ОЙЫННЫҢ ТҰЛҒА ПСИХИКАСЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫНДАҒЫ РӨЛІ

Ойын - адамның өмір танымының алғашқы қадамы. Қазақ халқының ұлы ақыны А.Құнанбаев «Ойын ойнап ән салмай,өсер бала бола ма?» - деп айтқандай бала өмірінде ойын ерекше орын алады. Қай бала болмасын ойнап өседі.

Ойын балалардың негізгі іс-әрекеті ретінде психологиялық, анатомиялық-физиологиялық, педагогикалық маңызы зор қызметтер атқарады. Ойын баланың даму құралы, таным көзі, тәрбиелік, дамытушылық мәнге ие бола отырып, адамның жеке тұлға ретінде қалыптасуына ықпал етеді. Ойынның тәрбиелік маңызын жоғары бағалай келіп, А.С.Макаренко былай деп жазды: «Бала өміріндегі ойынның маңызы зор, ересек адам үшін еңбектің, жұмыстың, қызметтің қандай маңызы болса, нақ сондай маңызы бар. Бала ойында қандай болса, өскен соң жұмыста да көп жағынан сондай болады»

Сондықтан келешек қайраткерді тәрбиелеу ең алдымен ойыннан басталады. Балалардың еңбегі, оқуы ойыннан басталады. Халық даналығындағы «Ойнай білмеген, ойлай да білмейді», «Ойында озған, өмірде де озады» деген аталы сөздің сырына жүгінсек, баланың бастауыш сыныпта ойынға деген құлшынысы, қарым – қатынасы, мінез - құлық көріністері олар өсіп есейгенде де өмірінде де жалғаса береді. Ойын арқылы оқушы білім алуға, оқуға қызықтыра отырып, тұлғалы дамуын қалыптастыруға болады. Ойынның негізгі мақсаты - баланы қызықтыра отырып, білімді меңгерту болса, мұғалімнің міндеті - сол ойын түрлерін пайдалана отырып, оқушылардың өздігімен жұмыс істей білуге, ой белсенділігі мен тіл байлығын арттыра түсуге түрлі дағды мен шеберлікті меңгертуге қол жеткізу болып табылады.

Ойын – баланың жан серігі іспеттес. Қай бала болмасын, ойнап өседі. А.С.Макаренконың айтуынша, ойында баланың физикалық, психологиялық қасиеттерінің сапалары да өзгеріп отырады. Ойын баланың сабаққа ынтасын арттыруға, көңіл бөлуге, қабылдауын жеңілдетуге, білімді толық игеруіне көмектеседі, өз беттерімен жұмыс істей білуге дағдыландырады.

Ойын оқушылардың ойланғыштық, ізденімпаздық қабілеттерін арттырады, сөз қорларын молайтуға көмектеседі. Мұнымен қатар сабақ үстінде ойын түрлерін қолдану оқушылардың оқып отырған сабағына қызығушылығын арттырады, түсінбегенін түсінуге мүмкіндік туғызады.

Қазіргі таңда қай сабақта болмасын талапқа сай дайындалған көрнекілік пен жұмбақ, ребус т.б. араластыра отырып ойын түрлерін кеңінен пайдаланған дұрыс. Сөзіміз дәлелді болу үшін 1-2 сыныптарда қазақ тілі сабағында қолданылатын ойын түрі «Қай әріпті жоғалттым» ойыны. Мысалы: д...ла, д...п, ай...а, к...к.