Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53
10.4. Биіктік түсірудің мəні мен түрлері
жүктеу/скачать 11,51 Mb. Pdf көрінісі
|
tokpanov-kartografia
- Бұл бет үшін навигация:
- 10.23 сурет .
- 10.24сурет .
| 401
10.4. Биіктік түсірудің мəні мен түрлері Биіктіктік түсірудің түрлері мен мəні . Жер бетіндегі кез- келген нүктенің биіктігі географиялық жəне тік бұрышты коор- динаттар жүйесінен кейінгі үшінші координат болып табылады. Географиялық карталарда геойдтың теңіздің деңгейінен алына- тын абсолют биіктіктері белгіленеді. Жергілікті жерде биіктік түсіру жұмыстарын жүргізу кезінде қайта-қайта теңіз деңгейінен алынған биіктікке жүгіне беру мүмкіндігі болмайтындықтан, бастапқы өлшейтін биіктік ретінде мемлекеттік биіктік торының белгілі абсолют биіктігі алынады. Биіктікті анықтау абсолют биіктігі белгілі бастапқы нүктемен биіктігін анықтайтын нүктенің биіктік айырмасы қима биіктік h табу арқылы жүзеге асырылады [10.23 жəне 10.24-суреттер]. Жергілікті жердің топографиялық бетінің биіктік сипатын анық тау мақсатындағы кешенді түсіру жұмыстарын нивелирлеу дей ді. 10.23 сурет . Геометриялық нивелирлеу қағидалары Н А –А нүктесінің белгілі биіктігі а . b нивелирлік тақтайша бойынша өлшеу һ өзара биіктік айырмасы (һ-а- b) Н В В биіктігі белгісіз нүкте 10.24сурет . Абсолют, шартты жəне салыстырмалы биіктіктің арақатынасы Мемлекеттік жəне түсіру торларының тірек нүктелерінің биіктігін анықтау, жергілікті жердегі түсіру, жол құрылысы, су, газ, мұнай құбырларын, азаматтық жəне өндірістік құрылыстарды салу барысында міндетті түрде нивелирлеу жұмыстары 26–1171 402 жүргізіледі. Жоғарыда көрсетілген қағидаларға негізделе отырып, нивелирлеу кезінде биіктігі белгілі А нүктесі мен биіктігі белгісіз В нүктесінің биіктік айырмасы анықталады. Биіктігі белгісіз В (Н В ) нүктесінің абсолют биіктігін табу үшін абсолюттік биіктігі белгілі А нүктесінің биіктігіне екі нүктенің биіктік айырмасын қосу (алу) арқылы анықтайды. В А AB H = Н + h Егер В нүктесі А-н биік болса, биіктік айырмасы оң, төмен болса теріс болып есептеледі. Көбінесе нивелирлік түсіру жұмыстарын жүргізетін аумақта абсолют биіктігі белгілі қосындар (репер- лер) болмайды. Ондай жағдайда шартты биіктік деңгейімен анықтайды. Сондықтан оны салыстырмалы немесе шартты биіктік белгісі деп атайды. Абсолют (Н) жəне шартты биіктік (Н 1 ) пен нүктелердің өзара биіктігі һ 10.24-суретте көрсетілген. Жер бетінің шағын бөлігінде жердің беткі деңгейінің көлбеулігі шамалы болғандықтан, көлденең жазықтық ретінде қабылданады. Сондықтан, түсіру барысында жоғарыдағы суретте берілген доға түріндегі мұндай деңгейлік беттер жүйесін шартты түрде бағыттас көлденең түзулер түрінде ұсынуға болады. Нивелирлік түсірудің негізгі əдістеріне геометриялық, тригонометриялық жəне барометрлік нивелирлеу жатады. жүктеу/скачать 11,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|