96
тан ыру
білтесі
лапан ар
ін ібілік
лапан ар
ермер
ор ен
63-сурет.
Төртцилиндрлі ЖҚ құрылысының сұлбасы
V Бу тур би на ла ры
Бу тур би на сы қоз ғал майт ын ци ли нд р пішінді кор пус тан (1) тұ ра ды, оның
ішінде иіл ген қа лақ ша лары бар диск (5) бекітілген білік (6) ор на лас қан (64, а)
сурет). Тур би на ның қоз ғал малы бө лі гі
ро тор
, ал қоз ғал майт ын бө лі гі (3)
ста тор
деп атала ды. Статордың бағытталған қалақшалары (7) болады. Жо ға ры қы сым
дағы бу шүмек (сопло) (4) және бу тасымалдағыш (2) арқылы бу қа зан ды ғы нан
бу тур би на сы на бе рі ле ді. Шүмектен шық қан бу жұ мыс қа лақ ша ла ры на қы сым
тү сі ріп, білікті ай на лым ға кел ті ре ді. Бу кө ле мі үл кейе тін
бол ған дық тан, әр бір
ке ле сі диск тің диа мет рі жә не қа лақ ша ла ры ның кө лем де рі ал дың ғы ға қа ра ған да
үл кен бо ла ды. Жұ мыс қа лақ ша ла ры ның әр қа та рын
тур би на са ты сы
деп, ал тур
би на ның өзін
көп са ты лы
деп атай ды. Турбинаның ПӘКін көтеру үшін жоғары
қысымды (8) және төмен қысымды (9) цилиндрлер жасалады (64, ә) сурет). Тур
би на ар қы лы өт кен бу сал қын дап, кон ден са тор да су ға ай на ла ды,
со дан соң бу
қа зан ды ғы на қай та ора ла ды. Бу тур би на ла ры электр то гы ге не ра тор ла рын (10)
қоз ға лыс қа кел ті ру үшін атом жә не жы лу элект рс тан сы ла рын да ке ңі нен қол да ны
ла ды.
Жауабықандай
л т б р л д рл қ алт қы ты с р м р т рт л д рл қ алт қы ты
с р м р
л
л т атыс қа ру ы т а у қ алт қы ы р т д қа рас ты ру а б ла ды
А
96
96
А
АААААААААААААА
РР
Жауабы
л т
с р м р
л т
РРР
РР
Р
РРРРР
М
қы лы
қы лы
зан ды ғы на
зан ды ғы на
қай
қай
ға лыс қа
ға лыс қа
к
к
ел ті ру
ел ті ру
к
кк
ла ды.
ла ды.
М
қандай
М
А
Жұ
Жұ
мыс
мыс
Жұ
Жұ
Жұ
көп
көп
са ты лы
са ты лы
(8)
(8)
және
және
төмен
төмен
қысымды
қысымды
қы лы
қы лы
өт
өт
кен
кен
б
б
у
у
б
бб
с
с
қай
қай
та
та
ора
ора
ел ті ру
ел ті ру
үшін
үшін
Н
е рі ле ді.
е рі ле ді.
на лым ға
на лым ға
диа
диа
мет рі
мет рі
диа
диа
диа
жә
жә
не
не
қа
қа
мыс
мыс
қа
қа
лақ ша ла ры ның
лақ ша ла ры ның
қа
қа
қа
са ты лы
са ты лы
деп
деп
-
Шүмек
Шүмек
ел ті ре ді.
ел ті ре ді.
П
бар
бар
диск
диск
ғал малы
ғал малы
бө
бө
лі гі
лі гі
ро
ро
бағытт
бағытт
алған
алған
қа
қа
және
және
б
б
у
у
б
бб
т
т
асымалдағыш
асымалдағыш
тен
тен
В
ци
ци
ли нд р
ли нд р
пішінді
пішінді
диск
диск
(5)
(5)
б
б
екітілген
екітілген
ро
ро
тор
тор
б
құрылысының
құрылысының
сп
а
лапан ар
лапан ар
сы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
97
10
8
9
ә)
а)
4
5
6
7
1
2
3
64-сурет.
а) бу турбинасының құрылысы
ә) турбинаның генератор роторын қоз ғалысқа келтіруі
Ба қы лау сұ рақ та ры
1. Жы лулық қоз ғалт қы ш де ге ні міз не? Қоз ғалт қыш тар дың қан дай түр ле рін бі ле-
сің дер?
2. Жы лулық қоз ғалт қы штың жұ мыс іс теу прин ци пі қан дай?
3. Іш тен жа ну қоз ғалт қыш ының әр так ті сін де қан дай про цес тер орын ала ды?
4. Электр энер гия сын өн ді ру ге ар нал ған жы лу мәшинесінің қай тү рі ке ңі нен қол-
да ныс қа ие бол ды?
Экс пе ри ме нт тік тап сыр ма
Бу қоз ғалт қы шы ның үл гі сін жа саң дар. Оны қоз ға лыс қа кел ті ріп,
сы нап
кө рің дер.
Шы ғар ма шы лық тап сыр ма
Берілген та қы рып тардың бірін таң дап, пре зен та ция-ха бар ла ма да йын-
даң дар:
1. Жы лу мәшинелерінің та ри хы нан.
2. Стир линг қоз ғалт қы шы.
3. Газ тур би на ла ры мен реак тив ті қоз ғалт қыш тар.
4. Те ңіз жа ну ар ла ры ның реак тив ті қоз ға лы сы: ме ду за,
каль мар, се гі за яқ.
А
АР
1.
1.
Жы
Жы
2.
2.
Стир
Стир
линг қоз
линг қоз
3.
3.
Газ
Газ
тур
тур
би
би
4.
4.
Те
Те
ңіз жа
ңіз жа
М
М
шы
М
Берілген та
Берілген та
қы
қы
рып
рып
даң
даң
дар:
дар:
Жы
Жы
лу мәшинелерінің та
лу мәшинелерінің та
линг қоз
линг қоз
А
А
А
А
шылық тапсыр
рып
рып
Н
Н
Н
сыр
шының үлгісін жа
-
-
П
П
П
П
П
ге арнал
В
мыс істеу принци
ының әр тактісінде қандай про
ған жылу мәшинесінің қай тү
б
б
қыштардың қан
а
а
құрылысы
құрылысы
қоз ғалысқа
қоз ғалысқа
келтіруі
келтіруі
с
сс
ә)
ә)
келтіруі
келтіруі
п
п
п
п
п
п
п
п
п
п
п
п
ппп
п
п
п
п
п
п
п
п
п
п
п
п
п
п
п
п
пп
ппппп
п
п
п
п
п
п
п
п
пп
а
а
а
а
а
а
а
а
а
с
10
10
с
ы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
98
§ 16. Жы лулық қоз ғалт қы штың ПӘК-і
I Жы лулық қоз ғалт қыш та рдың ПӘК-і
Бар лық жы лулық қоз ғалт қыш та р да қыз
дыр ғыш, жұ мыстық де не жә не суыт қыш бо ла ды
(58су рет, §15). Қыз дыр ғыш жұ мыстық де неге
энер гия
Q
1
бе ре ді. Іш кі энер гия сы арт қан жұ
мыс тық де не ме ха ни ка лық жұ мыс
A
ат қа ра ды.
Жұ мыстық де не ме ха ни ка лық энер гия ға ай нал
ды ра ал ма ған энер гия ның бө лі гі
Q
2
суыт қыш қа
бе рі ле ді.
Q
1
жә не
Q
2
мән де рі
бел гі лі бол ған да
газ дың ат қар ған жұ мы сы осы ша ма лар дың
ай ыры мы на тең бо ла ды:
A
Q
Q
=
−
1
2
.
Жы лу мәшинелері жы лу энер гия сын ме ха ни
ка лық энер гия ға ай нал ды ру үшін жа сал ған,
мәшиненің ти ім ді лі гі пай да лы әрекет коэффи
циен ті мен анық тала ды.
Жы лу мәшинесінің пай да лы әрекет
коэф фи циен ті – қыз дыр ғыш тан алын ған
энер гия ның қан ша бө лі гі ме ха ни ка лық
энер гия ға ай на ла ты нын көр се те тін фи-
зи ка лық ша ма.
Де мек,
=
⋅
A
Q
1
100%
не ме се
=
−
⋅
Q
Q
Q
1
2
1
100%
;
= −
⋅
1
100
2
1
Q
Q
%
.
мұн да ғы
пай да лы әрекет коэф фи циен ті.
Ең ал ғаш қы бу мәшинелерінің ПӘКі өте
тө мен бол ды, ол 2% бо ла тын.
II Идеал жы лулық мәшиненің ПӘК-і
Ин же нерконст рук тор лар жы лу мәшине
лерінің пай да лы әрекет коэффи циент те рін арт
ты ру ға ты рыс ты. Фран цуз фи зи гі
Достарыңызбен бөлісу: