204
өрі сі пай да бо ла ты нын көр сет ті. Маг нит тіл ше со ның әсе рі нен ай на ла ды.
Маг нит өрі сі нің ба ғы ты өт кіз гіш те гі ток ба ғы ты на тәу ел ді бо ла ды.
III. Маг нит өрі сін ің күш сы зық та ры
Тү зу ток тың (тогы бар түзу өткізгіштің) маг
нит өрі сін зерт тейік (144су рет). Өт кіз гіш
сымды
ток кө зі не қо са мыз да, үс тел үс ті не те мір үгін ді
ле рін шашып, қасына маг нит тіл шелер қоя мыз.
Маг нит өрі сі нің әсе рі нен маг нит тіл шелердің
ба ғы ты өз ге ре ді, үгін ді лер центр лес шең берлер
бой ына ор на ла са ды. Бұл шең бер лер ді
маг нит
өрі сін ің күш сы зық та ры
деп атай ды.
Маг нит өрі сін ің күш сы зық та ры – то гы бар өт кіз гіш ті қам ти тын
тұй ық сы зық тар.
Күш сы зық та ры ның
ба сы да, ая ғы да жоқ, бұл – та би ғат та маг нит өрі сін
жа сай тын «маг нит за ряд тар» да жоқ де ген сөз. Өт кіз гіш те гі ток за ряд тал ған
бөл шек тер дің ба ғыт тал ған қоз ға лы сын біл ді ре ді, де мек,
маг нит өрі сін қоз
ға ла тын за ряд тар ту ды ра ды
.
Маг нит өрі сі бір нүк те де бір не ше ба ғыт та
бо ла ал май тын дық тан
, күш сы зық та ры қиы лыс пай ды
.
IV Тү зу ток тың маг нит өрі сі нің ба ғы ты
Үс тел үс тін де гі өт кіз гіш тің ай на ла сы на та ғы бір не ше маг нит тіл шені
қой ып, олар дың сол түс тік по люс те рі көр се тіп тұр ған ба ғыт ты анық тай мыз.
Маг нит тіл шенің сол түс тік по л сі көр сет кен ба ғыт өріс тің атал ған нүк
те сін де гі маг нит өрі сі нің ба ғы ты деп са на ла ты нын ес ке тү сі рің дер.
Тіл шенің ор на ла су ын ба қы лай оты рып, егер өт кіз гіш те гі ток біз ге қа рай
ба ғыт тал ған бол са, өт кіз гіш тің ай на ла сын да са ғат ті лі нің бағытына қар сы
ай на лым жа сай мыз. 145,
а
) су рет те тү зу өт кіз гіш тің қи ма сын дағы ток ба ғы тын
көр се те тін тіл ше нүк те мен бел гі лен ген. Нүк те – біз ге қа рай «ұшып ке ле жат
қан жебенің ұшы» делік.
Өт кіз гіш те гі ток тың
ба ғы тын өз ге рт сек, маг нит тіл шелер бірбі рі не
қа ра мақар сы ба ғыт қа бұ ры ла ды. 145,
ә
) су рет те
ток тың ба ғы ты айқыш сызықтармен ( )
көр се тіл ген, бұл – біз ге қар сы ба ғыт қа «ұшып
ба ра жат қан жебенің қау ыр сы ны».
Осылай маг нит өрі сі нің ба ғы тын да нүк те мен
жә не айқыш сызықтармен бей не леу ге бо ла ды.
Маг нит өрі сі нің ба ғы тын көр се те тін тіл шені бұ дан
әрі
Â
әр пі мен бел гі лей тін бо ла мыз.
N
S
144-сурет.
То гы бар тү зу
өт кіз гіш тің маг нит өрі сі нің
күш сы зық та ры
S
S
S
S
N
N
N
N
S
S
S
S
N
N
N
N
ә)
а)
Достарыңызбен бөлісу: