Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар манПВ» бас па сы, 2018. 304 б
А 100 100 қу қу аттылығын аттылығын қу қу қу ны на ны на Р
жүктеу/скачать 13,17 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. а а а т ы ы.
- 67-сурет. 201
- Жат ты ғу 11
- Шы ғар ма шы лық тап сыр ма
- § 17. Жы лу мәшинелерін қол да ну дың эко ло гия лық мә се ле ле рі
- I Жы лу мәшинелерін қол да ну дың эко ло гия лық мә се ле ле рі
| А
100 100 қу қу аттылығын аттылығын қу қу қу ны на ны на Р ұшақ ұшақ тар ға тар ға с с е нім ді лік, е нім ді лік, пай пай Р да ла ну да ла ну жа ғы нан жа ғы нан 2. 2. е . е . аттылығын аттылығын М ғалт қыш тар дың ғалт қыш тар дың ли ли цен зи яны цен зи яны сын да сын да Rolls Rolls Royce, Royce, Р Р о тор лы о тор лы қоз қоз ғалт қыш тар ды ғалт қыш тар ды тар ға тар ға ор ор на та на та е нім ді лік, е нім ді лік, шығарылған шығарылған А ғалт қыш тың ғалт қыш тың тұ тұ та ну, та ну, тұ тұ тұ на лы мын да на лы мын да шы шы ғыс ғыс білігі білігі ғалт қыш тар дың ғалт қыш тар дың бі бі рін ші рін ші бі бі бі цен зи яны цен зи яны бү бү кіл кіл Royce, Royce, Н а ңы лауы а ңы лауы шы шы ғыс ғыс жақ жақ а куум а куум жа жа сау сау үшін үшін ғалт қыш тың ғалт қыш тың те те х ни ка лық х ни ка лық шы шы ға ру» ға ру» білігі білігі - а ңы лауы а ңы лауы (5) (5) жақ жақ та рын да та рын да П е зін де е зін де ен ен гі зу гі зу со со ры лып ры лып со со со а а лы на ды. лы на ды. ите ите ре тін ре тін ите ите ите газ газ ар ар қы лы қы лы В 66-сурет. 66-сурет. гі зу гі зу с с а ңы ла уы а ңы ла уы па қоз қоз ғалт қыш та ғалт қыш та с фор фор ма да ғы ма да ғы лып лып к к е ле ді. е ле ді. ну ну к к а ме ра сын а ме ра сын ғалт қыш та ғалт қыш та ы ро ро тор тор ғалт қыш та ғалт қыш та ма да ғы ма да ғы е ле ді. е ле ді. Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 101 зат тар ды бө лу жа ғы нан ұш қын ды тұ тан дыр ғы шы бар бен зин ді қоз ғалт қыш тар мен са лыс тыр ған да екі есе та за. Дизельде жанғыш қоспалардың өздігінен жануы жоғары қысым мен жоғары температурада орындалады. Жанармайдың жануы кезінде температура 2200 Кге дейін, қысым 6–10 атмосфералық қысымға дейін артады. Бұл ди зель оты ны ның бас қа лар ға қа ра ған да то лық жа ну ын, ПӘКтің ар ту ын қам та ма сыз ете ді. Ди зел ьдің ең бас ты ар тық шы лық та ры ның бі рі – био отын қол да ну мүм кін ді гі. Ол ағып кет се де, қор ша ған ор та ға зи янын ти гіз бей, то лы ғы мен био ло гия лық ыды рау ға тү се ді. 3. а а а т ы ы. Бен зин ді қоз ғалт қыш тың ор ны на ак ку му ля тор дан қу ат тала тын электр қоз ғалт қыш та р қолданылатын элект р кө лік тер ін жа сап шы ға ру мен сы нақ тан өт кі зу жолға қойылуда. Ак ку му ля тор ток кө зі нен (67 су рет) не ме се күн ба та реяла ры нан за ряд тала ды. 68су рет те 2017 жы лы Аус тра лия да өт кі зіл ген orld olar Challenge ав то кө лік жа ры сы ның же ңім паз да ры, голландиялық инженерлерден құралған «Nuon» то бы ның элект р кө лі гі көр се тіл ген. Күн ба та реяла ры ар қы лы за ряд тала тын ав то кө лік тер жа ры сы 2 жыл да 1 рет өткізіледі. За ма науи элект р кө лік те рінің жыл дам дығы 180 км/сағқа дей ін же теді. Ба қы лау сұ рақ та ры 1. Қоз ғалт қыш тың ПӘК-і не ні көр се те ді? 2. Жы лулық қоз ғалт қыш та р да нені жұ мыстық де не деп атайды? 3. Идеал жы лулық мәшиненің шынайы мәшинеден ай ыр ма шы лы ғы қан дай? 4. Идеал жы лулық мәшиненің ПӘК-і қа лай есеп те ле ді? 5. Жы лулық қоз ғалт қыш та рды же тіл ді ру дің қан дай жол да рын білесіңдер? 67-сурет. 201 элект р кө лі гі кер неу лі гі 220 В бо ла тын ток кө зі нен қу ат та на ды 68-сурет. Күн ба та реяла ры мен за ряд тала тын элект р кө лік Жауабықандай с б п т а ма ау ы лулық қ алт қы та рды а сау да р сы а п л б л д у т т а ар ма ды ар тық ы лы ы д у т т а ар ма ды па да ла а ты а т л а сау ы ла р қа да д р л р лық ты А А 5. Жы Р 1. Қоз 2. Жылулық қоз 3. Идеал жы 4. Идеал Жы М М М лау сұрақтары Қозғалтқыштың ПӘК-і не лулық қоз А А ры А а ар ма ды а ар ма ды па да ла а ты лық ты НН а ма ау ы лулық қ алт қы та рды а ар ма ды ар тық ы лы ы па да ла а ты Н -- - П инж инж Күн Күн ба ба та реяла ры та реяла ры ба ба ба рет рет өткізіле өткізіле ді. ді. же теді. же теді. В за за ряд тала ды. ряд тала ды. за за за ус тра лия да ус тра лия да өт өт кі зіл ген кі зіл ген то кө лік то кө лік жа жа ры сы ның ры сы ның жа жа жа енерлерден енерлерден та реяла ры та реяла ры б ат тала тын ат тала тын э э лект р лект р нақ тан нақ тан өт өт кі зу кі зу (67 (67 б а ат тала тын ат тала тын а с с п 67-сурет. 67-сурет. кө лі гі кө лі гі кер неу лі гі кер неу лі гі ток ток кө зі нен кө зі нен қу ат та на ды қу ат та на ды а а 201 201 кер неу лі гі кер неу лі гі с с ы ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 102 Жат ты ғу 11 1. 18,9 МДж жұ мыс жа сау үшін 1,5 кг ди зель оты нын қа жет ет кен трак тор қоз ғалт қы шы ның ПӘКін анық таң дар. 2. Жы лулық қоз ғалт қы штың ПӘКі 40%. Газ қыз дыр ғыш тан 5 кДж жы лу ал ды. Қоз ғалт қыш қан ша жұ мыс ат қар ды? Қан ша жы лу мөл ше рі жо ғал ды? 3. Қоз ғалт қы шы ның ПӘКі 25% бо ла тын ав то көлік 3 са ғат жү ріп, 35 л бен зин жұм са ды. Осы қоз ға лыс ке зін де гі ав то көлік қоз ғалт қы шы ның ор та ша қу аты қан дай? 4. Егер тур би на ға 480 °С тем пе ра ту ра да жіберілген бу 28 °Сге дейін салқындаса, идеал бу мәшинесінің ПӘКі қан ша? Жа уа бын па йыз бен көр се тің дер. Жат ты ғу 11 1. Іш тен жа ну қоз ғалт қы шы 2 кг бен зин жұм сап, 0,023 ГДжға тең пай да лы жұ мыс жа са ды. Осы қоз ғалт қыш тың ПӘКін та бың дар. 2. Егер 1 с ішін де 12 кДж энер гия бе кер жұм сал ған бол са, осы уа қыт ішін де ПӘКі 35% жы лулық қоз ғалт қы штың қыз дыр ғыш тан ала тын жы лу мөл ше рін анық таң дар. 3. Идеал мәшиненің ПӘКі 40%. Суыт қыш тың тем пе ра ту ра сы 7 °С. Қыз дыр ғыш тың тем пе ра ту ра сын анық таң дар. Шы ғар ма шы лық тап сыр ма Берілген та қы рып тардың біреуін таң дап алып, пре зен та ция-ха бар ла ма дайын даң дар: 1. Жы лулық қоз ғалт қыш та рдың энер ге ти ка ның да му ын дағы рө лі. 2. Су тек ті жа нар май мен жү ре тін ав то кө лік тер. А 102 102 РМ М тек тек А А Берілген та Берілген та қы қы дар: дар: лулық қоз лулық қоз ғалт ғалт қыш қыш тек тек ті жа ті жа нар нар май май мен жү мен жү Н Н Н лық тапсыр қы қы рып рып тардың біреуін таң тардың біреуін таң - - ма П П анық таң дар. ПӘКі 40%. тем пе ра ту ра сын В Осы қоз ғалт қыш тың энер гия бе кер лулық қоз ғалт қы штың Суыт қыш тың б б ен зин жұм қоз ғалт қыш тың а аас ерілген бу б қан ша? Ж п жү ғалт қы шы ның 28 °С а жы лу ріп, 35 л б ғалт қы шы ның ор с рак тор дыр ғыш тан 5 кДж лу мөл ы ы рак тор Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 103 § 17. Жы лу мәшинелерін қол да ну дың эко ло гия лық мә се ле ле рі Ав то кө лік тің жә не бас қа да кө лік түр ле рі нің, энер ге ти ка ның үзі ліс сіз да муы, кө мір ді, мұ най ды жә не газ ды өнер кә сіп пен тұр мыс та тұ ты ну дың өсуі адам ның тір ші лік қа жет ті лік те рін қа на ғат тан ды ру дың мүм кін ді гін арт ты ра ды. Бі рақ қа зір гі уа қыт та әр түр лі жы лу мәшинелерінде жа на тын отын ның кө ле мі жыл сай ын кө бейе түс ке ні сон ша лық, қор ша ған ор та ны жа ну өнімдерінің кері әсерінен қор ғау ба рын ша күр де лі мә се ле ге ай на лып ба ра жа тыр (69су рет). I Жы лу мәшинелерін қол да ну дың эко ло гия лық мә се ле ле рі Жы лу мәшинелерінің қор ша ған ор та ға ке рі әсе рі әр түр лі фак тор лар ға бай ла ныс ты. Біріншіден, отын жа нған ке з де ат мос фе ра лық ауада ғы от те гі қол да ны ла ды, сон дық тан ауада ғы от те гі бір тін деп азаяды. 1 кг бен зин жа ну үшін 2,5 кг от те гі қа жет. Екіншіден, отын жа нғанда ат мос фе ра ға кө мір қыш қыл га зы бө лі не ді. Кө мір тек то ты ғы ның мо ле ку ла ла ры инф ра қы зыл сәу ле ле ну ді сі ңі ре ала ды. Сон дық тан ат мос фе ра да кө мір қыш қыл газы мөл ше рі нің ар туы оның мөл дір лі гін өз гер те ді. Жер бе ті нен шы ға ры ла тын инф ра қы зыл сәу ле ле ну дің ат мос фе ра ға сі ңі рі луі бар ған сай ын ар ту да. Ат мос фе ра да ғы кө мір қыш қыл га зы кон цен тра ция сы ның көп мөл шер де ар туы оның тем пе ра ту ра сы ның кө те рі луі не әкеп со ға ды. Ат мос фе ра да ғы CO 2 ар туы жы лы жай эф фек ті сі нің кү шеюіне алып ке ле ді. Үшіншіден, кө мір мен мұ най жанған кез де ат мос фе ра азот жә не кү кірт қос па сы мен ла ста на ды, қыш қыл ды жаң быр тү зі ле ді. Ды быс тан жыл дам ұшақ тар мен зы мы ран дар жо ғар ғы би ік тік те ұш қан кез де ат мос фе ра да пай да бо ла тын азот то ты ғы ның ар туы Жер ді күн нің қау іп ті ультра күл гін сәу ле ле нуі нен қор ғайт ын озон қа ба тын бұ за ды. Ав то кө лік қоз ғалт қыш та ры ат мос фе ра ға жы лы на кө мір тек то ты ғы мен азот қос па сы мен қа тар 2–3 млн тон на қор ға сын шы ға ра ды. Қор ға сын мен ла ста ну дың сал да ры то пы рақ тың, су дың жә не ат мос фе ра ның ула нуы на жүктеу/скачать 13,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|