«Отан тарихының өзекті мәселелері» пәні бойынша 50114 «Тарих» мамандығының курс студенттеріне арналған
Семейдің Абай атындағы ғылыми-әмбебап кітапханасы
жүктеу/скачать 0,74 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мемлекеттік тарихи-мәдени және әдеби мемориалдық Абай қорық-мұражайы
- Семейдің Достоевский атындағы әдеби-мемориалды мұражайы Семей қаласында
- Семейдің тарихи - өлкетану мұражайы
- Семейдің Невзоровтар жанұясы атындағы көркем-өнер мұражайы
- Мұхтар Әуезовтың «Абай жолы»
- Суздаль алтын-кен орыны
| Семейдің Абай атындағы ғылыми-әмбебап кітапханасы 1883 жылы құрылып Қазақстандағы ең алғашқы кітапханалардың бірі болып табылады. Кітапхананың ең бірінші оқырмандарының бірі Абай Құнанбаев. Ғылыми ақпарат пен кітап сақтаудағы ірі орталық. Кітап қоры 362 мың сақтау бірлігін құрайды., бұған қоса 5900 ден астам ХVII-XIX ғ. басылымдары бар. Әр түрлі кезеңдегі қазақ және орыс тілдеріндегі сирек кездесетін басылымдар бар. Кітапхана интернет жүйесіне қосылған. Ол үлкен халықаралық байланыстар жасайды, алыс жақын шет елдердердің ірі кітапханаларымен ынтымақтастықта.
Мемлекеттік тарихи-мәдени және әдеби мемориалдық Абай қорық-мұражайы 1940 жылы құрылды. Абай мемлекеттік қорық –мұражайының құрамына: 7 залы бар қалалық бас кешен, «Алаш арыстар» мұражайы, Жидебайдағы Абайдың мұражай-үйі, Бөрлідегі Мұхтар Әуезовтың мұражай үйі, Жидебайдағы «Абай-Шәкәрім» кесене кешені кіреді. Абай мемлекеттік мұражайы Абайтанушылардың ірі ғылыми орталығы болып табылады. Мұражай қоры 18255 сақтау бірлігін құрайды. Мұражайда революцияға дейінгі кезеңнен бүгінгі күнге дейін көптеген әлем халықтарының тілдерінде жазылған Абай шығармаларының бірегей басылымдар даналары сақталған. Семейдің Достоевский атындағы әдеби-мемориалды мұражайы Семей қаласында 1971 жылы жазушының 150 жылдығына орай ашылған, ол 1854-1859 жылдар аралығында тұрды. Мұражай өзара байланысқан екі ғимаратта орналасқан: біріншісі 1838 жылы салынған- мемориалды үй, екіншісі 1976 жылы салынған. Қорды 16000 мұражайлық заттар құрайды: Мұнда жазушының өмір сүрген уақытындағы жазған шығармалары, танымдық-мемуарлық әдебиеттер, қолтаңбалары бар кітаптар, құжаттар, сирек кездесетін фотосуреттер, XIV ғасыр ортасындағы тұрмыстық заттар сақталған. Мұражайда үш рет халықаралық достоевский оқулары өткізілді. Семейдің тарихи - өлкетану мұражайы 1883 жылы Статистикалық Комитеттің көсемдері: орыс социал-демократтары Михаэлис, Долгополов, Гросстардың жетекшілігімен ашылды. Олар қазақ халқының мәдениетін, тұрмысын оқып, өлкенің тарихына, географиясына, экономикасына, этнографиясына зерттеулер жүргізді. Өзінің 117 жылдық тарихында Семейдің Ертіс өңірінің тарихы туралы бірегей жәдігерлерді жинақтады. Мұражайда сирек кездесетін жәдігерлер, кітаптар, тарихи және өлкетанымдық бағыттағы құжаттар бар. Семейдің Невзоровтар жанұясы атындағы көркем-өнер мұражайы 1985 жылы құрылды. 1988 жылы Мәскеулік коллекционер Ю.В.Невзоров мұражайға сыйлық ретінде, XVIII-XX ғ кескіндеме және графика жинақтарын тапсырды, онда әйгілі орыс суретшілері К.Брюлловтың, В.Тропининнің, А.Васнецовтың, И.Шишкиннің, В.Маковскийдің және басқаларының, барлығы 500 картиналары бар.
Мұхтар Әуезовтың «Абай жолы» романындағы елді мекендер бойынша туристік бағыттар ашылған. Оған Бөрлідегі Мұхтар Әуезовтың үй-мұражай, «Еңлік – Кебек» ескерткіші, Евразияның географиялық орталығы болып есептелетін Жидебай мекені, «Абай-Шәкәрім» кесенесі, «Қоңыр әулие»жер асты үңгірі жатады, сондай ақ Ертіс өзенімен Павлодар, Омбы, Салехард қалаларына дейін теплоходпен туристтік саяхат жасауға болады. Семей қаласы әлеуметтік инфрақұрылымы дамыған қала. Егер ХХ ғасырдың басында Семейде бір ғана 22 орындық ақылы аурухана және 1 уездік амбулатория болса, ал қазіргі таңда денсаулық сақтау жүйесінде 15 клиникалық аурухана, 4 диспансер, 78 медициналық бірлестіктер (олардың 22-сі ОДА) бар. Білім беру жүйесі 74 орта мектепті, 28 колледжді, 14 мектепке дейінгі мекемелер және 9 балалар үйін, 4 арнайы интернаттарды құрайды. Семейді студенттер қаласы деп атайды. Мұнда Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті, Семей мемлекеттік педагогикалық институты, Семей мемлекеттік медициналық университеті бар. Семейде ірі стадиондар мен спорттық құрылымдары бар және қазақ футболының отаны болып табылады. Онда әлемге әйгілі қазақ батыры Қажымұқан Мұңайтпасов өнер көрсеткен. Бірінші қазақ - олимпиядаға қатысушы Ғұсман Қосанов, Леонид Никитенко, Василий Ярков, Дәулет Тұрлыханов және т.б Семейдің спортшылары Қазақстанды көкке көтерді. 1997 жылы мамыр айында Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығымен семей облысы толығымен Шығыс Қазақстан облысының құрамына енді. Орталығы Өскемен қаласы болды. Қазір Семей қаласы Семей аймағының орталығы болып табылады. Қазіргі әкімшілік шекара 2780675 га жалпы алаңды құрайтын Абралы ауданы, Шүлбі, Шаған кенттері кіреді. Қала тұрғындары 308,2 мың адамды құрайды. Нарықтық қатынас Семей аймағының әлеуметтік-экономикалық саласына да, өзінің өзгерістерін әкелді. Қатаң бақталастық жағдайда өмір сүруді, үйретуге өтпелі кезеңдердің қиындығын жеңуге, әкелді. Соңғы бірнеше жылдарда қауырт экономикалық жағдай орныға бастады. Қаланың өндірістік алпауыт орындары қайта құрылды: олар цемент зауыты, ет-консерві комбинаты, тері-былғары бірлестігі, құрылыс материалдар, машина-құрылыс және танк жөндеу зауыттары. Жылу энергиясы, газ және су, электр энергиясын жұмсауда және өндірістерде жоғары өсу байқалады. Отын өнеркәсібінде көмір өндіретін «Қаражыра» кен оны алдыңғы орында. Өндірілген көмірдің артық қоры 1 млрд тоннадан асады. Кен шығарумен «Семей көмірі» ЖШС айналысады. Көмірді ашық әдіспен өндіреді. Қаражыра Семей аймағы мен Шығыс Қазақстанға энергетикалық потенциялының дамуына күшті әсер берді. Кәсіпорын өнімдерін Қазақстанның индустриялық флагмандары «Қазцинк», «Қазақмыс», «АЕS Қазақстан» корпорациялары қолданады. Суздаль алтын-кен орыны ХХ ғасырдың 80 жылдары ашылған, Семей қаласынан 50 шақырым қашықтықта орналасқан. 1996 жылы геологиялық жағынан қарау құқығын «Ангел» қаржы-ивестициялық корпорациясына берген. Өндіріглен кеннің аумағы 700 мың тонна. Суздал кен орындағы асыл металды өндіру негізінде сілтісіздендіру әдәсә қолданылады. Ол әдіс үнемді және классикалық болып есептеледі. Жаңа технологияларды ендіру жұмыстың соңғы циклын аяқтауға тиімді болды, қорытындысында 2000 жылдың қараша айында құрамында 99,5 пайыз таза алтыны бар алтын құймалар алынды. жүктеу/скачать 0,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|