қоңыр сұр
Гамета А а
Ғ1 Аа
Фенотипі – қоңыр
Генотипі – гетерозигота
Гомозиготты дарабастар мейоз кезінде бір типті гамета түзеді: аналығы – А, аталығы – а. Осы гаметалар қосылып, буданды қоңыр түсті дарабас Аа береді. Бұдан кейін будандарды шағылыстырғанда :
Р ♀ Аа х ♂ Аа
қоңыр қоңыр
Гамета А,а А,а
Ғ2 АА, Аа, Аа, аа
Фенотипі – 3 қоңыр : 1 сұр
Генотипі – 1 доминантты : 2 гетерозигота : 1 рецессивті
гомозигота гомозигота
Буданды дарабастар мейоз кезінде екі типті гамета А және а түзеді. Аталық және аналық гаметалар қосылып екінші ұрпақта белгілердің ажырауы байқалады. Қоңыр түсті күзендер генотипі бойынша бір текті емес: гомозиготты – АА, гетерозиготты Аа. Олай болса екінші ұрпақ фенотип бойынша 3 :1 арақатынасында, генотип бойынша 1 : 2 : 1 арақатынасында болады.
2 – есеп. Қызанның домалақ пішіні алмұрт тәрізділеріне қарағанда доминантты. Ұрпағында 3 : 1 және 1 : 1 қатынасындай ажырау жүретін болса, ата-анасының генотипі мен фенотипін тап.
Берілгені: ген белгі
В - домалақ пішін
в - алмұрт пішін
3 : 1 қатынасындай ажырау буданды дарабастарды будандастыру кезінде байқалатындықтан ата-анасының генотипі гетерозиготты екендігін бірден анықтаймыз. Осыған орай ата-анасы домалақ пішінді болады.
Шығарылуы:
Р ♀ Вв х ♂ Вв
домалақ домалақ
Гамета В, в В, в
Ғ2 ВВ, 2Вв, вв
Фенотипі – 3 домалақ : 1 алмұрт пішінді
Генотипі – 1 доминантты : 2 гетерозигота : 1 рецессивті
гомозигота гомозигота
1:1 қатынасындай ажырау талдай будандастыру кезінде байқалатындықтан ата-анасының біреуі домалақ пішінді будан Вв, екіншісі алмұрт пішінді рецессивті гомозигота вв.
Шығарылуы:
Р ♀ Вв х ♂ вв
домалақ алмұрт
Гамета В, в в, в
Ғ2 Вв, вв
Фенотипі – 1 домалақ : 1алмұрт пішінді
Генотипі – 1гетерозигота : 1 рецессивті гомозигота.
3 – есеп. Жеміс шыбыны дрозофиланың сұр түсі В, қара түсі в-ға қарағанда доминантты. Екі сұр шыбынды будандастырғанда олардың ұрпағының түсі сұр болып шыққан. Аталық және аналық формалардың генотиптерін анықтауға бола ма?
4 – есеп. Сұр шыбын мен қара шыбынды будандыстырғанда алынған ұрпақтарының барлығының денелері сұр болып шықты. Сұр шыбынның генотипін анықтау керек.
5 – есеп. Адамда алты саусақтың болуын (полидактилия) доминантты геннің, ал бес саусақтың болуын рецессивті геннің анықтайтыны белгілі. Ата-аналарының екеуіде гомозиготалы алты саусақты от басында бес саусақты балалардың тууы мүмкін бе?
6 – есеп. Бес саусақты әйел гетерозиготалы алты саусақты ер адамға тұрмысқа шыққан. Олардың балаларының генотиптері мен фенотиптері қандай болуы мүмкін?