Қожа ахмет ясауи атындағы халықаралық Қазақ-ТҮрік
Дүниетанымньщ цалыптасуы мен өмірлік ұстанымдар
жүктеу/скачать 35,75 Kb.
|
| Дүниетанымньщ цалыптасуы мен өмірлік ұстанымдар. Талай рет айтылып жүргендей жас өспірім тек балалар элеміне ғана емес, үлкендер әлеміне де жатады. Сондай-ақ, бүл кезде олар есею процесінде болып қана қоймай өздерін үлкендер секілді үхтайды, тіптен үлкендер қатарында деп санауға болады. Әлеуметтік орын анықтау процесі секілді есею процесі көп түрлі, көп елшемді. Мүлда кедергі болатыны, жас өспірімнің өмір жолын таңдауында кездесетін қиындықтар мен кедергілер, еңбекке жэне моральдік мойындауына деген қарым-қатынасы болып табылады.
«Әрбір жастық кезеңде ерекше гүлдену кезеңі болады» деп жазды И.А.Бунин. Яғни жаңадан бітпес, ұзақ та қызықты кезең басталғандай болып көрінеді. Кептеген кездесулер, оқиғалар жәнв қызықтың барлығы осы алдағы уақытга секілді болып көрінеді. Оның қандай да бір істі бастауға деген қүлшынысы болып табылады. Әлеуметгік өзін-езі анықтау және өз орнын іздеу - дүние-таным қалыптасуымен тығыз байланысты.Дүниетаным - әлемге түгел көзқарас емірлік философия мен оның барлық білімінің бағаеы мен қорыгындЬісы. Дүниета-нымның танымдық бағыты белгілі бір нақты маңызды білімдітілігі болып табылады. Дүниетаным - логикалық білімдер жүйе-сі ғана емес, сонымен қатар адамның элемге деген көзқарасын білдіретін ұстанымдар жүйесі. Жастық шақ — дүниетаным қа-лыптасуындағы шешуші кезең. Дэл осы кезде оның танымдық ясәне эмоционалды - грпғалық алғышарттары дамиды. Ерте жастық шақтағы дүниетанымдық көзқарастар көбіне қарама-қарсы болып келеді. Әр түрлі қарсылыққа толы көптеген ақпа-раттар бозбаланың қабылдауында түрліше қабылданады. Үлкен-дер жағы бұндай кездерде бірден оқу мен тәрбиенің жетіспеу-шілігінен алға тартады. Шындығына келгенде, бүл ерте жастық шақтағы тэн қасиет. Өмірдің мэнін іздеу қанағатганбаушылық сезімінен туады. Адам қандай да бір маңызды іспен шұғылда-нып жүрген болса, ол бұндай сүрақ тумас еді. Артқа оралу, қү_н-дылықтарға сыни кезқарас барлығы өмірмэнін іздеуге байла-нысты туады. Міне, сондықган да бүл мэселеге өзін қызықтыра-тын шығармашылықпен айналысу, қанағаттанушылық нағыз тосқауыл бола алады. Алайда, бұдан «артқа оралу» және «езін-дік талдау» - адам психикасының ауытқушылығы деп түсініп, одан тез арылу керек деген көзқарас қалыптаспау керек. Өзінің өмір жолын жэне қоршаған элеммен қарым-қатынасын сыни ба-| ғалай отырып, түлға езін шығармашылықтың субъектісі ретінде ; сезінеді. Өмірдің мэні туралы сұрақ ерте жастық шақта барлы-і ғына ортақ болады. Жас өспірімдер болашақ туралы айтқанда ең алдымен өзінің жеке басына қатыстыны айтады. Жалпы, бола-шақ үшін еңбектену, оның тез арада нәтиже беруін күту - адам-ның моральді психологиялық кемелденуінің негізгі көрінісі. Ерте жастыққа тэн сипат - өмірлік жоспарды құру. Өмірде жоспар бір жағынан, тұлғаның алдына қойған мақсаггарының жалпы көрінісі. Яғни, үшбұрышты «пирамиданың» құрылымы, мотивтері, ку.ндылықтардың негізінде өзінің жеке -ңшғалық кезқарас қалыптасуы мүмкін. Екінші жағынан - нақты мақсат пен мотивтердің нэтижесі.Өмірде жоспар - бір уақытта элеуметтік жэне этикалық нормалардың көрініс беруі.Ерте жастық шақтың даму кезеңінде «Кім боламын?», «Қандай боламын?» деген сұрақтар элі айқындалмайды. Өмірлік жоспар нақты мағынасында алғанда соңғы нәтц-жені ғана емес, оған жетудің жолын, жетістіктерін, қажетгі объективті жэне субъективті ресурстар жайлы да терең ойлаңу қажет. Армандардан өмірлік жоспар құрудың айырмашыльи ы өмірлік жоспар - бүл іс-эрекет жоспары болып табылады. Оаң жету үшін жас өспірім кем дегенде өз алдына мынадай сэдрақгар қоюы тиіс: 1 .Жетістікке жету үшің өмірдің қай саласын тандап, соғаң күш жұмсау керек? 2.Өмірдің нақты қай кезеңінде белгілі бір іс-эрекет орындалуы тиіс. З.Алға қойьшған мақсаттар қайдай уақыт ішінде, қандай жолмен орындалады. Көптеген балалардың көп нәрсені қалауы қиындыққа, ең-бекке деген психологиялық дайындықтың болмауынан туындай-ды. Жоғары сынып өмірлік зкоспарларының орындалу мүмкінді-гіне қарай белсендірек болады. Ал қыздар ұлдарға қарағанда ерте жастан-ақ өмірдің барльщ саласында жетістікке жетуді ойлайды, бірақ та олар нақты қиындықтарға қарсы түруга элі дайын емес. мэнін іздеуге байланысты туады. Міне, сондықган да бұл мэселеге өзін қызықтыратын шығармашылықпен айналысу, қанағаттанушылық нағыз тосқауыл бола алады. Алайда, бұдан «артқа оралу» және «езіндік талдау» - адам психикасының ауытқушылығы деп түсініп, одан тез арылу керек деген көзқарас қалыптаспау керек. Өзінің өмір жолын жэне қоршаған элеммен қарым-қатынасын сыни бағалай отырып, түлға езін шығармашылықтың субъектісі ретінде; сезінеді. Өмірдің мэні туралы сұрақ ерте жастық шақта барлығына ортақ болады. Жас өспірімдер болашақ туралы айтқанда ең алдымен өзінің жеке басына қатыстыны айтады. Жалпы, болашақ үшін еңбектену, оның тез арада нәтиже беруін күту - адамның моральді психологиялық кемелденуінің негізгі көрінісі. жүктеу/скачать 35,75 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|