Орындаған: Дәулет Өсербай Тобы: 107 Б

Екінші ұстаз..

Әл-Фараби есімі дүние жүзі мәдениеті мен ғылымының тарихынан берік орын алады. Оны шығыстың Аристотелі деп атаған.

Еңбектері:

Фараби шығармаларының санын неміс ғалымы Ш. Штейщнейдер 117 еңбек десе, түрік ғалымы А. Атеш— 160, ал тәжік ғалымы Б. Ғафуров— 200 трактат деп көрсетеді.

Ұлы Бабамыз Аристотельдің философиясын дамыта отырып, өз тарапынан да «Ғалымдардың шығуы», «Ғалымдар энциклопедиясы немесе тізбегі», «Кемеңгерлік меруеті», «Ізгі қала тұргындарының көзқарасы», «Музыканың үлкен кітабы», «Философияны аңсап үйрену үшін алдан ала не білу кажеттігі жайлы», «Ақылдың мәні туралы», «Әлеуметтік-этникалық трактаттар», «Философиялық трактаттар», т. б. көптеген философиялық еңбектер жазған.

• Әл-Фараби Аристотель, Платон және басқа ежелгі грек философтарының еңбектерімен түпнұсқада танысуға мүмкіндік алды, оған байланысты Аристотельден кейінгі «Екінші мұғалім» деп аталды. Фараби Аристотельдің «Санат», «Герменэтика», «София», «Риторика», «Логика» және «Поэтика», сондай-ақ «Порфирия мен басқа да ойшылдардың философиясына кіріспе» деп аталатын шығармалары туралы пікірлер жазды.

Фарабидің ең танымал туындыларынан ең танымал «Даналық інжу-маржандары», «Мейірімді қаланың тұрғындарының көзқарастары», «Философиялық трактаттар» және «Музыканың үлкен кітаптары» атты трактаттары бар.

• Фарабидің ең танымал туындыларынан ең танымал «Даналық інжу-маржандары», «Мейірімді қаланың тұрғындарының көзқарастары», «Философиялық трактаттар» және «Музыканың үлкен кітаптары» атты трактаттары бар.

Әл-Фараби мен Еуропа

• Еуропада, XII-XIII ғасырларда. Әл-Фараби шығармалары 1930-1932 жылдары латын және еврей тілдеріне аударыла бастады. Парижде француз ғалымы Барон Рудольф Д. Эрланге жариялаған «Музыкадағы Ұлы кітаптың бірінші бөлігінің француз аудармасы» жарық көрді.
• Әл-Фарабидің атауы әлемдік ғылым мен мәдениет тарихында берік орнатылған. Еуропалық Ренессансқа үлкен әсер еткен жұмыстары Батыстың және Шығыстың мәдениеті мен философиясын жақындастыру үшін қосатын көпір болды.

Әл-Фараби мен Қазақстан

• Қазақстанда әл-Фараби мұрасын зерттеу мәселесі ХХ ғасырдың екінші жартысында талқыланды. Осылайша, 1960 жылы, 15 қазанда академик Ақжан Машанов (Машани) Қазақ КСР Ғылым Академиясының президенті академик К.И. Сәтпаев әл-Фараби мұрасын ғалымдардың зерттеулері мен оның туындыларын аудару идеясын қолдауға шақырды: «Ұлы әл-Фараби - біздің жерлестеріміз, біз ол туралы аз білеміз ...». Осы кезден бастап ғалымдар әл-Фарабидің өмірі мен шығармаларын зерттеумен айналыса бастады.

• Қазақстан тәуелсіздігін ескере отырып, осы саладағы даму қарқыны жеделдетілді, бұл Қазақ ұлттық университетінің 1991 жылдың 23 қазанынан бастап Әл-Фараби атындағы аталмыш фестивальге айналды. Философ, ғалым, ҚР Ұлттық ғылым академиясының корреспондент-мүшесі, әл-Фараби ғылыми орталығының негізін қалаушы А.Х. Қасымжанов; Араб тілін меңгерген және математика бойынша докторлық диссертация қорғаған танымал математик, әл-Фараби А. Кобесов; академик, философ М. Бурабаев; белгілі қазақстандық жазушы Ә.Әлімжанов.

Ақыл туралы ілім Фараби философиядағы ірі жетістіктер санатына қосылады.

Мұндағы ақыл ұғымына кең, бүкіл әлемдік мағынада қарастырылып, оның космологиясына тірек болды. Ең жоғар­ғы сатысы түпкі себепті – Алла иемденеді. Алладан кейінгі екінші сатыны – аспан денелері, болмыстың үшінші сатысы әрекеттегі ақыл және оған сай төрт элементтен (топырақ, су, ауа, от) тұратын ай асты әлемі. Болмыстың төртінші сатысы – адамның жаны. Ең төменгі бесінші сатысын форма мен материя алып жатыр. Бұл схемада бір жағынан әлемнің, аспан мен жердің алшақтығы жайлы ресми мұсылман дінінің қағидаларына сәйкес келсе, екінші жағынан дүниеге материалистік, эволюциялық даму тұрғысынан қарауға мүмкіндік береді. Фарабидің философиялық жүйесінде материяға көп көңіл бөлінеді. Ол ай астындағы дүниенің шын мәнінде бар екенін, оның айдан жоғары орналасқан дүниемен, яғни аспан әлемімен бірлікте болатынын мойындайды. Біздің, яғни айдан төмен жер бетінде орналасқан дүниеде материя мен формадан тұратын заттар, нәрселер – ақиқат. Олар негізгі бастапқы материя болып табылатын төрт элемент­тердің сан алуан әртүрлі қосылыстарынан тұрады.

Қорытынды..