Орталық ЖҮйке жүйесінің физиологиясы
Қалқанша маңы бездері, олардың физиологиялық ролі
жүктеу/скачать 406 Kb.
|
Физиология эталон толык
- Бұл бет үшін навигация:
- Қалқанша маңы бездері
- Оксифилді жасушалар
- Әйелдің жыныс гормондары
| 5.Қалқанша маңы бездері, олардың физиологиялық ролі.
Қалқансерік бездер аса үлкен емес эпителилі құрылым саны 2-6,салмағы 20-50 мг.Әдетте,олар қалқанша безінің артқы жағында,жоғарғы және төменгі ұштарында жұптап орналасқан.Бездер өте жақсы тамырланған. Қалқанша маңы бездері кішкентай эндокринді бездер адамдардың мойнында және басқаларында тетраподтар. Адамда, әдетте, артқы жағында орналасқан төрт қалқанша маңы безі болады қалқанша без ауыспалы жерлерде. Қалқанша маңы безі бөлініп шығады паратгормон қандағы және сүйектердегі кальций мөлшерін реттеуде шешуші рөл атқаратын қандағы кальцийдің төмендеуіне жауап ретінде. Қалқанша маңы безінде жасушалардың екі ерекше типі бар: Оксифилді жасушалар, олар сыртқы түрі бойынша жеңілірек және жасына қарай олардың саны артады,[7] белгісіз функциясы бар. Еркектің жыныс гормондары /андрогендер/.Аталық жұмыртқанаң интерстициальді клеткасы /лейдиг клеткасы/ еркектің жыныс гормондарын өндіреді. Олар белгілі бір көлемде еркектердің және әйелдердің бүйрек үсті безінің маңайында, сонымен қатар әйердердің аналық безінің сыртқы қабатында өндіріледі. Барлық жыныс гормондары стероидтар болып табылады, және холестеринде синтезделеді. Андрогендердің ішіндегі негізгісі тестостерон болып табылады. Тестостерон бауырда бүлінеді, ал оның метаболиттері зәрде 17-кетостероид түрінде кездеседі. Тестостеронның концентрациясы қанның құрамында күн сайын тербелісте болады. Таңғы сағат 7-9 аралығында барынша көп деңгейде, сағат 24-тен 3-ке дейін барынша аз деңгейде байқалады. Тестостерон жыныс дифференциясына қатысады, алғашқы /жыныс мүшелерінің және аталық жұмырткалардың өсуі /және екінші/ ер адамға тән сақал, мұрт шығу, дауыстың төмендеуі, дене бітімінің қалыптасуы, мінез-құлық пен психиканың ерекшеленуі/ жыныс белгілерінің өсіп дамуын, жыныс рефлекстерінің пайда болуын қамтамасыз етеді. Әйелдің жыныс гормондары Бұл гормондар әйелдің жыныс безі – аналық безде, жүктілік кезде- баланың жолдасында, сондай-ақ еркектің ұрығындағы Сертиоли клеткасында болады. Аналық бездің фолликулы экстрогендердің синтезін жүзеге асырады, аналық бездің сары денесінде прогестерон өндіріледі. Экстрогендерге эстрон, эстрадиол мен эстриол жатады. Эстрадиолдың физиологиялық белсінділігі жоғары. Экстрогендер әйелдің бірінші және екінші жыныс белгілерінің дамуын реттейді. Олардың әсерімен аналық без, жатыр, жатыр түтігі, қынап пен сыртқы жыныс органдары өсіп жітеледі. Сонымен қатар экстрогендер сүйек қаңқасының өсіп, тез пісіп жетілуіне әсер етеді. Олардың сүйектің шеміршегіне әсер етуіне байланысты сүйектің өсуін баяулатады. Экстрогендер әйелдің дене мүсіні үшін майдың жинақталып және оның бөлінуін арттырады, сонымен қатар әйел типіне байланысты шаштың шығуына мүмкіндік жасайды. Экстрогендер азот, су, тұзды қалыпты жағдайда ұстап тұрады. Осы гормондардың әсерінен мінез-ққүлқы мен көніл-күйі өзгереді. Жүктілік кезінде экстрогендер жатырдың бүлшық ет тканьдерінің өсуіне, жатыр мен бала жолдасының қан айналымын жақсартуға, прогестерон және пролактинмен бірігін сүт бездерінің дамуына мүмкіндік жасайды. Аналық бездің сары денесінде ұрықтану кезінде жарылган фолликулдың орнында прогестерон гормоны өсіп жетіледі. Протестеронның атқаратын негізгі қызметі- жатырдың ішкі былжыр қабыгына ұрықтанган жұмыртқа клеткасын көшіріп жетілдіруге дайындау, жүктіліктің қалыпты жағдайда өтуін қамтамасыз ету. Егер сары дене ұрықтанбаса, онда ол әлсізденеді. Жүктілік кезде прогестерон экстрогендермен бірге жатыр мен сүт бездерінің морфологиялық қайта құрылуын қалыптастырады, секреторлық белсенділік пен көбею процесін күшейтеді. Жатырдың ішкі былжыр қабығында бездерің секрет шығару процесінің нәтижесінде ұрықтың дамуы үшін қажет липидтер мен гликоген концентрациясы дамиды. Гормон ұрықтану процесін жояды. Жүкті емес әйелдерде прогестерон етеккір циклының жүйелі жүктеу/скачать 406 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|