●Қарақытайлар –Орталық Азиядағы (Солтүстік Монғолия), Солтүстік Қытай, Маньчжурия мен Уссури өлкесін мекендеген «ҚИДАН» тайпалары
●924-1125ж. қидандар Алтайдан Тынық мұхитқа дейінгі аралықта ЛЯО мемлекетін құрған.
●1125ж.Ляо мемлекеті құлап, Елюй Даши бастаған 40 мың түтін қидандар Жетісу жеріне келеді.
●1125ж.қарахандардың әлсіреуін пайдаланып, Жетісудың орталық аудандарына еніп, Баласағұнды басып алып, Ғұз ордасын құрады
●ХІІғ. 40-ж. бастап Қараханның Орталық Азиядағы жерлерін басып ала бастайды
●Қимақ қағанатының жері ХІғ.жаңа құрылған Қыпшақ хандығығынң қолына көшеді
●Алтайдан Еділге дейінгі аралық «Қыпшақтар даласы» немесе Дешті Қыпшақ аталды ●Қыпшақтардың этникалық құрамы VІІ - VІІІ ғ.құрыла бастаған
●Қыпшақтардың этникалық құрамы екі бөліктен тұрған:
1/ қыпшақтардың батыс бірлестігі, бұлар 11 тайпадан тұрған
2/ қыпшақтардың шығыс бірлестігі, бұлар 16 тайпадан тұрған.
●Тайпалардың ішінде ең беделдісі –бөрілер болды,қыпшақ хандары осы тайпадан сайланып отырған.
●Тоқсоба -9 тайпа, «дурут» - 4 тайпа, «йетиоба» -7 тайпа дегенді білдіреді
●Плано Карпини «қаңлылар қыпшақша сөйлейді екен»деп жазған.
●Монғол империясының алғаш шаңырағын көтерген –Шыңғысхан ( Темүжін) -1155-1227ж.өмір сүрген.Монғолияның Кендітау аймағы, Онон өзені жағасы, Болдоң деген жерде туған. Әкесі –Есугей бахадүр,Темүжін 9 жасқа келгенде әкесі татарлар қолынан қаза табады.
●1206ж.Онон мен Керулен өзені жағасында
өткен құрылтайда Темүжінді хан сайлайды,
керейдің ханы Торы Темүжінге Жеңісхан болсын деп бата берген, «жеңісхан» деген сөз монғолша «шыңғысхан» болып аталып кеткен.
●1206ж. барлық монғол тайпалары бас қосқан ұлы құрылтайда Монғол империясы құрылды.
Қоғамдық құрылысы Қоғамдық құрылысы Қарақытайлар, Қыпшақ хандығы Монғол империясы
●Мемлекеттік басқару жүйесі жетілмеген ел болды
●Қарахан мемлекетінің ел басқару жүйесіне тимеді,хандық басқару құрылысы сол қалпында сақталды
●Қарақытайларда әйел адамдар да гурхандыққа сайланды.
●1143ж.Елюй Даши қайтыс болып, орнына әйелі Табуянга сайланған.
●1150ж.биліке баласы Иле келіп, халық санағын жүргізген.
●1155ж.иле қаза болып, орнына Елюй Дашидың қызы Бұсұған келген.
●Елюй Даши бір әскери басшының қол астына 100-ден жауынегер жасақтаған.
●Әрбір үйден бір динардан салық жиналған.
●Ірі қалалар әкімі жыл сайын гурханға жер салығы харадж төлеп отырған.
●ХІІғ,2-ж.бастап қарақытайлар бағынышты халыққа салықты күшейткен.
●Қоғамдық құрылысы қимақ қағанатының жалғасы болды
●Билік мұрагерлікболды
●Хандық биліктің орталығы «орда» деп аталды
●Әскери басқару жүйесі оң және сол қанат болып бөлінді.
●Оң қанаттың ордасы Жайық бойындағы Сарайшық болды
●Сол қанаттың орталығы Сыр бойындағы Сығанақ болды
●Ақсүйек-шонжарлар –хандар,туыстары,
тархандар,басқақтар,бектер,байлар,ру –тайпа көсемдері жатты.
●М.Қашқари қыпшақ тілінде құлды «яланкуг» деп атайды деп жазған.
●Монғол мемлекетін Шыңғысхан жеке басқарды
●Империяны 95 түмен әкімшілікке бөлді, әрбір түменде 10 мыңнан адам болды
●Түмендер аймаққа бөлінді
●Басқару жүйесі ондықтан басталды,10,100,
1000, түмен болды
●Әскери басқару жағынан Монғолия аумағы
мен халқы үш әскери әкімшілік аймаққа бөлінді:
