Оқулық Алматы, 014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
Əйелдердің күштік, жылдамдықты-күштік жəне анаэробтық
жүктеу/скачать 9,2 Mb. Pdf көрінісі
|
| Əйелдердің күштік, жылдамдықты-күштік жəне анаэробтық
мүмкіндіктері Бұлшық ет күші Бұлшық еттің максималды ерік күші (МЕК) орта есеппен алғанда қыздар мен ұлдарда жыныстық жетілу кезеңіне дейін шамалас болып келеді де, ал 12-14 жастан кейін қыздарда азырақ болады (68-сурет). Бұл жекеленген бұлшық еттер күшімен қатар негізгі бұлшық ет топтарының максималды күштік көрсеткіштерінің жиынтығы ретінде анықталатын жалпы бұлшық еттік күшке де қатысты. Əйелдерде жалпы бұлшық еттік күш ер адамдардағы осы көрсеткіштің шамамен, 2/3-сін құрайды. Дегенмен, əртүрлі бұлшық ет топтарында айтарлықтай айырмашылықтар орын алған. Ер адамдармен салыстырғанда əйелдерде қол, иық белдеуі жəне кеу- де бұлшық еттері неғұрлым əлсіздеу болып келеді. Олардың МЕК ерлердің осы бұлшық еттерінің МЕК-нің 40-70%-ын құрайды. Со- нымен қатар дененің төменгі бөлігінің, соның ішінде аяқ бұлшық еттерінің МЕК ер адамдарға қарағанда шамамен, тек 30% -ға төмен 357 болады. Бұл жүру, жүгіру, т.б. кезіндегі аяқ бұлшық еттерінің тұрмыстық жаттығуының нəтижесі болуы ықтимал. 0 20 40 80 100 10 20 40 ɀɚɫ , ɠɵɥɦɟɧ Ɇ ɚɤ ɫɢɦ ɚɥɞɵ ɟɪɿɤ ɤԛɲɿ , % 70 68-сурет. 20-30 жас аралығындағы жынысқа байланысты бұлшық еттің максималды ерік күші (%) (Я. М. Коц бойынша) Ерлер мен əйелдердің күштік қабілеттерінің ерекшелігі ең бас- тысы дене мөлшерінің, нақтырақ айтқанда, бұлшық ет ұлпасы көлемінің айырмашылығына байланысты болады. Шынында да, ер- лер мен əйелдер арасындағы абсолютті бұлшық ет күшіне қарағанда салыстырмалы бұлшық ет күші бойынша айырмашылық неғұрлым азырақ. Əйелдердегі дененің төменгі бөлімі бұлшық еттерінің са- лыстырмалы күші ер адамдарға қарағанда, орта есеппен тек 8%-ға төмен болады. Егер МЕК абсолютті көрсеткіштерін айтарлықтай дəрежеде бұлшық ет салмағына тəуелді болып келетіндіктен оларды дене массасының майсыз салмағына жатқызса, күштік көрсеткіштер бойынша айырмашылық тіптен аз болады. Бұл жағдайда əйелдерде дененің төменгі бөлімі бұлшық еттерінің орташа күші ер адамдарға қарағанда тек 6%-ға ғана төмен болып келсе, ал орта есеппен алғанда санның бүгуші жəне жазушы бұлшық еттерінің күші бо- йынша ерлермен салыстырғанда ешқандай айырмашылық болмай- 358 ды. Көлденең кесіндісі ауданы 1 см 2 келетін иықтың бүгуші бұлшық еттерінің МЕК ерлер мен əйелдерден шамамен, бірдей болып келеді. Бұл əйелдер мен ерлердегі бірдей мөлшердегі, яғни жуандықтары шамалас бұлшық еттің күштік қабілеттерінің бірдей болатындығына тағы бір дəлел болып табылады. Бұлшық еттердегі жылдам жəне баяу талшықтардың пайыздық қатынасы бірдей спорт түрлерімен айналысатын ер мен əйел спортшылардағы сияқты жаттықпаған əйелдер мен ер адамдар- да ұқсас болады. Əйелдерде барлық бұлшық ет талшықтарының жуандығы орта есеппен ерлерге қарағанда жіңішкерек келеді. Секіруде жəне спринтерлік (қысқа қашықтыққа) жүгірудегі нəтижелер, əсіресе, жылдам қозғалыстарда көрініс беретін бұлшық ет күшімен белгілі бір дəрежеде тəуелділікте болады. Əйелдер бұл жаттығулар бойынша ер адамдардан біршама артта қалады. Дене массасының майсыз салмағына қатысты изометриялық жəне динамикалық (изокинетикалық) күш аз жылдамдықты қозғалыстарда əйелдер мен ер адамдарда шамалас болғанмен, жылдамдығы жоғары қозғалыстарда көрінетін динамикалық күш ер адамдарға қарағанда əйелдерде нақты азырақ болады. Егер секірудегі нəтижені дене салмағына шақсақ, онда əйелдер бұл көрсеткіштер бойынша ер адамдардан еш қалыс қалмайды. Мəселен, биіктікке рекордтық секіру кезінде ерлер мен əйелдерде – 3,2 см/кг болса, ал ұзындыққа рекордтық секіруде ер адамдарда 12,5 см/кг, əйелдерде 12,3 см/кг көрсетеді. 100 метрге жүгіруде спортшылардың дене салмағына шақсақ, рекордшы-ер адамдарда орташа жылдамдық 8,4 м/мин/кг, ал рекордшы-əйелдерде 9,5 м/мин/кг болады. Сайып келгенде, егер спортшылардың жүгіру жылдамдығын олардың дене салмағына шаққанда тіпті, əйелдер ер адамдардан біршама «озып» та кетеді. жүктеу/скачать 9,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|