Саяси идеологияның қызметтері

3. Саяси идеологияның қызметтері:

• Танымдық – саяси жүйені, саяси өмірді суреттеп, түсіндіреді;
• 2) Бағдарлық – қоғам, әлеуметтік прогресс, түлға және билік және т.с.с негізгі түсініктер туралы мағлүматтар беріп, адамның іс- әрекетіне бағыт-бағдар көрсетеді;
• 3) Жұмылдыру – қоғамның жоғары, құнды идеяларын алға тартып, мақсат-мүдделерді айқындап, саяси идеология саяси іс-әрекетке тікелей түрткі болып, қоғамды, әлеуметтік топтарды оларды іске асыруға жүмылдырады, рухтандырады, шабыттандырады;
• 4) Амортизациялық – идеология әлеуметтік шиеленістерді бәсеңдетеді;
• 5) Бағалау – идеология халық санасына қоғамның қазіргі және болашақтағы дамуына өлшемдік баға берерлік жағдай жасайды, үстемдік етіп отырған қоғамдық тәртіпке белгілі бір көзқарас тудырады.

4. Саяси идеология түрлері

• Идеология әлеуметтік саяси парадигмасына қарай солшыл және оңшыл деп бөлінеді. Солшыл идеология қатарына: коммунизм, социал-демократия жатады. Ал, оңшыл идеологияға либерализм, консерватизм, фашизм, нацизм жатады.

• Либерализм – латыншадан аударғанда liberalis -еркін

• Негізін салушылар: Дж. Локк, Ш. Монтескье, А. Смит, И. Кант, Т.Джефферсон, А.Токвиль, Дж.Миль

• Негізгі идеялары
• Саяси салада – мемлекеттің қызметін заңмен шектеу, билік бөліну принципі
• Экономикалық салада – еркін нарық, еркін бәсекелестік, мемлекеттің нарықтық қатынастарға араласпауы
• Әлеуметтік салада – адамның өмір сүруге, еркіндікке құқығы, заң алдында барлығы бірдей, азаматтардың мемлекеттің ісіне араласуы
• Құру жолдары - реформалар

Либерализм (лат. liberalis – еркін, азат) тұлға және индивидтің өзге де әлеуметтік және саяси құқықтарының еркіндігі мен мемлекеттік қызмет ету саласын шектеуді қолдайтын ілім және қоғамдық-саяси ағым. Либералды дүниетанымның тамырлары Ренессанс пен Реформацияға кетеді. Оның бастауында Дж.Локк, Т.Гоббс, Ш. Л. Монтескье, И.Кант, А.Смит, В.Гумбольдт, Т.Джефферсон т.б. тұрды.

• Либерализм (лат. liberalis – еркін, азат) тұлға және индивидтің өзге де әлеуметтік және саяси құқықтарының еркіндігі мен мемлекеттік қызмет ету саласын шектеуді қолдайтын ілім және қоғамдық-саяси ағым. Либералды дүниетанымның тамырлары Ренессанс пен Реформацияға кетеді. Оның бастауында Дж.Локк, Т.Гоббс, Ш. Л. Монтескье, И.Кант, А.Смит, В.Гумбольдт, Т.Джефферсон т.б. тұрды.
• Батыстық қоғамдық – саяси ойдың ағымы ретіндегі либерализмнің қалыптасуындағы бұрылыс нүктесі – Ұлы француз буржуазиялық революциясы. Классикалық либерализмнің маңызды жүйе түзуші құралы болған негізгі идеялар мен ұстанымдар 1789 жылы «Адам және азамат құқықтарының Декларациясы» мен 1791жылы Конституцияда қалыптастырылды.
• Қазіргі таңдағы либерализмнің саяси идеологиясы біртекті емес, оның 3 бағытын бөліп көрсетуге болады: бірқалыпты, консервативті, сомиплибералды (радикалды). Либералистер ХХ ғ.80-жылдары Ұлыбритания, Европа, Жапония, АҚШ-та зор табысқа ие болды, оның жаңа бағыты - неолиберализм дүниеге келді. Неолибериализмнің негізгі қағидалары - әділеттілік, моралдық құндылық қағидаларын ескеру, басқарушылар мен басқарылушылардың келісімі, бұқараның саяси процеске араласуы, басқару шешімін қабылдауды демократияландыру т.б.

• Консерватизм – латыншадан conservo - қорғаймын.

• Негізін салушылар: Эдмунд Берк, Жозеф де Местр, Клеменс Меттерних

• Негізгі идеялары
• Саяси салада – билік элитаның қолында болатын күшті мемлекет
• Экономикалық салада – мемлекет экономиканы реттей алады, бірақ жеке меншікке қол сұқпайды
• Әлеуметтік салада – қоғамдық құндылықтардың жеке адам құндылықтарынан басым болуы. Дәстүрлердің маңыздылығы, әлеуметтік тұрақтылық
• Құру жолдары - қоғам эволюциясы, революцияны және радикалды реформаларды қабылдамау,