-сурет. Лимбикалық жүйе 592

592

күшейіп, енелік инстинктері жойылып кетеді. Гиппокампты 

зақымдағаннан кейін жануардың жады (есі) нашарлап, əсерлерді 

есте сақтау қабілеті жойылады.

Үлкен ми жарты шарлары қыртысы. Мидың ең жоғарғы жəне 

филогенездік тұрғыда ең жас бөлігі - ми жарты шарлары. Сыртынан 

ол жалпы қалыңдығы 1,5–4,5 мм шамасында сұр затпен қапталған. 

Оны  үлкен ми қыртысы деп атайды. Ми қыр 

 

тысы мидың ең 

күрделі құрылымы, ол түрлі сенсорлық (се зімдік) тітіркеністерді 

қабылдап, өңдеп, əрекеттерді қалып тас тыратын сигналдарды ту-

дырады, жануардың күрделі мінез қы  лығын үйлестіріп, бағыттап 

отырады. Ми қыртысының сырт  қы беткейінде көптеген сайлар мен 

иірімдер болады да, ол қат  парланып жатады. Осының нəтижесінде 

ми қыртысының бет тік кеңістігі айтарлықтай үлкейіп, адамда 2,2 

шаршы метрге дейін же теді.

Морфологиялық тұрғыдан ми қыртысы орасан көп (12–18 

млрд) нейрондардан, олардың өсінділері мен синапстарынан, ней-

роглия торшаларынан құралған. Ми қыртысын құрайтын нейрон-

дар өздерінің пішіні мен қызметіне қарай бірнеше топқа бөлінеді. 

Олардың бір тобын мөлшері жағынан əртүрлі пирамидалық 

торшалар құрайды. Олар ми қыртысы беткейіне вертикаль 

(тігінен) орналасады жəне үшбұрыш пішіндес келеді (222-су-

рет). Бұл пирамидалық торшалардан жоғары қарай Т-тəрізді 

тар 

мақталған дендрит, ал төменгі табанынан аксон басталады 

да, ол ми қыртысының басқа аймақтарына бағытталынатын не-

месе қыртыстан басталатын төмендеу жолына қосылады. Осы 

торшалардың апикальдық (төбелік) жəне қысқарақ негіздік (ба-

зальдық) дендриттерінде көптеген бүйір өсінділер - тікенектер 

болады. Олар арқылы синапстық байланыстар қалыптасады. 

Қыртыс нейрондарының келесі тобын майда жұлдызша тор-

шалар құрайды. Бұл торшалардан көптеген 

қысқа дендриттер мен аксондар тарайды да, 

олар қыртыстық байланыстар түзеді.

Нейрондардың үшінші тобын шүйкелі 

жүктеу/скачать 5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: