199
Пла ти на, алю ми ний, от те гі, мар га нец тә різ ді зат тар маг нит өрі сін ша ма лы
ға на кү шей те ді. Мыс, кү міс, ал тын, азот, фос фор, ке рі сін ше, маг нит өрі сін
ша ма лы ға на әл сі ре те ді.
Маг нит өрі сін ша ма лы ға на кү шей те тін зат тар
па ра маг не тик тер
деп, ша ма лы ға на әл сі ре те тін заттар –
диа маг не тик тер
деп атала ды.
Бар лық зат тар ды
фер ро маг не тик тер, па ра маг не тик тер жә не диа маг не
тик тер деп бө лу ге бо ла ды. Фер ро маг не тик тер тех ни ка да кеңінен қол да
нылады. Олар
жұм сақ фер ро маг не тик тер
жә не
қат аң фер ро маг не тик тер
бо лып бө лі не ді. Қат аң фер ро маг не тик тер ге маг нит те лу қа сие тін ұзақ уа қыт
бойы сақ тай ала тын зат тар жа та ды.
III Маг нит тіл ше. Тұс бағ ар
Та би ғи маг нит тен жа сал ған алғашқы тұс бағ ар Қы тай да пай да бол ды. Қа
зір гі за ман ғы тұс бағ ар дың маг нит тіл шеле рі қат аң фер ро маг нит тен жа са ла ды.
Тіл шенің екі по лю сі бар: оң түс тік жә не сол түс тік, по люс тар ды қо са тын тү зу ді
маг нит тіл шенің осі
деп атай ды. Маг нит тіл шелер маг нит тердің қа сиет терін
жә не олардың маг нит өрі сін зерт те ген де қол да
ныла ды. Егер маг нит тіл шенің сол түс тік по лю
сін маг нит тің сол түс тік по лю сі не қа рат сақ, он да
олар бірбі рі нен те бі ле ді. Дәл осы лай оң түс тік
по люс тер де те бі ле ді. Егер оң түс тік по люс ті
сол түс тік по люс ке жа қын дат са, олар бірбі рі не
тар ты ла ды.
Магниттердіңаттаспол стерібір-бірінен
тебіледі раттаспол стерітартылады.
IV Тұ рақ ты маг нит тер.
Тұ рақ ты маг нит тер дің маг нит өріс те рі
Қат аң фер ро маг не тик тер ден жо лақ жә не та ға
тә різ дес тұ рақ ты маг нит тер жа са ла ды. Ар найы
қо рыт па ны өң деу тұ рақ ты маг нит тер дің маг нит
тік қа сие тін бір ша ма арт ты ру ға мүм кін дік бер ді.
Жо лақ маг нит тің маг нит өрі сін зерт теу
бо йын да те мір үгін ді ле рі
бар сы зық тар дың
қиы лыс пай ты нын, маг нит тің бі рі небі рі қа ра
мақар сы екі ұшы ның (сол түс тік жә не оң түс тік
по люс тер) тө ңі ре гін де сы зық тар дың жиіле не
ті нін көр сет ті. Бұл сы зық тар ды
маг нит өрі сі нің
күш сы зық та ры
деп атай ды.
Өзтәжірибең
рақтыма н тті не
рт рлі аттар ан а-
салғанкі ірек енелер і
па аланып қан а ат-
тар ыңма н тпен ара
рекеттесетінін қан а
аттар ың рекеттеспе -
тінінанықтаң ар
а н ткет рттемір
қаға қыстырғы тыбір-
бірінет іп ті бекқ рап
т ратын а етіпілің ер
і бекті оғарғы ағын а
т рғанқаға қыстыр-
ғы тан стапма н ттен
а ыратың ар
еліктент мен ағын а
т рғанқаға қыстыр-
ғы тарқ лама ы
олаттан асалған нені
ма н тосініңбо ынақо-
ың ар
м нуттансоң
ненітемір ін ілеріне
салың ар нема н ттік
қас еттер е еболама
соныанықтаң ар
А
по
по
люс тер)
люс тер)
ті
ті
нін
нін
көр
көр
күш
күш
сы зық та ры
сы зық та ры
Р
йын да
йын да
қиы
қиы
лыс пай ты нын,
лыс пай ты нын,
м
м
ақар сы
ақар сы
екі
екі
люс тер)
люс тер)
көр
көр
сет ті.
сет ті.
М
тұ
тұ
рақ ты
рақ ты
тұ
тұ
тұ
рыт па ны
рыт па ны
өң
өң
деу
деу
қа сие тін
қа сие тін
бір ша ма
бір ша ма
Жо лақ
Жо лақ
м
м
аг нит тің
аг нит тің
йын да
йын да
те
те
мір
мір
лыс пай ты нын,
лыс пай ты нын,
А
нит
нит
А
тер.
тер.
нит
нит
тер
тер
дің маг
дің маг
фер ро маг не тик тер ден
фер ро маг не тик тер ден
рақ ты
рақ ты
м
м
аг нит тер
аг нит тер
деу
деу
тұ
тұ
рақ ты
рақ ты
тұ
тұ
тұ
бір ша ма
бір ша ма
Н
ттас
ттас
пол стері
пол стері
Н
тер.
тер.
дің маг
дің маг
нит өріс
нит өріс
фер ро маг не тик тер ден
фер ро маг не тик тер ден
-
л стері
л стері
пол стері
пол стері
тартылады.
тартылады.
П
Дәл
Дәл
о
о
сы лай
сы лай
ер
ер
оң
оң
түс тік
түс тік
қын дат са,
қын дат са,
о
о
лар
лар
бірбі
бірбі
л стері
л стері
В
т те ген де
т те ген де
л түс тік
л түс тік
по
по
лю
лю
лю сі не
лю сі не
қа
қа
рат сақ,
рат сақ,
қа
қа
қа
он
он
сы лай
сы лай
оң
оң
түс тік
түс тік
по
по
б
тұс
тұс
бағ ар
бағ ар
шеле рі
шеле рі
қа
қа
т аң
т аң
қа
қа
қа
фер
фер
со
со
л түс тік,
л түс тік,
по
по
люс тар ды
люс тар ды
тіл
тіл
шелер
шелер
м
м
а
бағ ар
бағ ар
Қы
Қы
тай да
тай да
фер
фер
ро маг нит тен
ро маг нит тен
фер
фер
фер
с
аг нит те лу
аг нит те лу
қа
қа
сие тін
сие тін
п
жә
жә
х ни ка да
х ни ка да
к
к
еңінен
еңінен
фер ро маг не тик тер
фер ро маг не тик тер
сие тін
сие тін
а
а
деп атала
не
не
диа
диа
маг не
маг не
еңінен
еңінен
с
с
нетиктер
тик
деп аталады.
ы
ма лы
ма лы
өрі
өрі
сін
сін
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
200
Маг нит өрі сі нің күш сы зық та ры жа на ма ла ры маг нит өрі сі нің кез кел
ген нүк те сін де ор на лас қан маг нит тіл шенің осі мен сәйкес ке ле тін сы зық тар.
Маг нит ту дыр ған маг нит өрі сі нің ба ғы ты ретінде маг нит тіл шенің сол
түс тік по л сі көр се те тін ба ғыт алы на ды.
Күш сы зық та ры шы ға тын маг нит тің ұшы маг нит тің сол түс тік по л сі
бо лып та бы ла ды. Ал күш сы зық та ры ене тін қар сы жақ та ғы ұшы маг нит тің
оң түс тік по л сі деп атала ды
(137су рет).
Сы зық тар дың жиі лі гі маг нит тің екі қа ра мақар сы ұштарының ма ңын да:
сол түс тік жә не оң түс тік по люс те рін де ар та ды. Маг нит тің маг нит тік әсері
по люс те рін де күш ті рек бі лі не ді. Те мір үгін ді ле рі бар қо рап ша ға жо лақ маг
нит ті
са лып қо йып, үгін ді лер дің маг нит тің по лю стері не тар тыл ға нын оңай
бай қау ға бо ла ды (138су рет). Маг нит тің әсе рін кү шей ту үшін оған та ға ның
фор ма сын бе ру ке рек, сон да екі по люс те бір жақ қа ба ғыт тала ды.
Достарыңызбен бөлісу: