Оқулық. Алматы: жшс рпбк
жүктеу/скачать 5 Mb. Pdf көрінісі
|
[Nes pbaev T.] ZHanuarlar fiziologiyasue(z-lib.org)
| 19.3.6. Соңғы (алдыңғы) ми
Алдыңғы ми омыртқалы жануарларда мидың негізгі жəне ең үлкен бөлімі болып табылады. Ол дорсальдық бетінде ұзыннан жатқан сай арқылы екі жарты шарға (үлкен ми сыңарларына) бөлінеді (218-сурет). Əрбір үлкен ми сыңарлары өз кезегінде ми жабынынан (қыртысынан), иістік мидан, жолақ денеден жəне мидың бүйір қарыншасынан тұрады. Сайдың түбінде екі жарты шарды бір-бірімен жалғастырып тұратын ақ зат табақшасы қасаң (мүйізді) дене орналасады. Мүйізді дененің астыңғы жағында қос 217-сурет. Торлы құрылым ядроларына электродтар бекітілген хай уа нат- тар:
а – өз еркімен рычагты басып, рақаттану түйсігін тудыратын егеу құй
рық, ə – торлы құрылым ядросын тітіркендіру салдарынан ызаланған мысық 588 талшықты белдеуден құралған жарты шарлар күмбезі жатады. Мүйізді дене- ден төменірек əр жарты шарда мидың үшінші қарыншасымен жалғасатын бүйір қарыншалар орналасады (219-су- рет). Əрбір жарты шарлар құрамына базальдық (қыртыс асты) яд- ролар мен ми қыртысы енеді. Ми қыртысы мен базальдық ядро- лар алдыңғы мидың торшалық затын құрайды. Ми қыртысы мен қыртыс асты түйіндер аралығында ақ зат жатады. Ол арқылы алдыңғы мидың өткізгіш жолдары өтеді. Үлкен ми сыңарларының өткізгіш жолдары негізінен үш түрлі талшықтардан құралады:
бөліктерін жалғастырады, комиссуральдық (көлденең жолдар) - жарты шарлардың симметриялы бөліктерін жалғастырады жəне проекциялық - ми қыртысын мидың төменгі бөлімдерімен жалғастырады. Сонымен қатар ми қыртысында төртінші - жанама (коллатеральдық жолдар) болады. Олар үлкен ми сыңарларының бетіне параллель орналасады да, ми қыртысын жеке-жеке қа- баттарға бөледі. Қыртыс асты (базальдық) түйіндер. Үлкен ми жарты шар- лары қыртысы мен көру төмпегі аралығында орналасқан торша- лар шоғырын қыртыс асты немесе базальдық түйіндер деп атайды. Оларға жолақ дене (стриатум), бозғылт ядро (паллидум), шарбақ жəне бадамша дене жатады (220-сурет). Жолақ денеs құйрықты жəне жасымықша ядролардан тұ ра- ды. Жасымықша ядроның ла те - ральдық бөлігін қауыз, ал ме- диаль дық бөлігін - бозғылт ядро деп атайды. Жолақ дене тарихи тұрғыда
1-жоғарғы мандайлық қатпар; маңдайлық қатпар; 3 - алдыңғы маңдайлық қатпар; 4 - артқы орталық қатпар; 5 - жоғарғы төбелік бөлік; 6 - артқы төбелік бөлік; 7 - шүйде қатпары
денең кесіндісінің көрінісі: 2 - боз- ғылт шар; 3 - қауыз; 4 - құйрықты ядро; 5 - қасаң дене; 6 - таламус
589 ми қыртысымен салыстырғанда, ертерек дамыған құрылым. Ол өткізгіш жолдар арқылы үлкен ми жарты шарлары қыртысымен, көру төмпегімен, гипоталамуспен, ортаңғы мимен, торлы құ- рылым ядроларымен, ми көпірімен, сопақша мимен тығыз бай- ланыста болады (15-сызба). Жолақ дене таламус пен үлкен ми жүктеу/скачать 5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|