Орфографиялық СӨздік
жүктеу/скачать 0,79 Mb.
|
Орфографиялық сөздік
- Бұл бет үшін навигация:
- Планеталардың, жұлдыздардың, шоқжұлдыздардың, метеориттердің аттары
| Тұрақты анықтауышпен келген жер аттары
Ақ Ертіс Ақ Қойтас Ақ Ніл Ақтеңіз Алдыңғы Азия Ащы Алакөл Ащытасты Торғай Әулие Елена аралдары Әулие Матвей аралдары Батыс Алтай Батыс Еуропа Батыс Қазақстан Батыс Сібір ойпаты Баффин жері аралдары Вест-Үндістан Дешті Қыпшақ Дондағы Ростов Дүниежүзілік мұхит Жаңа Британия аралы Жаңа Гвинея Жаңа Жәйрем Жаңа Зеландия Жасыл Мүйіс Жоңғар Алатауы Ежелгі Греция Ежелгі Египет Ежелгі Рим Ежелгі Шығыс Есен Аңқаты Кенді Алтай Көк Ертіс Күнгей Алатау Кіндік Азия Кішкене Аралтөбе Кіші Азия Кіші Жамантау Кіші Қараой Кіші Қаратал Кіші Шалқар Қара Бақанас Қара Ертіс Қара Қойтас Қаратеңіз Қиыр Шығыс Қос Шалқар Қызылтеңіз Қырғыз Алатауы Латын Америкасы Оңтүстік Алтай Оңтүстік Америка Оңтүстік Африка Оңтүстік-батыс Алтай Оңтүстік Корея Оңтүстік Қазақстан Оңтүстік Шығыс Еуропа Орта Азия Орта Бақанас Орталық Азия Орталық Америка Орталық Еуропа Орталық Қазақстан Орта Сібір Орта Шығыс Отты жер аралы Сарытеңіз Сауд Арабиясы Солтүстік Корея Солтүстік Қазақстан Солтүстік мұзды мұхит Солтүстік Тянь-Шань Таулы Алтай Таяу Шығыс Теріскей Алатау Терістік Кавказ Төменгі Азия Түрген сарқырамасы Тынық Дон Тынық мұхит Ұлы Америка көлі Ұлы Колумбия Үлкен Аңқаты Үлкен Аралтөбе Үлкен Жамантау Үлкен Қараой Үлкен Қаратал Шет Бақанас Шолақ Аңқаты Шығыс Қазақстан Шығыс Түркістан Іле Алатауы Экваторлық Гвинея Планеталардың, жұлдыздардың, шоқжұлдыздардың, метеориттердің аттары Ай Айдаһар Ақбозат Ақжұлдыз Аққу Ақсүмбіле Ақтарқар Ақырап Алтынбалық Алтынқазық Амал Арқанжұлдыз Арыстан Әсет Балықтар Бидайбасы Бикеш Бөрі Бүркіт Бұрыштық Егіздер Есекқырған Ешкімүйіз Жалғызқазық Жебе Жебеуші жұлдыз Желкен Жетекші Жетіген Жетіқарақшы Жетіқарақшының бақырашы Жетіқұрт Жұмаққұсы Жылан Жыланбөктерген Жігіт Зәуре жұлдызы Керуен жұлдызы Керік Кескіш Кесітрке Көгалдай мергеннің көк шақпағы Көгершін Кит Көкбозат Күзетші Күн (астр.) Кіші Арлан Кіші Арыстан Кіші Ат Кіші Аю Кіші Сүмбіле Кіші Таразы Кіші Шолпан Қалқан Қамбар жұлдызы Қамбар тоғысы Қарақұрт Қаракөл метеориті Қауыс Қозы Қойшының қоңыр жұлдызы Қолтаразы Қоңырқай жұлдыз Қосжұлдыз Қоян Қушық Құзғын Құсжолы Қыз Қызылжұлдыз Қыранқарақшы Қырлы жігіт Қырыққарақшы Лақсүмбіле Лаушы Мерген Мергеннің аты Мешін Мүсінші Мылтық Мылтықтың оғы Мылтықтың түтіні Нарық жұлдызы Оқ Оңтүстік Балық Оңтүстік тәж Оңтүстік үшбұрыш Өмірзая Өрмекші жұлдызы Пұттаразы Пырақ Рүстем белбеуі Рүстем жайы (садағы) Сабақты жұлдыз Сабанжолы Сарыжұлдыз Сарысүмбіле Сарышаян Саттары сегіз Сиыршы Солтүстік тәж Суқұюшы Суретші Сұлусары Сұрмерген Сүмбіле Сыңармүйіз Сілеусін Тазылар Таңшолпан Таразы Тауыс Тауешкі Текесүмбіле Темірқазақ Тоқты Тор Торпақ Тостаған Төртбосаға Тұлқатын Түлкі Тырнажолы Үлкен Арлан Үлкен Сүмбіле Үлкен Таразы Үлпілдек Үндіс Үркер Үркердің қызы Үт (жұлдыз) Үшарқар Таразы Үшбұрыш Үшқарақшы Үшмерген Ұшқыш балық Хұт Шабансары Шағыр жұлдыз Шағырма жұлдыз Шаян Шолпан Шыбын Шідер жұлдызы Іңір жұлдызы VIIІ Мекеме, ұйым, кәсіпорын атаулары Абай атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық опера және балет театры Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті «Альянс банкі» акционерлік қоғамы А. Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты «Алатау» кинотеатры Адам құқығы жөніндегі халықаралық ұйым Ақтөбе мемлекеттік педагогикалық университеті Алматы технологиялық университеті Алматы үздіксіз білім беру университеті Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті Алматы хайуанаттар бағы «Атакент» халықаралық көрмелер орталығы Алматы экономика және статистика академиясы Алматы энергетика және байланыс университеті Әбу Насыр әл-Фараби атындағы мұражай Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті Батыс Қазақстан облысы Б. Римова атындағы Алматы облыстық қазақ драма театры Балуан Шолақ атындағы спорт сарайы Ғ.Мүсірепов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық балалар мен жасөспірімдер театры Д. А.Қонаев атындағы университет Д. Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университеті Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы Дүниежүзілік экономикалық форум Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті Еуразиялық даму банкі Еуразиялық сауда жүйесі Еуразия экономикалық қауымдастығы Еуропалық Кеңес Еуропалық Одақ Еуропалық сот палатасы Еуропалық экономикалық комиссия Жалпыхалықтық социал-демократиялық партия Жамбыл атындағы Республикалық эстрада-цирк колледжі Ж.Елебеков атындағы Қазақ мемлекеттік филармониясы Жоғарғы ғылыми-техникалық кеңес «KASPI BANK» акционерлік қоғамы К. Бәйсейітова атындағы Ұлттық опера және балет театры Қазақ бас сәулет-құрылыс академиясы Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті Қазақ мемлекеттік симфониялық оркестрі Қазақ мемлекеттік циркі «Қазақойл» ұлттық мұнай-газ компаниясы Қазақ спорт және туризм академиясы Қазақстан Республикасы Ауылшаруашылық министрлігі Қазақстан Республикасы Ауылшаруашылығы министрлігінің Жер ресурстарын басқару комитеті Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Қазақстан Республикасы Білім жэне ғылым министрлігі Ғылым комитеті Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қазынашылық комитеті Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитеті Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Салық комитеті Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Ұлттық қорғаныс университеті Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлігі Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлігінің Экологиялық реттеу және бақылау комитеті Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Ақпарат және мұрағат комитеті Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің Тіл комитеті Қазақстан Республикасы Мұнай және газ министрлігі Қазақстан Республикасының Ақпараттандыру және байланыс агенттігі Қазақстан Республикасының Діни істер агенттігі Қазақстан Республикасының Жер ресурстарын басқару жөніндегі агентгігі Қазақстан Республикасының Жылжымайтын мүлікті және заңды тұлғаларды тіркеу жөніндегі агенттігі Қазақстан Республикасының Көші-қон және демография жөніндегі агенттігі Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Қазақстан Республикасының Мемлекеттік мұрағаты Қазақстан Республикасының Мемлекеттік орталық мұражайы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері агенттігі Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы Қазақстан Республикасының Спорт және дене шынықтыру істері агенттігі Қазақстан Республикасыньщ Статистика жөніндегі агенттігі Қазақстан Республикасыньщ Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестікті қорғау жөніндегі агенттігі Қазақстан Республикасының Ұлттық зейнетақы агенттігі Қазақстан Республикасының Ұлттық ғарыш агенттігі Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасының Экономикалық қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агенттігі Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрлігінің Спорт комитеті Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясы Орталық ғылыми кітапханасы Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі академиясы Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Қылмыстық-атқару жүйесі комитеті Қазақстан Республикасы Экономикальіқ даму және сауда министрлігі Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігінің Стандарттау, метрология жэне сертификаттау жөніндегі комитеті Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігінің Өңірлік даму комитеті Қазақстан Республикасы Экономикалық интеграция істері жөніндегі министрлігі «Kaznex invest» Экспорт және инвестициялар жөніндегі ұлттық агенттігі «Қазақстан Халық банкі» акционерлік қоғамы Қазақ теледидары мен радиосының камералық оркестрі «Қазақтелеком» ұлттық акционерлік компаниясы Қазақтың республикалық мемлекеттік «Гүлдер» эстрадалық жастар ансамблі Қазақ ұлттық аграрлық университеті Халықаралық студенттер күні (17 қараша) Халықаралық тау күні (11 желтоқсан) Халықаралық театр күні (27 наурыз) Халықаралық темекіден бас тарту күні (19 қараша) XVI Дәуір, кезең, мәдениет, тарихи оқиға атаулары Австрия-Италия-Франция соғысы (1859) Айқыш жорықтары (1096-1270) Ақмола көтерілісі (1916) Ақ Орда (13-15 ғ.) Ақпан төңкерісі (1848) Ақтабан шұбырынды, алқакөл сұлама (1723-29) Алашорда үкіметі (1917-1920) Алқызыл Роза мен Ақ Роза соғыстары (1445-85) Алтын Орда (13-15 ғ.) Андронов мәдениеті (б.з.б. 2-1 ғғ.) Аңырақай шайқасы (1727) Асан көтерілісі (1930) Асы көтерілісі (1916) «Ашық есік» доктринасы (1899) Баку Коммунасы (1918) Балқаш шайқасы (1929) Барбаросса жоспары (1941) Беғазы мәдениеті (б.з.б. 9-8 ғ.) Берлин операциясы (1945) Брест бітімі (1918) Брест қорғанысы (1941) Білге қаған ескерткіші (ҮІІІ ғ.) Бірінші дүниежүзілік соғыс (1914-18) Варшава шарты (1955) Вена конгресі (1914-15) Венгриядағы керітөңкерісшіл бүлік (1956) Гусшілдердің төңкерісшіл қозғалысы (1914-34) Доғал шайқасы (1917) Египет экспедициясы (1798-1801) Екінші дүниежүзілік соғыс (1939-45) Есік обасы (б.з.б. 5-4 г.) Есім ханның ескі жолы (1598-1645) «Жалаңаяқтар» (1639) Жангелдин экспедициясы (1918) Жәңгір мектебі (1841) Желтоқсан көтерілісі (1986) Жеті жарғы (17-18 ғ.) Жетіжылдық соғыс (1756-63) Жеті қожа көтерілісі (1846-47) Жетісу көтерілісі (1916) Жоңғар хандығы (1635-1758) Жүзжылдық соғыс (1337-1453) Жүз күн (1815) Жүзкүндік реформа (1898) «Жүз тоқсан үш адам процесі» («Үлкен процесс»), (1877) Исатай-Махамбет көтерілісі (1836-1838) Келтеминар мұнарасы (б.з.б.4-3 мыңжылдық) Кемалшылар төңкерісі (1918-22) Кенесары көтерілісі (1841-46) Коломбо жоспары (1950) Куба төңкерісі (1959) Куликов шайқасы (1380) Курск шайқасы (1943) Күлоба (б.з.б. 4 ғ.) Күлтегін тас жазуы (ҮІІІ г.) Кіші Ноғай ордасы (16 ғ.) Қазақ-жоңғар соғыстары (15-18 ғғ.) Қазақ Ордасы (15 ғ.) Қазақстандағы мәдени төңкеріс (1921) Қазақстанньщ Ресейге қосылуы (1730) Қазан қастандығы (1863) Қазан төңкерісі (1917) Қазан хандығы (1438-1552) Қайта өркендеу (ренессанс) (14-16 ғ.) Қалмақ хандығы (1771) «Қанды жексенбі» (1905) Қарқара жәрмеңкесі (Қоянды жәрмеңкесі) «Қасиетті одақ» (1815) Қасым хандығы (1511 -23) Қасымханның қасқа жолы (1511-23) Қимақ мемлекеті (9-11 ғ.) Қиыр Шығыстық комиссия (1945) Қоқан хандығы (1710-1876) Құба қалмақ заманы (Жоңғар мемлекеті) Құдырғы қорымы Құлжа жолы (19-20 ғ.) «Қызылқастылар» көтерілісі (17-27) Қырым конференциясы (1945) Қырым операциясы (1944) Қырым соғысы(1853-56) Қытайдағы ұлттық төңкеріс (1925-27) Маусым төңкерісі (1830) Маусым дағдарысы (1917) Маңғыстау көтерілісі (1870) Мамания мектебі (1899) Мартин декларациясы (1918) Мәңгі бітім (1686) Мексика экспедициясы (1861 -67) Моғолстан (15-16 ғ.) Мәскеу шайқасы (1941 -42) Ноғай ордасы (14 ғ.) Онүшжылдық соғыс (1454-66) Орбұлақ шайқасы (1643) Орхон-Енисей жазулары (XIII ғ.) «Он сегізінші брюмер» (1799) Орыс-жапон соғысы (1904-1905) Орыс-иран соғысы (18-19 ғ.) Орыс-түрік соғыстары (17-19 ғ.) Орыс-француз одағы (1891-1917) Орыс-швед соғыстары (17-19 ғ.) Отызжылдық соғыс (1618-48) Отызыншы мамыр қозғалысы (1925) Осман империясы (17-19 ғ.) Отырар қорғанысы (1219) Париж бейбітшілік шарты (1947) Париж бітім конференциясы (1919-20) Париж келісімі (1954) Париж Коммунасы (1871) Пенсильвания кеншілерінің ереуілі (1902) Першинг экспедициясы (1916-17) Потсдам декларациясы (1945) Потсдам келісімі (1911) Прага операциясы (1945) Балтық елдері стратегиялық операциясы (1944) Пугачев бастаған шаруалар соғысы (1773-75) Пульман ереуілі (1894) «Сарыорамалдылар» көтерілісі (184-204) Сарысу-Созақ көтерілісі (1930) Севастополь қорғанысы (1941) «Сицилиялық кешкі жиын» (1282) Смоленск операциясы (1941) Солтүстік жорық (1926-27) Солтүстік соғыс (1700-21) Кеңес-Қытай жанжалы (1929) Сталинград шайқасы (1942-43) Стахановшылар қозғалысы (1930) Столыпиннің аграрлық реформасы (1906) Сырдария көтерілісі (1916) Сырым Датұлының көтерілісі (1783-1797) Сібір хандығы (15 ғ. аяғы) Үлкен ноғайлы (16 ғ.) Ташкент декларациясы (1966) Тевкелев комиссиясы (1755) Тегеран конференциясы (1943) Тоныкөк жазуы (ҮІІІ ғ.) Термидорлық төңкеріс (1794) Торғай көтерілісі (1916) «Төртінші май» қозғалысы (1919) Төрттік келісім (1915) Төрттік одақ (1915) Төрттік пакт (1933) Төте жазу (1926) Трумэн доктринасы (1947) Түркістан легионы (1941) Ұлы жүздің Ресейге қосылуы (1734) Ұлы жұт Ұлы Жібек жолы (б.з.б. 2-16 ғ.) Ұлы моғолдар әулеті (1526-1858) Ұлы нәубет Ұлы Отан соғысы (1941 -45) Ұлы соғыс (1409-11) Ұлы сүргін (4-7 ғ.) Ұлы француз төңкерісі (1789-94) Ұлы шаруалар соғысы (1524-26) Үлкен ноғайлы (16 ғ.) Үш императордың одағы (1873, 1881, 1884) Үшінші маусым көтерілісі (1907) Үшінші республика (1870) Үштік одақ (1882) Хиуа хандығы (16-20 ғ.басы) Шақпақ ата қорымы (10-19 ғ.) Ыбырай мектебі (1850) Ішкі Орда (Бөкей хандығы) (19 г.) Ясы-Күлтөбе (IV-V ғ.ғ.) ҚОСЫМШАДАҒЫ БАС ӘРІП ЕМЛЕСІНІҢ ҚЫСҚАША ТҮСІНІКТЕМЕСІ Ертегі, миф, аңыз, әпсана кейіпкерлерінің есімдері бас әріппен жазылады (мұның ішіне мал, құс, ит т.б. аттары кіреді). Мифологиялық, қиял-ғажайып бейнелердің тегін, затын білдіретін атаулар кіші әріппен жазылады: пері, ібіліс, періште, шайтан, дию т.б. Әрбір бөлігі жеке-дара атау ретінде қолданыла алатын кешенді атаулардың (көбіне бір сыңары жалқы есім боп келеді), жігі айқын көрініп тұрған жағдайда екі бөлігі де бас әріппен беріледі (Жерден шыққан Желім батыр; Бозатты Боран батыр). Күрделі-құрама жалқы атаудың құрамындағы тұрақты эпитеттер жалқы есімнің алдынан келсе, бас әріппен, соңынан келсе, кіші әріппен бөлек жазылады (Ақсақ Темір, Қайңы сопы). Жеке тұрып кісі есімі бола алмайтын сөздерге тіркескен ата, ана, бике, бала, баба, шал, қожа, батыр т.б. сыңарлары бірге жазылады (Майлықожа, Хауана т.б.). Титулды білдіретін сөздер жалқы атаудың алдынан келсе, бас әріппен, соңынан келсе, кіші әріппен жазылады (Әмір Темір, Ағатай хазірет). Араб, түрік, парсы тіліндегі адам аттарында қалыптасқан, кісінің әлеуметтік тегін, туыстық қатынасын, тұрған жерін білдіретін- құрама сөздер мен көмекші сөздер (ас, бей, тегін, зада, аң, паша, am, әл) кіші әріппен дефис арқылы ажыратылып жазылады (Ұлық-зада, Рашид-ад- дин, әл-Фараби, Мұхаммед ан-Насави, Жалел-ат-Дин, Қази-заде-ар-Руми т.б.). Кейбір көмекші сөздермен (ибн, әбу) келген шығыстық кісі есімдері күрделі-құрама атаулардың кұрамында келіп және сөз басында орналасса, құрамындағы көмекші сөздер бас әріппен дефиссіз беріледі (Әбу Райхан әл-Бируни, Әбу Насыр әл-Фараби, Ибн Сина атындағы..., Ибн Рушдтың «гарыштық парасат» атты теориясы т.б.). Күрделі-құрама атаулар жасайтын кейбір көмекші сөздер (am, ас, әл) сөз басында келсе, бас әріппен, сөз ортасында келсе, кіші әріппен, дефис арқылы жазылады (Әл-Фараби даңғылы, Ат-Тарази кәсіпорын бірлестігі; Балалар аурулары институты әл-Фараби даңғылында орналасқан) Рудың аты жалқы есімнің алдынан келетін тұрақты эпитеттің орнында жұмсалса, бас әріппен жазылады (мыс.: Қызылқұрт Теке би, Қаракерей Қабанбай). Найман, керей, албан, арғын, адай, қыпшақ, үйсін т.б. рулардың ішкі жіктерін көрсететін атаулар, мысалы, Сары үйсін, Даулеталы жары, Ұзын- қыпшақ, Көлденең қыпшақ т.б. жалқылық сипаты басым болғандықтан, бірінші сөзі бас әріппен жазылады. Орта жүз, Кіші жүз, Ұлы жүз атаулары рулардың тегін емес, ұлыстық ұғымды білдіріп тұрғандықтан бас әріппен беріледі (сонымен бірге: Орта жүз арғын, Кіші жүз әлім т.б.). 10. Осы күнгі кісі есімдеріндегі қосымшалар (хан, бек, зада, бай, т.б.) титулды білдірмейді, сондықтан жұрнақ есебінде жұмсалады да, кісі есімімен бірігіп жазылады (Батырхан, Тұрсынзада, Бекзада, Ағылбек, Бекарыс). Жер-су атауларының ішіндегі географиялық терминдер кіші әріппен, ал атаудың құрамындағы жалқы есім мен бірінші тұрған сөз бас әріппен жазылады (Әулие Лаврентий өзені). Күрделі жер аттарының бірінші сыңары болатын тұрақты анықтауыштар бас әріптен басталып, бөлек жазылады (Ақ Ертіс, Қара Ертіс, Кенді Алтай). жүктеу/скачать 0,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|