Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар ман­ПВ» бас па сы, 2018. 304 б

191
V та рау дың қо ры тын ды сы
Тұ­рақ­ты­­
ток­заң­да­ры­
Өт­кіз­гіш­тер­ді­тіз­бек­тей­
жал­ғау­заң­да­ры­
Өт­кіз­гіш­тер­ді­па­рал­
лель­жал­ғау­заң­да­ры­
Тіз­бек­бө­лі­гі­үшін­Ом­
за­ңы:
I
U
R
=
жоул ­ ­ ен ­за­ңы
Q
= 
I
2
Rt
Фа­ра­дей­за­ңы:
m
= 
 
не ме се 
m
= 
k It
I
= 
I
1
= 
I
2
= ... = 
I
n
U
= 
U
1
U
2
...
U
n
R
= 
R
1
R
2
= ... = 
R
n
R
= 
R
1
· 
n
U
U
R
R
1
2
1
2
=
U
= 
U
1
= 
U
2
= ... = 
U
n
= 
1
–
 
1
I
= 
I
1
I
2
...
I
n
1
1
1
1
1
2
R
R
R
R
n
=
+
+ +
...
R
R
n
=
1
I
I
R
R
1
2
2
1
=
R
R R
R
R
=
+
1
2
1
2
­Ток­кү­ші,­­
кер­неу­
Өт­кіз­гіш­ке­дер­гі­сі,­­
оның­тем­пе­ра­ту­ра­ға­­
тәу­ел­ді­лі­гі­
Электр­то­гы­ның­
жұ­мы­сы­мен­қу­аты
I
q
t
=
U
A
q
=
R
l
S
t
R
R
t
=
=
+
(
)
=
+
(
)
=
°
ρ
ρ
ρ
α
α
α
0
0
1
1
1
273 Ê
A
= 
IUt
P
A
t
=
P
= 
UI
Тұ рақ ты ток заң да ры:
Тіз­бек­бө­лі­гі­үшін­Ом­за­ңы.­
Тіз бек бө лі гін де гі ток кү ші осы бө лік тің ұш та­
рын да ғы кер неу ге ту ра про пор цио нал, ал оның ке дер гі сі не ке рі про пор­
цио нал.
жоул ­ ­ ен ­за­ңы.­
То гы бар өт кіз гіш бө ле тін жы лу мөл ше рі ток кү ші нің 
квад ра ты ның, өт кіз гіш ке дер гі сі нің және уа қыт тың кө бейт ін ді сі не тең.
Фа­ра­дей­за­ңы.­
Элект ро лиз ке зін де бө лі не тін зат тың мас са сы ері тін ді ар қы лы 
өт кен за ряд қа ту ра про пор цио нал.
АР
Фа­ра­дей
өт кен за ряд қа
М
рын да ғы
цио нал.
жоул
ен за­ңы.
ад ра ты ның, өт кіз гіш
Фа­ра­дей за­ңы.
Э
за ряд қа
А
ты ток заңдары:
үшін Ом за­ңы.
кер неу ге ту ра
т
ңы.
Н
Н
Н
α
ры:
-
-
3 Ê
°
П
=
+
(
)
t
=
+
=
+
(
)
t
=
+
(
)
(
)
(
)
=
+
=
+
=
+
(
)
=
+
=
+
=
+
В
В
В
тем­пе­ра­ту­ра­ға
­ел­ді­лі­гі­
б
бб
ббб
R
R
R
=
1
2
а
а
R
R
2
2
R
1
R
=
а
R R
R
R
R
R
1
2
R R
R
R
R
R
R
R
сп
п
1
1
R
R
n
R
R
=
+
+
R
R
+
R
R
...
а
1
с
с
с
с
па­рал­
заң­да­ры­
–
1
ы
ы
ыыы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

192
Глоссарий
1­ам­пер­
– өткізгіштің көлденең қимасы арқылы 1 с уақыт аралығында 1 Кл 
заряд өткен кез де гі ток кү ші .
Ам­пер­метр­
–
­
тіз бек те гі ток кү шін өл шеу ге ар нал ған ас пап.
Вол т­метр­
–
­
тіз бек бө лі гін де гі кер неу ді өл шеу ге ар нал ған ас пап.
Ток­кө­зі­
– электр за ряд та рын бө ле тін жә не электр тіз бе гін де гі кер неу ді ұс тап 
тұ ра тын құ рыл ғы.
Тіз­бек­бө­лі­гі­нің­кер­неуі­
–
­
осы бө лік те гі же ке за ряд тың ор нын ау ыс ты ра тын 
ток жұ мы сы на тең фи зи ка лық ша ма.
Реос­тат­
–
­
тіз бек те гі ток кү шін рет теу ге ар нал ған ас пап.
Ток­кү­ші­
–
­
өт кіз гіш тің көл де нең қи ма сы ар қы лы өт кен 
q
за ря ды ның оның 
өт кен уа қы ты на қа ты на сы на тең фи зи ка лық ша ма.
Мен­шік­ті­ке­дер­гі­
–
­
ұзын ды ғы 1 м, көл де нең қи ма сы ның ау да ны 1 м
2
өт кіз­
гіш тің ке дер гі сі.
лектр­то­гы­
–
­
за ряд тал ған бөл шек тер дің ба ғыт тал ған қоз ға лы сы.
192
192
РМ
АН
-
ПВ
В
б
де нең қи 
бөл шек тер дің ба ғыт тал ған
а
қы лы өт 
ша ма.
қи ма сы ның
с
ряд тың
ас пап.
өт кен
q
п
бе гін де гі
ор нын ау ыс ты ра тын
а
а
ас пап.
бе гін де гі кер неу ді
с
лығында 1
ы
ы
ы
Кл
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

Физика біздің өмірімізде
193
1-тап­сыр­ма.­
Сұ рақ. 
Электр монт рлар дың мы на дай кә сі би мә те лі бар екен: «Ыс тық дә не­
кер леу әр қа шан су ық, су ық дә не кер леу әр қа шан ыс тық». Оны қа лай тү сі не­
сің дер?
2-тап­сыр­ма.­
Тіз бектер құрастыру.
Төмендегі сипаттамалар бой ын ша тіз бектер сұл ба сын құ рас ты рың дар. 
1. Шам ды қо сып, өші ру ге бір кілт қол да ны луы ке рек; 
2. Екі шам ды қо сып өші ру ге бір кілт қол да ны луы ке рек. Шам қызуы әр түр лі 
бо ла тын екі сұлба ұсы ның дар; 
3. Шам екі кілт те тұй ық тал ған кез де қо сы луы ке рек; 
4. Шам екі кілт тің кез кел ген бі реуі тұй ық тал ған да қо сы луы ке рек; 
5. Әр шам өзі нің кіл ті мен қо сы лып, өші рі луі ке рек; 
6. Бір шам екі кілт тің кез кел ген бі реуі тұй ық тал ған да, ал екін ші шам еке уі 
бір дей тұй ық тал ған да қо сы луы ке рек; 
7. Кілт тің тұй ық та луы ке зін де шам дар дың бі рі сө ніп, екін ші сі нің жар қы ра уы 
күш ті рек бо ла тү суі ке рек. 
Ша ғын жо ба «Үйде гі электр то гы»
Проблемаға­кі­ріс­пе
Қа зір гі кез де электр энер гия сын қол дан бай өмір сү ру мүм кін емес, алайда 
электр то гы адам үшін қау іп ті . Электр то гы адам ның не ме се жа ну ар лар дың 
ағ за сы нан өт се, төмендегідей әсері болады:
жы лу лық (күй ік тер, қан та мыр ла ры ның за қым да луы жә не қы зуы);
элект ро лит тік (қан ның ыды ра уы, фи зи ка­хи мия лық құ ра мы ның бұ зы луы);
био ло гия лық ( ағ за жа су ша ла ры ның ті тір ке нуі мен қо зуы, сі ңір тар ты луы).
Жағ­дай­ды­си­пат­тау
Азат пен оның бауы ры Ма рат –
по ли тех ни ка лық кол ледж сту де нт те рі. Олар 
әке ле рі мен бір ге жа ңа тұр ғы зыл ған екі қа бат ты үй ле рі не электр сым да рын 
ор на ту дың сұл ба сын құ рас ты рып жүр. От ба сын да кір жу ғыш мәшине, ком­
пью тер, те ле ди дар, қыс қа тол қын ды пеш, электр пе ші, ыдыс жу ғыш мәшине, 
то ңа зыт қыш си яқ ты тұр мыс тық тех ни ка түр ле рі жә не бір не ше ұсақ электр­
тұр мыс тық құ рал дар бар. Олар от ба сы мү ше ле рі нің қа жет ті лік те рін ес ке ріп 
жә не қау іп сіз дік ере же ле рін сақ тай оты рып, электресеп теу іш ас пап ты, электр 
ро зет ка ла рын өз де рі са тып алып ор нат пақ. От ба сын да әже сі мен ана сын,
11 жа сар Ажар мен 5 жа сар Айсұ лу ды қос қан да 7 адам бар.
АР
зет ка ла рын
зет ка ла рын
1
1
жа сар
жа сар
Ажар
Ажар
М
ле ди дар,
ле ди дар,
о ңа зыт қыш
о ңа зыт қыш
си 
си 
яқ ты
яқ ты
тұр мыс тық
тұр мыс тық
құ 
құ 
рал дар
рал дар
құ 
құ 
құ 
қа
қа
у іп сіз дік
у іп сіз дік
қа
қа
қа
ере 
ере 
зет ка ла рын
зет ка ла рын
өз
өз
де рі
де рі
Ажар
Ажар
А
оның
оның
ба
ба
уы ры
уы ры
ге
ге
жа 
жа 
ңа
ңа
тұр 
тұр 
сұл 
сұл 
ба сын
ба сын
құ 
құ 
рас ты рып
рас ты рып
құ 
құ 
құ 
ле ди дар,
ле ди дар,
қыс 
қыс 
қа
қа
яқ ты
яқ ты
тұр
тұр
рал дар
рал дар
Н
ның
ның
за
за
жа 
жа 
су ша ла ры ның
су ша ла ры ның
си­пат­тау
си­пат­тау
ба
ба
уы ры
уы ры
ба
ба
ба
Ма 
Ма 
рат
рат
Ма 
Ма 
Ма 
тұр 
тұр 
ғы зыл ған
ғы зыл ған
-
ыды 
ыды 
ра уы,
ра уы,
ыды 
ыды 
ыды 
су ша ла ры ның
су ша ла ры ның
П
гия сын
гия сын
у іп ті .
у іп ті .
Э
Э
лектр
лектр
төмендегідей
төмендегідей
әсері
әсері
болады:
болады:
та мыр ла ры ның
та мыр ла ры ның
ра уы,
ра уы,
фи 
фи 
В
гы»
гы»
қо
қо
л дан бай
л дан бай
т
т
о гы
о гы
б
тұй 
тұй 
ық тал ған да,
ық тал ған да,
дар дың
дар дың
бі 
бі 
рі
рі
бі 
бі 
бі 
сө 
сө 
ніп,
ніп,
екін 
екін 
а
тұй ық тал ған да
тұй ық тал ған да
қо сы луы
қо сы луы
ке рек;
ке рек;
ық тал ған да,
ық тал ған да,
а
а
с
ке рек;
ке рек;
қо сы луы
қо сы луы
ке рек;
ке рек;
п
құ рас ты рың дар.
құ рас ты рың дар.
Шам
Шам
қыз
қыз
уы
уы

жүктеу/скачать 13,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: