Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53
жүктеу/скачать 11,51 Mb. Pdf көрінісі
|
| 294
8 - т а р а у. ЖЕРГІЛІКТІ ЖЕРДЕ БАҒДАРЛАУ 8.1 Жергілікті жердегі сызықтарды бағдарлау Географиялық азимут пен меридиандарды жақындату бұрышы туралы түсінік. «Жергілікті жердегі (картадағы) сызықтарды бағдарлау» түсінігіне қандайда бір бастапқы бағытқа қатысты алғандағы бағытты (бұрышты) анықтау жатады. Ірі масштабты топографиялық картамен жұмыс істегеңде бағытты анықтауға арналған есептерді шығаруға тура келеді. Карта- да белгілі бір нүктенің бұрыштарының салыстырмалы түрдегі бастапқы бағыты ретінде геграфиялық (нағыз) меридиан , магниттік меридиан Гаусс пен Крюгердің біліктік меридианы қабылданады. Басты бағыт ретінде қабылдануына байланысты географиялық азимут , магниттік азимут жəне дирекциондық бұрыш болып бөлінеді. Географиялық меридиан мен қажетті нүктенің арасындағы бұрышты географиялық немесе нағыз азимут дейміз. Ол А əрпімен белгіленіп, сағат тілімен бағыттас 0°–360° аралығында өлшенеді. Топографияда нағыз азимут А есептеу тура жəне кері бағытта транспортирдің көмегімен жүргізіледі. Осыған орай тура азимут 7.1-суретте көрсетілген РР меридианын М нүктесінде қиып өтетін СD түзуіндегі М 1 мен М 2 нағыз азимуттың тура бағытта, DС түзуіндегі М 2 мен М 1 кері бағытта есептеуге мысал болады [8.1-сурет]. Тура жəне кері азимут бір-бірінен 180° айыр- ма жасайды. Егер тура нағыз азимуттың мəні 180° аспаса, кері азимутты табу үшін 180° қосамыз. Егер тура азимуттің мəні 180° артық болса, аламыз. Топографиялық картадан тура жəне кері нағыз азимутты транспортирдің көмегімен анықтайды. Ірі мас- штабты карталарда географиялық меридиан ретінде батыс жəне шығыс бұрыштамалары (ішкі) алынады. |