Оқулық Қазақ тіліне аударған А. М. Марқабаева Жауапты редакторы проф. Т.Қ. Рахыпбеков 2015
Денсаулы* са*тау саясатыны' 4леуметтік аспектілері
жүктеу/скачать 1,31 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2.4.2. Денсаулы* са*тау саясатыны' 4леуметтік аспектілері
леуметтік катаклизмдер, детте жо ары аурушадыпен к рінеді. Б"л туелділікті р т рлі т"р ыдан т сіндіретін теорияларды лгілері бар. R. Lazarus (1966) «к нделікті рейлер мен аморлы» теориялы лгісін "сынды, я ни, "заа созылатын иындытар ыса уаыта созылатын стресспен к рініс беретін массивті иындытар а ара анда к штірек сер етеді. Денсаулыа леуметтік дезинтеграция ыпалыны ресмиленген лгісін D. Dоdge мен W. Martin "сынды (1970). Б"л теория а сйкес популяцияда ы леуметтік индукциялан ан стрессті таралуы осы популяцияда ы леуметтік атынастарды беріктігі мен т"раты ына кері пропорционал. леуметтік стрессті индивидке сері оны мрте- бесіні конгруэнттігімен к рініс береді, я ни, оны мртебелік пози- циясыны р т рлі леуметтік р лдерге сйкес келуі. Популяцияда ы созылмалы ауру мен ал ашы аурушады дегейі сйкесінше орта мртебесіні интеграциясына кері пропорционал 1 . азіргі уаытта медицина мен денсаулы сатау саласында ы з- герістер, денсаулы пен ауруды себебін т сіндірудегі е наты теория- сы рі лгісі деп кесіп айту а келмейді. XX асырды екінші жартысында мынадай згерістер болды: мірге ауіп тудырмайтын, біра осымша леуметтік ж ктеме ретінде к рініс беретін (ант диабеті, ж рек ауру- лары, анайналым) жіті инфекциялы аурулар а а заны бейім болып келетіндігі туралы пікір алыптасты. Негізінен леуметтік топтар мен о ам индивидті ауруына жанама сер етуі де м мкін. Ауру а бейімділікті мір с ру салтын згерту арылы згертуге бо- лады ( ткен асырда б"л шін леуметтік о амны "рылымын з- гертуге тырысан). Медицина леуметтік институттар сияты со ы кездерде тек ана ауру а ана емес денсаулыа да к іл б луде. Б"- 1 Бізді елімізде арынды дамып келе жатан депопуляция рдістері леуметтік згеріс- терді к рінісінде денсаулыты леуметтік психологиясыны салалары баса назар ау- дартады, онда жетістіктер леуметтік згерістер тудыр ан стрессті тудырушы факторларды азайту а ба ытталады, я ни, біріншілік алдын алу дістері олданылады. 112 II Б лім. Медицина леуметтануы ан длел ретінде денсаулы сатау а арнал ан детальді делген жне к лемді ба дарламаларды айту а болады (медициналы-леуметтік те- мекі, стресс, семіздік жне та ы басаларымен к рес ба дарламалары). Б"л ба дарламаны ж зеге асуы тек ана медициналы емес, сонымен атар, о амны да зор ыпалына с йенеді. азіргі медициналы тенденцияда ы басты згеріс ауру а ара ан- да, денсаулыты емдеуден алдын алу а; пациенттен т"л а а; терапиядан к тімге; медициналы б лімнен о ам а к іл б луі болып табылады. Медицина о амда мір с ре отырып, зіне сол о амны мдени дс- т рлерін жинайды. Осыны арасында медицина мдениеті мен "лтты зіндік сана мирасорлы ы саталып отырады. ата саталатын дст р- лер, соны ішінде денсаулы сатау саласында да дет- "рыптар болып абылданады. Олар оны д"рыс жне б"рыс жа ын ба алап отырады. Осы "рыптарды б"з ан жа дайда адамгершілік "станымдарына арсы деп есептелініп о ам арылы жазаланады. Ол "рыпа жне денсаулыа де- ген адамны к зарасыны алыптасуында маызды р л атарады. Мысалы, шомылуа тыйым салынан су #оймалары, тексерістен 'тпе- ген к'здерден су ішу 'мірге #ауіп тудырады. Дрігерді зін "стау этикасы сияты науасты да зін "стау эти- касы болады. леуметтік институттар сияты медициналы "ндылы- тар а дст рлі денсаулы сатау діс-тсілдері жатады, ол з кезегінде мір с ру салтында алыптасып, дст рге айнал ан (шипалы балшы- пен емделу, орыс моншасы, м"зды су а шомылу жне т.б.). Медицина леуметтік институт ретінде жазыл ан нормаларды бекі- теді, олар арнайы аулылар арылы енгізіледі жне за ж зінде бекіті- леді, я ни, институциализацияланады. М"ндай жазыл ан нормалар те к п жне олар р т рлі ксіби р лдер мен мртебелерді анытайды. жүктеу/скачать 1,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|