Оқулық Алматы, 014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»

309
дəрежеде жоғарылатады. Суықтық акклиматизация негізінде: жылу-
ды жоғалтудың төмендеуі жəне негізгі алмасудың күшеюі сияқты екі 
негізгі механизм жатыр.
Суыққа акклиматизацияланған адамдарда тері вазоконстрикция-
сы азаяды, сондықтан акклиматизацияланбаған адамдарға қарағанда 
олардың аяқ-қол температуралары неғұрлым жоғары болады. Бұл ме-
ханизм қорғаныс қызметін атқарады: төмен температура жағдайында 
дененің шеткі бөлімдерінің суықтық зақымдалуының (үсуінің) ал-
дын алады жəне аяқ-қолдармен үйлестірілген (координацияланған) 
қозғалыстарды жүзеге асыра алады. Суық суға аяқ-қолын жүйелі са-
латын адамдарда (жергілікті суықтық акклиматизация) осындай экс-
позиция кезінде жергілікті қан айналу еш айтарлықтай төмендемейді. 
Бұл құбылысты қорғаныс бейімделуі ретінде қарастырған жөн. 
Акклиматизацияланған адамдардың осылайша аяқ-қолдары аз 
тоңады. 
Суықтық акклиматизация үдерісінде дененің жылу өндіруі өседі: 
негізгі алмасу артады, бұлшық ет тонусы жоғарылайды, суықтық 
діріл күшейеді, эндокриндік жəне жасуша ішілік метаболизмдік 
қайта құрулар жүреді. Осымен қатар көптеген зерттеушілер əсіресе, 
суық жағдайларда бұлшық ет əрекетіне қатысты суыққа адамның ак-
климатизациясын байқамаған. 
Алайда, жаттыққан адамдар жаттықпаған адамдарға қарағанда 
суық жағдайларға жақсы төтеп бер алады. Дене жаттығулары 
суыққа акклиматизацияланумен кейбір қатынаста ұқсас əсерлерді 
тудырады: жаттыққан адамдар жаттықпаған адамдарға қарағанда 
суықтық экспозицияға жылу өндірудің көп күшеюімен жəне тері 
температурасының аз төмендеуімен жауап береді.

жүктеу/скачать 9,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: