Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53



Pdf көрінісі
бет199/292
Дата06.10.2023
өлшемі11,51 Mb.
#113253
түріОқулық
1   ...   195   196   197   198   199   200   201   202   ...   292
Байланысты:
tokpanov-kartografia

9.5-сурет.
 
Екі горизонталь аралығындағы нүктенің абсолют биіктігін 
анықтау
Екі горизонталь аралығындағы нүктенің абсолют биіктігін 
анықтау үшін нүктенің орналасқан 
а 
жəне 
в 
горизонтальдарының 
абсолют биіктіктерін анықтаймыз, 
а 
жəне 
в
горизонтальдарының 
масштабқа сай келетін арақашықтығы 
d
жəне 
а
горизонталі мен 
абсолют биіктігін анықтайтын М нүктесінің арақашықтығын 
d
1
-і анықтап аламыз да, жоғарыда көрсетілген формуламен қажетті 
нүктенің абсолют биіктігін 
h
Δ
табамыз да, 
а 
горизонталінің 
мəніне қосамыз. Мысалы: 1:25 000 масштабты картаның 66 08 
шаршысындағы 
а 
горизонталының абсолют биіктігі 175 м, 
в
горизонталының биіктігі 180 м, қима биіктігі һ =5м. 
а 
мəні 125 м; 
1
d
мəні 75 м
1
75 5 4
125
175 4 179
h
h
α
α


Δ =
=
=
+ =
м
м
Жер бедерінің негізгі элементтеріның ірі масштабты кар-
таларда кескінделу ерекшеліктері. 
Жер бетінің бедері пішіні 
əртүрлі беткейлер мен олардың көлбеулігі арқылы ерекшеленеді. 
Беткейлердің көлденең қима-сызбасы 
түзу, дөңес, иілген
болып 
22–1171


338
келеді. Оларды картада кескіндеу горизонтальдардың сызу си-
паты арқылы ерекшеленеді. Бір-біріне қарама-қарсы жатқан екі 
беткейдің түйіліскен жерінде жер бедерінің 
иілу сызықтары
пай-
да болады. Оларға 
суайрық пен су жинау сызықтары
жатады.
Бір-біріне қарама-қарсы жатқан екі беткейдің түйіліскен 
қырын
суайрық 
деп атайды. Ол жер бедерінің дөңес пішініне 
жатады. Суайрық біртіндеп аласырып етегіне ұласады. Бір-біріне 
қарама-қарсы жатқан екі беткейдің иілу сызықтарын 
су жинау 
сызығы
немесе 
тальвег 
деп аталады. Онда еңістен біртіндеп 
көтерілу байқалады. Біршама тік беткейдің тегіс текшелермен 
түйліскен жері 
кемер
деп аталады. Қарама-қарсы тік беткейлердің 
тегіс алаңға ұласқан бөлігін 
етегі
деп аталады. Беткейдің ернеуі 
мен етегінде көлбеулік өзгереді [9.6-сурет].


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   195   196   197   198   199   200   201   202   ...   292




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет