Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар ман­ПВ» бас па сы, 2018. 304 б

228
§ 37. Жа рық тың тү зу сы зық ты та ра лу за ңы
I Жа рық тың тү зу сы зық ты та ра лу за ңы
И.Нью тон мен Х.Гюй генс тің жа рық та би ға ты 
ту ра лы еңбектерінде «сәу ле» ұғымы ен гі зіл ді. 
Ол жа рық тың та ра лу ба ғы тын анық тай ды.
Сәу ле – бойы мен жа рық та ра ла тын 
сы зық.
Жа рық табиғаты туралы нақты түсінік қалыптас­
қанға дейін де оның қасиеттері іс жүзінде қолданыла 
бастаған. Мы са лы, ежел гі еги пет тік тер жа рық тың 
тү зу сы зық ты та ра лу ын ба ға на лар ды қа тар лас­
ты рып қою үшін қол дан ды. Олар ба қы лау шыға 
жақын орналасқан ба ға на дан оның ар тын да ғы бас қа 
ба ға на лар кө рін бейтіндей етіп қой ды. Бұл тә сіл ді 
қа зір гі кез де де ба ға на лар ды бір тү зу дің бой ына қою 
үшін қол да на ды. Көп ға сыр лық тә жі ри бе жа рық тың 
тү зу сы зық бойы мен та ра ла ты нын көр сет ті.
Бір тек ті мөл дір ор та да жа рық тү зу сы-
зық бойы мен та ра ла ды.
Кө лең ке нің пай да бо луы жа рық тың тү зу 
сы зық ты та ра лу за ңы ның нақ ты дә ле лі бо лып 
та бы ла ды.
II Нүк те лік жа рық кө зі нен пайда
болған кө лең ке
Өлше мі кіш і жа рық кө зі нен кө лең ке алай ық. 
Егер жарық кө зі нен эк ран ға дей ін гі қа шық­
тықпен салыстарғанда жа рық кө зі нің кө ле мін
ескер меу ге болатын бол са он да оны нүк те лік 
жа рық кө зі деп атай ды.
Нүк те лік жа рық кө зі мен эк ран ның ара сы на 
дис кі қой сақ, эк ран да дис кі нің кө лең ке сі пай да
бо ла ды (175­су рет). Кө лең ке түс кен жер ге жа­
рық кө зі нен шық қан жа рық түс пей ді. Жарық 
кө зін де гі А нүк те сін дис кі де гі В нүк те сі мен бай­
ла ныс ты ра тын тү зу жүр гі зейік. Оны эк ран мен 
Кү­ті­ле­тін­нә­ти­же
а ра ра ты қып с д р
 
 л м артыла
л л р д па да 
б лу ы т с д р ала
сы дар
 
 м ды т ты
лу ы ра а лық т р д
б л ала сы дар
A
В
С
175-су­рет.
үк те лік жарық 
көзінен жа рық бе ріл ген кез де гі 
дис кі нің кө лең ке сі
Бұл­қы­зық
­лең­ке­лер­ теат­ры­
­
­ ыл­ ан­ ас­там­ уа­қыт­
б ­рын­ ы­та ­ а­ту­ған­ ­ у-
ал­ ы­ нер­ ің­т ­рі
­лең­ке­лер­теат­рын а­ л­кен­­
ар­ты­ла ­ а ­қын­ к­ран­ мен­
і­ңі ­ке­ та­ қ­тар­мен­ бас­қа-
ры­ла­тын­ ал­пақ­ т р­лі­ т с­ті­
қу­ыр­ ақ­тар­­
па ­ а­ла­ны-
ла­ ы
­ ыл­ ар­ ың­ор­та­сын­ а­­
к ­лең­ке­лер­теат­ры­ның­ а­ңа­­
ағы­мы­ ту­ын­ а­ ы ­ он а­
қу­ыр­ ақ­тар­ ың­ ор­ны­на­
к ­лең­ке­ні­ б ­ і­лер­ а­са -
т­ын­ бол­ ы ­
-су­рет­те­
ообақ ­ қо ­ылы­мын­ан­
к рініс­беріл ен

жүктеу/скачать 13,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: