млн (штат Техас на
2010 год насчитывал более 25 млн). Бу-
дущее нации может зависеть от того, на-
сколько подрастающее поколение сможет
ориентироваться в глобальной экономике.
Фонд KATEV стремится к тому, чтобы уче-
ники обладали глобальными навыками
успеха, теми качествами, которые хотят
видеть в абитуриентах университеты, а ра-
ботодатели в своих сотрудниках. Как гово-
рит Ержан Аубакиров, директор одного из
лицеев, «для нас очень важны критическое
мышление, навыки общения и творчества.
В условиях нынешней школьной програм-
мы эти качества полностью не раскрыва-
ются. Вот почему мы стараемся привить
эти навыки через метод PBL».
Во время своего пребывания в Казахста-
не я узнал многое о том, насколько фонд
KATEV нацелен на расширение возмож-
ностей для учеников. Каждый месяц зада-
ется определенная тема, по которой гото-
вятся дети и демонстрируют свои работы,
что напомнило мне о ежегодном окружном
мероприятии PBL в школах Metro National
(Метро Нэшнл) и ежегодном выставочном
вечере школы Bernen Springs (Бернен
Спрингс) штата Мичиган. Такие мероприя-
тия наделяют детей богатым опытом и раз-
вивают навыки и умения 21-го века.
И дело не только в том, что KATEV це-
нят академический успех детей также, как
американские школы ценят спортивные
достижения. Учителя делают все, чтобы
дать детям как можно больше контроля
над своим обучением. Ученическая куль-
тура в лицеях потрясающа, так как дети
ценят труд учителей, а те, в свою очередь,
дают им возможность учиться и делать
проекты не только в стенах кабинетов, но
и в коридорах, буфетах.
Хорошая, дружеская атмосфера – вот
что является особенностью культуры школ
KATEV. В этом факторе их можно назвать
лидирующими школами, и другим школам
стоит у них этому поучиться. Сам я точно
научился многому. Школы фонда KATEV
находятся еще в начале пути PBL, но бла-
годаря своей преданности поставленной
цели и четким действиям они точно дадут
фору многим школам как в своей стране,
так и за рубежом.
Джон МАККАРТИ
Phd. Работал 25 лет BUCK institute of education, USA
16
№18 (55)
27 сентября 2016 г.
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
Алла ЧЕЧЁТКИНА,
Ахмет Байтұрсынов атындағы Қостанай
мемлекеттік университетінің баспасөз хатшысы
ТАҒЗЫМ
ОҚЫСАҢЫЗ, БАЛАЛАР...
2016 жылдың 5-қыр-
күйегінде Қостанай
облысының Әулиекөл
ауданында Ұлт көсемі
Ахмет Байтұрсынұлы-
на арналған мүсін
ашылып, «Ахмет
Байтұрсынов және
Мәңгілік Ел мұраты»
атты республикалық
ғылыми-тәжірибелік
конференция өткізіл-
ді.
Аталған іс-шараға облыс
әкімі Архимед Мұхамбетов,
мемлекет және қоғам қай-
раткері Кенжеғали Сағадиев,
Қазақстан Республикасының
Мәдениет және спорт мини-
стрлігінің жауапты хатшысы
Қуатжан Уәлиев, Ахмет Бай-
тұрсынов атындағы Қоста-
най мемлекеттік универси-
тетінің ректоры Хұсаин Уали-
ев және басқа да елімізге бел-
гілі ғалымдар мен жергілікті
зиялы қауым өкілдері қа-
тысты.
Ағартушы-ғалымға арналған
мүсін Қазақстан Республикасы
Тәуелсіздігінің 25 жылдығы
қарсаңында ашылғанында да
үлкен мән бар. Ұлт ұстазы Ах-
мет Байтұрсынұлы қарапайым
мұғалім бола тұра, «Ұлт ұста-
зы», «Алаштың рухани көсемі»
дәрежесіне дейін көтерілді.
Барша жұртқа белгілі Ахаң
атындағы Қостанай мемле-
кеттік университеті Қазақ-
станның ірі жоғары оқу орын-
дарының бірі. Солтүстік өңір-
дің маңызды ғылыми-әдіс-
темелік және де мәдени орта-
лығы бүгінгі күні Қазақстанның
үздік жоғары оқу орындарының
ұлттық рейтингісінде 7-орынды
иеленді.
Қостанай қаласында Ахаң-
ның атымен аталған көше,
жоғары оқу орны бары белгілі.
Бүгінде Ахмет Байтұрсынов
университеті алаңында қала
және облыс үшін маңызы бар
іс-шаралар жиі өткізіліп тұра-
ды. Тағы бір айтып кететін
маңызды мәселе, Ахмет Бай-
тұрсынов атындағы Қостанай
мемлекеттік университетінің
негізінде Қостанай өңірінің
тарихында бұрын-соңды бол-
маған әскери шенділерді да-
ярлайтын арнайы әскери ка-
федра ашылуда. Бұл да Ахаң
атындағы қара шаңырақтың
атқарар қызметін арттыра түс-
пек.
Алғаш қазақ тілінде жарық
көрген «Қазақ» газетінің редак-
торы болып, Ұлт көсемі атанған
Ахаңның табаны тиген, ұстаз-
дық қызмет атқарған Әулие-
көлде ұлы тұлғаның мүсінінің
ашылуы – А.Байтұрсынұлы мұ-
расына деген құрмет. Ұлы
ағартушының келешек ұр-
паққа қалдырған аманаты да
бүгінгі білім. Сол аманат ие-
геріне мүсін қойып, ардақтау –
бүгінгі жастардың парызы.
Қарағанды облысы республикалық
Абай оқуларынан жүлдемен оралды
Қазыналы өңірден дүбірлі до-
даға облыстық кезеңнің жеңімпаз
6 оқушысы қатысты. Ережеге
сәйкес, Абай оқулары 3 аталым
бойынша өтті. Бірінші номина-
ция «Өлең – сөздің патшасы, сөз
сарасы» деп аталды. Мұнда қа-
тысушылар Абай және Шәкәрім
шығармаларын жатқа оқу бойын-
ша жарысты. Қарағанды облысы
Бұқар жырау ауданы Ростов тірек
мектебінің 6-сынып оқушысы Ме-
дет Назира Абай мен Шәкәрімнің
327 туындысын мүдірмей жатқа
мәнерлеп айтып, І орынға ие
болды. Атап айтқанда, Назира
Абайдың 203 өлеңін, 3 поэма-
сын, 20 қарасөзін, Шәкәрімнің
101 өлеңін жатқа біледі. Есте
сақтау қабілетімен, актерлік ше-
берлігімен ерекшеленген оқушы
3-сыныптан бастап Абай шығар-
маларын жаттай бастаған екен.
«Көңілім әнді ұғады» атты
екінші аталымда «Дарын» ма-
мандандырылған мектеп-интер-
натының 8-сынып оқушысы Ма-
кашев Абзал ынталандыру сый-
лығына ие болды. Шарт бо-
йынша, бұл аталымда оқушылар
Абай және Шәкәрімнің әндері
мен күйлерін орындау керек.
Абзал Абайдың «Сегіз аяқ» әнін
домбырамен орындап, көрермен
ықыласына бөленді.
Ал «Жүйріктен жүйрік озар
жарысқанда» атты үшінші номи-
нацияда Жезқазған қаласының
№9 мектебінің оқушысы Жаке-
ева Арайлым жүлделі ІІІ орынды
қанжығасына байлады. Жас ақын
қыз Арайлым қазылар алқасы-
на «Әйел бақыты» атты өлеңін
ұсынды. Сонымен қатар, Жамбыл
атындағы
мамандандырылған
мектеп-интернатының оқушысы
Жұлдыз Жанболатқа, Абай ауда-
ны Топар орта мектебінің оқушысы
Ахметова Еркежанға, Қарқаралы
ауданының №28 орта мектебінің
оқушысы Марат Нұрдәулетке сер-
тификат табысталды.
Екі күнге созылған жарыстың
алғашқы күнінде барлық қаты-
сушыларға Шығыс Қазақстан
облысындағы тарихи жерлер-
ге саяхат ұйымдастырылды.
Оқушылар Абай мен Мұхтардың
музей-үйлерін аралап, Еңлік-Ке-
бектің кесенесін көрді. Абай оқу-
ларына қатысушылар үшін түрлі
сахналық көріністер қойылды. Бұл
күндері өлең де оқылып, ән де ай-
тылды.
Шараға қатысушы оқушылар
ұйымдастырушыларға алғыста-
рын айтып тарасты.
Ербол САРМУРЗИН,
«Сарыарқа дарыны» АҒПО
директорының орынбасары
Қарағанды облысының
білім басқармасы
Жуырда Шығыс Қазақстан облысының Абай ауда-
нында өткен XVII республикалық Абай оқуларына
еліміздің түкпір-түкпірінен жиналған 100-ден астам
оқушы қатысты. Абай және Шәкәрім шығармала-
рын насихаттау, оқушылардың шығармашылық
қабілеттерін дамыту және қолдау көрсету мақсатында
ұйымдастырылған шараның өтуіне ҚР Білім және
ғылым министрлігі, «Дарын» республикалық ғылы-
ми-практикалық орталығы мұрындық болды.
Ахмет Байтұрсынұлына арналған
мүсін ашылды
17
№18 (55)
27 сентября 2016 г.
БІЛІМДІ ЕЛ ОБРАЗОВАННАЯ СТРАНА
bilimdi_el@mail.ru
Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz
Тұтықпаның невротикалық
түрі және емдеу жолдары
Тұтықпаның невротикалық
түрі пайда болу алдында қорқу
немесе психиканың созылма-
лы зақымдалуы орын алады.
Тұтықпа кенеттен 2-6 жаста
пайда болады. Ондай бала-
ның анамнезінде құрсақтағы
кезеңінде және туу кезінде
ешқандай ауытқулар кездес-
пейді. Психофизиология-
лық дамуы жасына сәйкес
қалыпты жетіледі. Моторлық
дағдылары уақытында қалып-
тасады.
Сөйлеу онтогенезінде кейбір ерек-
шеліктер байқалады. Көбінесе сөйлеу
тілі ерте дамиды: алғашқы сөздері 10
айда, 16-18 айда фраза пайда болады.
Аз уақыт мөлшерінде балалар фразаны
қолданады, сөз қоры тез молаяды, күр-
делі сөйлемдерді айта бастайды.
Тұтықпа байқалғанға дейінгі кезде
баланың мінез-құлқында әр түрлі ерек-
шеліктер (үрейлену, жылауық, шыдам-
сыздық, ұялшақ, т. б.) байқалады.
Кейбір балаларда 2-5 жаста қараңғы-
дан қорқу, невротикалық энурез, т. б.
байқалады. Кейде тұтықпа байқалмай
тұрып, кенеттен психикасының зақымда-
луынан кейін балада мутизм (бірнеше
минуттан бір тәулікке дейін) байқалады.
Мұндайда бала кенеттен сөйлемей қа-
лады және бет-әлпетінде үрей сақталып
тұрады.
Невротикалық тұтықпаның түрінде
жалпы және ұсақ моторикасында ай-
тарлықтай ауытқулар байқалмайды. Бір
қимылдан екінші қимылға өтуінде, му-
зыканың ырғағына сай қимылдауына
қиыншылықтар кездеседі. Қателерін өз
бетімен немесе нұсқау арқылы тез түзей
алады. Дегенмен, қимылды толық аяқта-
мау, енжар орындау, тез шаршап қалу
байқалады.
Көптеген балаларда тұтықпаның бұл
түрі жайлы байқалуына қарамастан, жеті
жаста яғни мектепке келгенде рецидиві
(қайталауы) болады. Он-он екі жаста
тұтығушының мінезі кенеттен өзгереді.
Бұл кезде бала өзінің ақаулығын сезіне
бастайды. Балада тұрақты логофобия
қалыптасады (сөйлеп қатынас жасауға
қорқу, жасөспірімдер сыныпта сабақ айт-
қанда, бөтен адамдармен сөйлескенде
қиналады). Мұның бәрі баланың пато-
логиялық мінез-құлқының қалыптасуына
әсер етеді.
Бұл топтағы тұтықпа балалардың
ерекшелігіне, тыныш отырғанда немесе
өзімен болғанда еркін тұтықпасыз сөй-
лейді. Ондай балалардың логопедия-
лық сабақта, аутогендік жаттығуларда,
психотерапияның, гипноздың әсерінен
экспрессивті сөйлеуінің әжептәуір жақ-
сарғаны байқалады.
Тұтықпа балалармен жүргізілетін ло-
гопедиялық сабақтарға қойылатын негіз-
гі талаптар:
1) Тұтықпа баланың сөйлеуі мен
тұлғасын түзету педагогикалық жағынан
ықпал ету міндеттері логопедиялық са-
бақта қамтылады.
2) Логопедиялық сабақтар негізгі ди-
дактикалық қағидаларды ескеріп, жеке
тұлғаның ерекшеліктеріне байланысты,
баланың саналылығына және белсен-
ділігіне сүйеніп, сабақта көрнекілік, тех-
никалық құралдарды пайдаланыла оты-
рып, белгілі бір жүйемен жүргізіледі.
3) Логопедиялық сабақтар мектеп-
ке дейінгі балаларды тәрбиелеу және
оқыту бағдарламасының немесе мектеп
бағдарламасының талабына сай жүр-
гізіледі.
4) Сабақта тұтықпа баланың дұрыс
сөйлеуі мен тәртібін әртүрлі жағдайда
жаттықтыру қарастырылады: кабинетте,
таныс адамдардың қатысуы, әртүрлі ор-
тада, жағдайда.
5) Логопедиялық сабақтарда бала
тұтықпасыз сөйлеуге үйрену керек.
6) Сабақта бала сергек, көңілді, өзіне-
өзі сенімді болғаны дұрыс.
7) Сабақта әрдайым дұрыс сөйлеу
үлгісі болуы қажет: логопедтің, баланың,
тақтаға жазылған көркем сөз шебер-
лерінің сөздері, т. б.
8) Сабақтар баланы дұрыс тәрбие-
леу және айналасындағылармен дұрыс
қарым-қатынас жасау жағдайында өтуі
керек.
Баланың сөйлеуге талабы болып тұр-
са, оған тиым салмау керек, тек сөйлеу-
дің оңай түрін қолдануға бағыттау керек.
Баланың жасына сәйкес қарапайым,
жеңіл тақпақтар жаттатуға болады. Му-
зыкамен ырғақты қимылдар жасау өте
пайдалы.
Достарыңызбен бөлісу: |