ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ, ХАБАРШЫ №4(942, 2021 жыл, ТОМ 2 77
ТӘЖІРИБЕЛІК АУТОИММУНДЫ ЕГЕУҚҰЙРЫҚ ЭНЦЕФАЛОМИЕЛИТІН ЕМДЕУГЕ АРНАЛҒАН ЖАҢА МОЛЕКУЛАЛАР – АДАМНЫҢ ШАШЫРАНДЫ СКЛЕРОЗЫНЫҢ МОДЕЛЬДЕРІ Бақарам А.К. 1 Данилкович А.В. 2 , Торланова Б.О. 3 1
Пущинский государственный естественно-научный институт, г. Пущино, РФ
2
Филиал Института биоорганической химии имени М.М. Шемякина и Ю.А. Овчинникова РАН РФ, г.
Пущино, РФ
3
«Оңтүстік Қазақстан медицина академиясы» АҚ, Шымкент қ., ҚР
Кілт сөздер: шашыранды склероз, тәжірибелік аутоиммунды энцефаломиелит, дәрілік заттар,
пептидтер, кавеолин-3.
Кіріспе. Әлемдегі адамзат халқының шамамен 8%-ы аутоиммунды аурулардың әртүрлі түрлерімен
ауырады және бұл көрсеткіш жыл сайын артып келеді. Шашыранды склерозға арналған классикалық терапия
салыстырмалы түрде төмен тиімділікке ие және жанама әсерлердің кең спектрін тудыруы мүмкін. Шашыранды
склероз-неврологиялық патологиясы бар созылмалы аутоиммундық ауру, орталық және перифериялық жүйке
жүйесіндегі зақымдану ошақтарының прогрессивті ағымымен сипатталады. Шашыранды склероз демиелинизация
аурулары тобына жатады, олардың негізгі патологиялық көрінісі цитотоксикалық Т-жасушаларының
автоспецификалық активтенуі нәтижесінде жүйке ұштарының миелинінің бұзылуы болып табылады. Аурудың
дамуындағы иммунологиялық процестердің басым рөлі миелинге тән иммундық процестердің белсенуін, оның
ішінде гистосәйкестіктің негізгі кешені ақуыздарының аутоантигендермен өзара әрекеттесуін мақсатты түрде
азайтуға мүмкіндік беретін препаратты іздеу қажеттілігін туындатады.
II класстағы гистосәйкестіктің негізгі кешені (MHC II) бөтен қоздырғыштарға адаптивті иммундық
жауапта ғана емес, сонымен қатар бірқатар аутоиммундық аурулардың дамуында да маңызды рөл атқарады.
MHC II кешендері антигенді ұсынатын жасушалардың бетінде орналасқан антигенді пептидтерді
қабылдайды, олар кешен құрамында ГКГ-II-пептид-ТЖР тримолекулярлық кешенін құра отырып, Т-
жасушалардың бетінде орналасқан Т-жасушалық рецепторларға (ТЖР) қол жетімді болады, ол өз кезегінде
иммундық жауап каскадын іске қосады. Пептидтерді MHC II-ге жүктеу процесінде олардың "өзара
әрекеттесу тереңдігін" анықтайтын бастапқы құрылымы шешуші рөл атқарады.
Мақсаты: Зерттеудің мақсаты иммундық жүйенің миелин автоантигендерімен белсендірілген
жасушаларының бетінде II типті (MHCII) негізгі гистосәйкестік кешенінің ақуыз рецепторлары бар
эксперименттік аутоиммунды энцефаломиелитті (шашыранды склероздың жануарлар моделі) емдеу үшін
кавеолин-3 ақуыз молекулаларының құрамындағы пептидтік сипаттағы жаңа препараттарды іздеу болып
табылады.