198
§ 32. Тұ рақ ты маг нит тер, маг нит өрісі
I Зат тар дың маг нит тік қа си ет те рін
зерт теу та ри хы нан
Кі ші Азия аумағын да ғы Маг не зия дан бірбі
рін жә не кі ші те мір ке сек те рін тар та тын тау
жы ныс та ры та был ған. Бұл үл гі лер ді сол жер дің
аты на сәй кес «маг не тик тер» деп атап кет ті.
Маг не тик тер дің қа сие тін ең ал ғаш ағыл шын ға
лы мы У.Гиль берт зерт те ді. Ол өзі нің 1600 жы лы
жа рық қа шық қан «Маг нит, маг нит ті де не лер
жә не үл кен маг нит – Жер ту ра лы» кі та бын да
электр лен ген де не лер дің жә не маг нит тер дің ұқ
сас тық та ры мен ай ыр ма шы лық та рын си пат та
ды. Ол оң жә не те ріс электр за ря дтары сияқты
маг нит тер дің де сол түс тік жә не оң түс тік по
люс те рі бар деген бол жам жа са ды. Гиль берт
Жер дің өте үл кен маг нит еке нін, яғ ни сол түс тік
по лю сі геог ра фия лық оң түс тік по люс ке жа қын
ор на лас қа нын, ал оң түс тік по лю сі геог ра фия
лық сол түс тік по люс ке жа қын ор на лас қа нын
дә лел де ді (136су рет). Маг нит тө ңі ре гін де маг
нит өрі сі бо ла ды, ол ар қы лы магниттер бір
бірімен және бас қа де не лер мен әрекеттесе ала
ды. Мы са лы, Жер дің по люс ба ғы тын маг нит
тілшенің кө ме гі мен анық тай ды, өйт ке ні Жер дің
маг нит по лю сі сол маг нит тел ген тіл шеге әсер
ете ді.
II Зат тар дың маг нит тік қа си ет те рі
Әртүрлі заттардың магниттік қасиеттерін
зерттеу заттарға магнит өрісінің түрліше әсер
ететінін көрсетті. Те мір мен бо лат тың, ни кель дің,
ко бальт тің сыртқы маг нит өрі сін ана ғұр лым
кү шейт іп қа на қой май, өз де рі де маг нит тік қа си
ет ке ие бо ла ты ны бай қал ды. Бұл зат тар
фер ро
маг не тик тер
деп атала ды.
Фер ро маг не тик тер – сырт қы маг нит
өрі сін ана ғұр лым кү шей те тін зат тар.
Достарыңызбен бөлісу: 
