Опыт работы по внедрению дуальной системы в техническом и профессиональном образовании

 

 35 

Аталған  оқу  орындары  әлеуметтік  серіктестіктермен  қажетті  кадрлар 

тапшылығына  мониторинг  жүргізу  және  кадрлар  даярлауға  байланысты 

келісімшартқа  отырды.  Онда  кәсіпорындар  шәкірттерге  жаңа  техника  мен 

технологияларды  меңгеруге  қажет  жағдайларды  ұйымдастыруда  студенттерге 

оқу  бағдарламасына  сай  жұмыс  орындарын  ұсынып,  кәсіптік  тәжірибе  ӛту 

кестесінің орындалуын қамтамасыз етеді. 

Кәсіпорын студенттерді тек кітапқа сүйенген оқушы ретінде емес, оларды 

ӛндіріс  үдерісіне  араластыра  отырып,  кәсіптік  шеберлігі  қалыптасқан  маман 

ретінде түсінеді. Ӛндірістік үдеріс түсінігі теориялық курс мазмұнымен тығыз 

байланыста болады. 

Дуальді  оқыту  формасының  бағдарламасын  әзірлеу  кезінде  Қазақстан 

Республикасы  білім  беру  жүйесінің  стандарты  басшылыққа  алынған.  Базалық 

пәндер кӛлемі және тізімі жалпыға бірдей мемлекеттік білім беру стандартына 

және типтік бағдарламаға сай құрылған. 

Білім  мекемелерінің  әкімшілігі  практикалық  сабақтарға  «колледж-

кәсіпорын-студент»  арасында  оқу  үдерісінде  дуальді  оқыту  жүйесін  жүзеге 

асыруға  арналған  үш  жақты  келісімшарт  жасайды.  Онда  лицейдегі  теориялық 

сабақтар,  практикалық  сабақтар,  кәсіпорында  практикадан  ӛту,  тәлімгер 

мамандардың әр оқушы жӛніндегі қорытындысы кӛрсетіледі.  

Дуальді  оқыту  жүйесінің  дәстүрлі  оқытумен  салыстырғанда  негізгі 

артықшылықтары: 



 

дуальді  жүйе  бойынша  мамандар  даярлау  дәстүрлі  оқыту 

формасындағы теория мен практика арасындағы үзілісті жояды; 



 

дуальді  оқыту  жүйесінде  болашақ  маманның  жаңа  психологиясын 

құру тетіктері қарастырылған; 



 

дуальді оқыту жүйесі берілген білімнің дағдыларға ұласуына, оларды 

жұмыс орындарында сапалы түрде жүзеге асыруға мүмкіндік туғызады; 



 

кәсіпорын  басқарушыларының  «ӛз»  жұмысшыларын  оқытуға  деген 

қызығушылықтарын оятады. 

Оқу  орындары  кәсіпорынмен  тығыз  байланыста  жұмыс  істей  отырып, 

болашақ  мамандардың  ӛндірістік  талаптарды  оқу  барысында  меңгеруіне  жол 

ашады. 

 

Дуальді оқыту барысындағы жұмыстар 

 

Оқытудың  дуальді  жүйесін  енгізу  үшін  2008  ж.  Алматы  облысының 

әкімшілігімен,  ЖШС  «Ақсай»  НТК  мен  МҚК  «Алматы  экономикалық 

колледжі»  арасында  ӛзара  түсіністік  пен  стратегиялық  әріптестік  туралы  үш 

жақты  Меморандумға  қол  қойылды.  Меморандумға  «Нан,  макарон  және 

кондитер  ӛндірісі»  мамандығы  үшін  оқытудың  дуальді  жүйесі  енгізілді.  Олар 

бірлесіп,  эксперименттік  оқу  жоспарын  жасады.  ЖШС  базаларында  ӛндірісті 

технохимиялық  бақылау  жүргізіліп  отырады.  Нан  және  макарон  ӛндірісінің 

технологиясы,  кондитер  ӛндірісінің  технологиясы,  технологиялық  үдерістерді 

автоматтандыру пәндері бойынша тәжірибелік және зертханалық сабақтар мен 

кәсіпорындардың ӛндірістік цехтарында - ӛндірістік тәжірибелер ӛтеді. 

 

 36 

Талғар  агробизнес  және  менеджмент  колледжінің  әкімшілігі  мен  

ЖШС «Южный» (жеміс-кӛкӛніс ӛңдеу заводы) директоры Н.Н. Ким арасында 

оқытудың  дуальді  жүйесі  бойынша  мамандарды  даярлау  туралы  Меморандум 

жобасын  дайындауда.  Қазіргі  таңда  білім  мекемесі  «Тамақтануды 

ұйымдастыру»,  «Кӛкӛніс  пен  жеміс  жидектерді  сақтау»  біліктілігі  бойынша 

1440  сағаттық  кәсіптік  тәжірибені  «Южный»  жауапкершілігі  шектеулі 

серіктестігі  базасында  ӛтуді  ұйымдастыру  жайлы  екі  жақты  келісімшартқа 

отырған.  

Талдықорған  қаласындағы  №1  кәсіптік  лицейі  «ТФ  Ажар»  ЖШС-мен 

ӛзара  түсіністік  және  стратегиялық  ынтымақтастық  туралы  үш  жақты 

келісімшарт  жасасты.  «Тігінші»  мамандығы  бойынша  дуальді  оқыту  жүйесі 

енгізілді.  Осы  орайда  студенттер  ӛндірістік  оқу  және  арнайы  пән  сабақтарын 

әлеуметтік  серіктестіктердің  ӛндірістік  цехтарында,  шеберханаларында, 

зертханаларында,  кабинеттерде  және  оқу  алаңдарында  ӛткізуге  зор 

мүмкіндіктер алды. 

Талдықорған  қаласындағы  №3  кәсіптік  лицейі  «ТК  Метакон»  

ЖШС  дуальді  оқыту  жүйесін  оқу  үдерісіне  енгізу  бағытында  бірлесіп  жұмыс 

атқарып  келеді.  Олар  ӛзара  «Кәсіптік  даярлықты  бағалау  және  ұйымдастыру» 

жайлы екі жақты келісімшартқа отырған. 

Дуальді жүйені енгізу нәтижесінде лицей оқушылары ӛндірістік тәжірибе 

барысында зауыттың цехтарында, жаңа үлгідегі құрал-жабдықтармен танысып 

қана қоймай, оларды толық меңгеріп, зауыт ӛндірісіне ӛздерінің үлесін қосуда, 

ӛз  біліктілігін  кӛрсете  білген  білімгерлер  оқуларын  бітірген  соң,  осы  зауытқа 

жұмысқа қабылдануда. 

С.Жандосов  атындағы  №11  кәсіптік  лицейінде  «Тамақтануды 

ұйымдастыру» және «Электр монтеры» мамандықтары бойынша дуальді оқыту 

жүйесі  жүргізіледі.  «ELCOS»  және  «Бамбарбия  Кергуду»  жауапкершілігі 

шектеулі серіктестіктерімен үш жақты меморандумға қол қойылған. Оқытудың 

басым  бӛлігі  аталған  серіктестіктер  базасында  ӛткізіледі.  Сонымен  қатар 

«Бамбарбия  Кергуду»  мейрамханасында  бас  аспаздармен  шеберлік-класс, 

фуршет, банкет, кондитерлік бұйымдардан кӛрмелер, «Алтын күз», «Ас атасы - 

нан» кӛшпелі жәрмеңкелер ӛткізіліп отырады. 

Алматы  қаласындағы  №13  кәсіптік  лицейінде  оқытудың  дуальді  жүйесі 

кӛбінесе  «Тамақтандыруды  ұйымдастыру»  мамандығы  бойынша  енгізілген. 

Ӛндірістік және кәсіби практикадан ӛту және оны ұйымдастыру үшін лицей 90-

нан  астам  қоғамдық  тамақтандыру  кәсіпорындарымен  келісімшартқа  қол 

қойылып,  олардың  ішінде  «Палладиум»,  «Шаған»,  «Тропикана»,  «Бамбарбия 

Кергуду»  мейрамханаларымен  және  «Риксос»,  «Холидей  Ин»,  «Отырар», 

«Қазақстан» кешендерімен тығыз байланыс жасап отыр. Кәсіпорын ӛкілдерінің 

қатысуымен  үнемі  бірлесіп  істеген  жұмыстарының  қорытындысын  талдап, 

болашақ  жоспарлары  мен  әріптестік  жӛнінде  семинарлар,  дӛңгелек  үстелдер, 

шеберлік-кластары, практикалық сабақтар, тренингтер ӛткізіледі. 

«Прогресс» политехникалық колледжі «Автомобиль кӛлігіне техникалық 

қызмет  кӛрсету,  жӛндеу  және  пайдалану»  мамандығы  бойынша  оқу  үдерісіне 

дуальді  оқыту  элементтері  енгізілді.  ЖШС  «Falkon  auto»  компаниясында 

 

 37 

студент  орындары  құрылып,  үш  жақты  келісімшарт  жасалды.  Студенттерге 

колледжден  және  кәсіпорыннан  ӛндірістік  оқыту  шеберлері  тағайындалды. 

Мотор  жӛндеу,  дӛңгелек  жӛндеу  цехтары  мен  машина  бояу  камераларында 

білімдерін тәжірибе жүзінде шыңдауда. Дуальді оқыту барысында білім сапасы 

дәстүрлі оқытудан әлдеқайда жоғары. 

40%

60%

0

20

40

60

Теория

Тәжірибе

АЭК оқытудың дуальді жҥйесі 

бойынша оқу уақытының 

арақатынасы

 

Дуальді  оқыту  жүйесін 

енгізу  нәтижесінде  2,  3 

курс 

студенттері 

оқу 

уақытының  60%  тікелей 

ӛндірісте ӛткізеді. 

 

Дуальді оқытуды енгізудің тиімділігі: 



 

теория мен тәжірибе арасындағы алшақтық қысқарады; 



 

білім алу уәжі жоғарылайды; 



 

болашақ қызметкердің жаңа психологиясы қалыптасады; 



 

әлеуетті 

қызметкер 

ретінде 

бекітілген 

студенттер 

жоғары 

саналылықпен және қызығушылықпен оқиды; 



 

түлектердің  жұмысқа  орналасу  мүмкіндігі  жоғары,  себебі  оқыту 

ӛндірістің сұранысына жақын; 



 

«тәжірибеден  теорияға»  қағидасы  жұмыс  істейді,  студент  ӛндірістік 

жағдайлармен кӛбірек жұмыс жасайды; 



 

тікелей  ӛндірістік  жағдайларда  болашақ  мамандардың  дайындық 

деңгейін  бағалауға  мүмкіндік  туады,  себебі  мамандардың  дайындық  сапасын 

бағалауды жұмыс берушінің ӛзі жүргізеді. 

Дуальді оқытудың перспективалары: 



 

2013-2014  оқу  жылында  тәжірибелік  дайындыққа  бӛлінген  оқу 

сағатының санын арттыру; 



 

Қорытынды  аттестация  мен  дипломдық  жұмысты  қорғау  түрінде 

ӛткізу; 



 

Әлеуметтік  серіктестіктермен  және  жұмыс  берушілермен  қарым-

қатынасты нығайту. 

 

 

 

 38 

АКТЮБИНСКАЯ ОБЛАСТЬ 

 

Внедрение кооперативной (дуальной) системы обучения  

в Хромтауском горно-техническом колледже  

на базе АО «Донской горно-обогатительный комбинат» 

 

Хромтауский  горно-технический  колледж  (далее  -  ХГТК)  -  учебное 

заведение,  специализированное  на  подготовке  кадров  для  горнодобывающей 

промышленности. 

Осуществляет подготовку квалифицированных кадров для АО «Донской 

горно-обогатительный комбинат» (далее - ДГОК). 

Основная  цель  сотрудничества  ДГОК  и  ХГТК  -  содействовать  в 

подготовке  квалифицированных  специалистов,  способных  адаптироваться  к 

сегодняшним и завтрашним требованиям рыночной экономики. 

Дуальная  система  подготовки  кадров  успешно  внедряется  в  колледже. 

Обучение по данной системе подразумевает два места обучения. 

Первое  -  ХГТК,  где  на  занятиях  приобретаются  теоретические  и 

основные  практические  знания,  второе  -  ДГОК,  в  котором  приобретаются 

практические знания и навыки. 

Производственную практику студенты колледжа проходят в цехах ДГОК.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Профессиональные  знания  и  опыт  приобретаются,  расширяются  и 

углубляются  в  ходе  практики.  До  начала  очередной  профессиональной 

подготовки 

обучающихся 

проводится 

подготовительная 

работа: 

согласовываются  сроки  профессиональной  подготовки  с  отделом  по  работе  с 

персоналом  ДГОК,  систематизируется  и  оформляется  отдельным  документом 

программный  теоретический  материал,  изученный  обучающимися  для  увязки 

теории с практикой и разработки планов практической подготовки на рабочих 

местах,  для  обучающихся  готовятся  методические  рекомендации  с  целью 

подготовки к квалифицированному экзамену, который проводится в два этапа. 



 

первый  этап  -  выполнение  обучающимися  пробной  работы  

(на рабочем месте предприятия); 



 

второй  этап  -  проверка  теоретических  знаний  по  экзаменационным 

билетам,  составленным  в  соответствии  с  программой  учебной  практики  и 

требований квалификационной характеристики. 

 

 39 

Преподаватели, 

работающие 

в 

группах 

дуальной 

подготовки 

специалистов,  участвуют  в  совещаниях  с  руководством  ДГОК,  начальниками 

цехов комбината по вопросам теоретического и практического обучения. 

Работодатели в свою очередь принимают активное участие в разработке 

рабочих  учебных  программ  производственного  обучения  и  практики, 

занимаются организацией стажировок преподавателей специальных дисциплин 

и  специалистов,  принимают  участие  в  организации  контроля  над  качеством 

подготовки  специалистов  при  проведении  итоговой  и  промежуточной 

аттестации  обучающихся,  в  распространении  положительного  опыта 

взаимодействия  предприятия  и  учебного  заведения,  в  привлечении 

квалифицированных  кадров  предприятий  в  осуществлении  образовательного 

процесса. 

Наиболее  яркий  показатель  эффективности  дуальной  системы  -  это 

трудоустройство  выпускников  и  востребованность  их  на  рынке  труда. 

Показателем  результата  качества  знаний  обучающихся  по  кооперативной 

(дуальной) системе является 100% успешная сдача независимой оценки уровня 

профессиональной подготовленности обучающихся ХГТК в 2011-2012 учебном 

году. 

Кооперативная (дуальная) система профессионального обучения в ХГТК 

позволяет  обучающимся  приобрести  не  только  теоретические  знания,  но  и 

конкретный  практический  опыт  для  дальнейшей  работы.  После  получения 

образования обучающиеся остаются работать на предприятии. 

 

 

 

Результатами  работы  ХГТК  в  2012  -  2013  годы  являются  более  

6  договоров  и  соглашений  о  взаимодействии  при  подготовке  востребованных 

кадров с работодателями, в рамках которых обеспечено участие работодателей 

в вопросах: 



 

формирования прогнозной потребности в кадрах и целевого заказа на 

подготовку рабочих и специалистов; 



 

организации профориентационной работы; 



 

обновления содержания профессионального образования; 



 

укрепления  материальной  и  учебно-лабораторной  базы  учебного 

заведения; 



 

организации  оплачиваемой  практики  и  стимулирования  лучших 

студентов; 

 

 40 



 

материальной 

поддержки 

и 

стимулирования 

педагогических 

работников и наставников; 



 

трудоустройства и закрепления выпускников; 



 

организации повышения квалификации педагогических работников на 

предприятии. 



 

Опыт колледжа показывает, что реализация данной системы обучения 

позволяет: 



 

обеспечить  современное  качество  профессиональной  подготовки  и 

переподготовки  рабочих  кадров  и  специалистов  для  горнодобывающей 

промышленности; 



 

достичь соответствия между образовательными и профессиональными 

интересами  личности,  потребностями  рынка  труда  Актюбинской  области  и 

объемами подготовки рабочих и специалистов; 



 

восстановить  престиж  рабочих  профессий  и  ценности  практико-

ориентированного 

образования. 

Это 

способствует 

формированию 

профессиональной компетентности выпускников, их конкурентоспособности на 

рынке  труда,  развитию  эффективной  системы  государственно-частного 

партнерства в сфере подготовки квалифицированных кадров для региональной 

экономики.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 41 

АТЫРАУ ОБЛЫСЫ 

Кадр дайындаудағы Атырау политехникалық колледж тәжірибесі 

 

Елбасының  «Қазақстанның  әлеуметтік  жаңғыртылуы:  Жалпыға  Ортақ 

Еңбек  Қоғамына  қарай 20  қадам»  мақаласы  оқу  орындарына  жас  мамандарды 

даярлауда  және  жұмысқа  орналастыруда  дуальдік  оқыту  жүйесін  енгізіп, 

дамытуға тың мүмкіндіктер берумен қатар жаңа міндеттер де жүктеді. 

Білім беру жүйесін жаңғырту жолында Атырау политехникалық колледжі 

биылғы  оқу  жылында  алдына  үлкен  міндеттер  мен  мақсаттар  қойып, 

болашақтағы жұмыс стратегиясын даярлады.  

Бүгінде жұмыс бағыты 2011-2020 жылдарға арналған Мемлекеттік білім 

беруді дамыту бағдарламасында қойылған міндеттерді орындауға бағытталған. 

Сондай-ақ, Қазақстан экономикасын дамытуға арналған үдемелі индустриялды-

Инновациялық бағдарламасындағы «Жұмыспен қамту-2020» жобаларын жүзеге 

асыруда,  шетел  тәжірибесімен  жаңа  технологияны  қолдана  отырып,  колледж 

мамандар  дайындауды  13  мамандық  бойынша  жүргізуде.  Осы  оқу  жылында 

колледж  50-ден  астам  ӛндіріс  орындарымен,  мекемелерімен  әлеуметтік 

серіктестік жӛнінде келісім-шарт жасасты. 

Бұл әлеуметтік серіктес мекемелермен жүргізілетін жұмыс бағыттары: 



 

мамандықтардың оқу бағдарламалары, жоспарлары бірігіп жасақтау; 



 

оқу кластарын, шеберханаларды қазіргі заманғы жаңа технология мен 

дайындалған оқу құралдарымен жабдықтауға ықпал ету; 



 

ӛндіріс  -  ол  студенттердің  кәсіптік  тәжірибеден,  ал  оқытушылардың 

тағылымдама ӛтетін орны; 



 

әлеуметтік  жағдайы  тӛмен  оқушыларға  оқу  гранты  және  үздік 

студенттерге шәкіртақы бӛлу; 



 

еңбек  ардагерлерімен  біріккен  дӛңгелек  үстелдер,  конференциялар 

ұйымдастыру; 



 

мемлекеттік  емтихандарды  қабылдауға  және  дипломдық  жобаларды 

қорғау комиссиясының тұрақты мүшелері болуы. 

Соның  нәтижесінде  осы  оқу  жылында  1221  білім  алушылар  ӛндірістік 

тәжірибеден  ӛтіп,  кәсіпорындар  есебінен  135  білім  алушылар  оқыды.  

17  инженер-педагогтермен  ӛндірістік  оқыту  шеберлері  кәсіпорындарда 

тағылымдамадан ӛтті. 

Осы  оқу  жылында  3  мамандық:  «Мұнай  және  газ  кен  орындарын 

пайдалану»,  «Мұнай  және  газды  қайта  ӛңдеу  технологиясы»,  «Электрмен 

қамтамасыздандыру»  бойынша  дуальдік  оқыту  жүйесінің  кейбір  элементтерін 

енгізу жоспарланды. Ол үшін, мамандарды даярлауда дуальдік жүйені бірлесіп 

атқаратын  кәсіпорындар  анықталды.  2012  жылдың  қазан  айында  оқытушылар 

мен  қызметкерлер  үшін  «Дуальдік  жүйені  енгізудің  ерекшеліктері», 

«Құзыреттілік  негізінде  модульдік  бағдарламаларды  енгізу  және  ӛңдеу»  атты 

семинарлар  ӛткізіліп,  соңынан  бірнеше  біліктілік  алу  үшін  модульдік 

бағдарламалар әзірленуде. 

 

 42 

Қаламыздағы 

энергетика 

саласы 

жетекші 

кәсіпорындарының 

басшыларымен  «Дуальдік  жүйемен  оқытудың  проблемаларымен  шешімдері» 

атты дӛңгелек үстел ӛткізіліп, соңынан «Атырау Жарық» АҚ, «КЕГОК» ЖШС, 

«ЗаманЭнерго»  ЖШС,  «Жылуэлектроорталығы»  АҚ,  «АNАCО»  ЖШС 

компанияларымен келісім-шарт жасалды. 

Еңбек нарығындағы жылдам ӛзгерістер, кәсіби қызметті жетілдіру жұмыс 

берушілермен тығыз байланыста болуды қажет етеді. 

Студенттердің практикалық дағдыларын ӛтетін базасы жұмыс берушілер 

мен әріптестік есебінен кеңейтіліп, практикалық дағдыларды дамыту үшін оқу 

жоспарларындағы  кәсіптік  практиканың  үлесі  60%-ға  дейін  ұлғайды. 

Оқытушылардың біліктілігін арттыру мәселесіне кӛп кӛңіл бӛлінуде. Колледж - 

«Техникалық  және  кәсіптік  білім  беруді  қолдау»  Европалық  Одақ  және 

Сингапур жобаларындағы пилоттық оқу орны. 

Осы  жобалар  аясында,  мұнайгаз  саласында  мамандар  дайындайтын  2 

мамандық  бойынша  кәсіптік  стандарттарды  жасайтын  жұмысшы  тобының 

құрамына колледждің 2 арнаулы пән оқытушылары енді.  

 

  

 

Тәжірибе  алмасу  мақсатында  АҚШ,  Германия,  Түркия,  Сингапур 

елдерінің  оқу  орындарында  10  оқытушымен  ӛндірістік  оқыту  шеберлері 

тағылымдамадан  ӛтті.  ҚАҚ  «Кәсіпқор  холдингі»  APEC  Petrotechnic  білім 

бағдарламалары  халықаралық  серіктесі  SAIT  Polytechnic-Оңтүстік  Альберта 

технология  институтымен  бірігіп  «Сабақ  беру  дағдыларын  дамыту» 

бағдарламасы бойынша курс ӛткізіліп, 13 оқытушы халықаралық сертификатқа 

ие болды. 

Жұмыс  берушілердің  тікелей  қатысуымен  түлектердің  кәсіби  даярлық 

деңгейін бағалау және біліктілік беру жұмыстары жолға қойылған. 

Дуальдік  оқыту  жүйесінің  нәтижесінде  оқу  орны  ӛндіріске  бейімделген, 

кәсіптік  шеберлігі  шыңдалған,  білімі  жоғары  деңгейдегі  маман-түлектерді 

дайындауды жүзеге асыруда. 

 

 

  

 

 43 

жүктеу/скачать 2,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: