168
1868 жыл дардағы әкiмшiлiк реформалар бойынша
мектептер мен медре селер ашу үшiн уезд бастығының
арнайы рұқсатын алу керек болды. Патша үкiметi
мұсылмандардың оқу орындарын ашықтан-ашық
кемсiтiп, қорлау саясатына көштi.
2. Жаңа әдiстемелiк мектептер. ХХ ғасырдың бас кезiнде дәстүрлi мек-
тептер мен медреселер қоғамның өскелең талаптарын қанағаттандырудан
қалды. Мұ сылман мектептерiн реформалау қозғалысы
бас талды. Оны ұйымдастырушылар жәдитшiлдер бол-
ды. ХХ ға сыр дың бас кезiнен бастап
жаңа әдiстемелiк
мектептер пайда бола бас та ды. Оқытудың бұл
әдiсiнiң негiзiн қалаушы белгiлi түркi тiлдес ха лық
ағартушыларының бiрi, қоғам қайраткерi
и. гасприн-
ский болды.
Жәдитшiлдер мектептерде
арифметика, география,
жаратылыстану, тарих сияқ ты басқа да зайырлы
пәндердi оқыту қажеттiгiн дә лелдедi. Жаңа әдiстемелiк
мектептерде бi лiмдi де бiлiктi мұға лiм дер сабақ бер-
дi. Олар да қажеттi оқу құралдары мен жаб дық та р
жет кiлiктi болды. Оның үстiне, оқыту әдiс темесi де
әлдеқайда тиiмдi едi. Қазақ стан дағы ең алғашқы жаңа әдiстемелiк мек-
теп
1900 жылы
Түркiстан қаласында ашылды. Ондай мек тептер Ақтөбе,
Жаркент, Вер ный, Қазалы, Қостанай, Перовск, Семей сияқты басқа да
қалаларда пайда бола бастады. Қазақ зиялыларының едәуiр бөлiгi жаңа
әдiс темелiк мектептерде бiлiм алып шыққандар болатын.
Алайда жаңа әдiстемелiк мектептер елге кең көлемде тарай алма ды.
Патша үкiметi жаңа әдiстемелiк мектептердiң ашы-
луына барын ша қатты қарсылық көрсеттi. Себебi
ондай мектептердi панисламизм мен пан түркизмнiң
ошақтары деп бiлдi.
Достарыңызбен бөлісу: 
