Мемлекеттік, са*тандырыл(ан ж4не жеке меншік

2.4. Медицина леуметтік институт ретінде 
123
медициналы к мек к рсетуді мамандандырыл ан мекемелер а-
●
тысында кімшілік баылау.
Мемлекеттік (бюджеттік) денсаулы сатау жйесіні ызметі т"р-
ындарды жо ары дрежеде леуметтік сатандырылуымен сипат-
талады жне т тенше жа дайлар а жо ары дайындыты болуы, аса 
атерлі инфекциялы аурулар а арсы т"ру кімшілік дістермен сер 
ету арылы жзеге асырылады.
Мемлекеттік денсаулы сатауды біратар байыпты жйелі 
кемшіліктері бар:
аржы ресурстарыны тиімсіз олданылуы: біліктілігі жо ары ма-
●
мандары жеткіліксіз, лсіз жабдытал ан мекемелерді аржылан-
дыру шін аржы орларыны к п м лшерде ж"мсалуы;
медициналы ызметкерлер мен мекемелерді ызметін арттыру 
●
шін материалды ынталандыруды шектеулігі жне шы арма-
шылы ж"мыстар шін олайсыз жа дайлар;
медициналы ызметкерлер ебекаысыны т мен дегейі, ме-
●
дициналы ызметкерлер мен мекемелер ж"мысыны оны к -
леміне байланыссыз аржыландырылуы;
науастарда медициналы мекеме мен емдеуші дрігерді тадау 
●
ммкіндігіні болмауы;
жеке леуметтік топтар а, географиялы жне мамандандырыл-
●
ан т"р ындар тобына к рсетілетін медициналы к мек дегейі 
мен сапасыны тесіздігі;
медициналы к мек к рсетуді ымбат стационарлы трлерін 
●
олдануды тиімсіздігі.
азіргі уаытта Денсаулы сатауды мемлекеттік жйесі @лыбри-
тания, Италия, Швеция, Канада, Кубада олданылады.
Кеестік Денсаулы# са#тау ж%йесіндегі #аржылы# ресурстартар 
мемлекеттік бюджеттен #ата орталы#тандырылан жоспарлау мен 
мемлекетті барлы# материалды# байлы#тарын таратумен ерекшеле-
неді. Мемлекеттік меншікке денсаулы# са#тауды барлы# дерлік меке-
мелері кірді, медицина #ызметкерлері мемлекеттік #ызметкерлер болып 
табылды, ал оларды ебека#ысын мемлекет т'леп отырды. Барлы# ме-
дициналы# тауарлар: дрілер, таыштар, к%тім #$ралдары, к%рделі ме-
дициналы# аспаптар, ауруларды тамаы, т.б. медициналы# заттара 
т'мен мемлекеттік баа болды. Б$л #ата тртіп пен бааларды т'мен 
дегейде са#тау, ал медицина #ызметкерлеріні ебека#ысын 'мір с%ру 
минимумы дегейінде т$ра#ты $стап т$ру жолымен халы##а денсаулы# 
са#тау #алды# #аржыландыру шартында медициналы# к'мек к'рсетуге 
кеткен шыын минималдан — есе т'мен б'ле отырып #амтамасыз ету-

124 
II Блім. Медицина леуметтануы
ге м%мкіндік берді. Денсаулы# са#тауа #орды аз б'лінуі салдарынан 
к'пшілік медицина мекемелеріні #ызмет к'рсету сапасыны т'мендігіне 
к'з ж$муа тура келді, нтижесінде ол медицина #ызметкерлерін жне 
нау#астарды #анааттандырмады.
Жеке медициналы# тжірибе — б"л мемлекеттік денсаулы сатау 
жне муниципалды мекемелерден тыс, азаматтарды жеке аража-
тынан келісім шарттарына сйкес медициналы к мек к рсету (не-
месе ксіпорынны, мекемелерді жне "йымдарды аражатыны, 
соны ішінде МС@). Жеке медицинада медициналы к мек к рсету 
сапасында ксіби медицинаны ассоциация жне жергілікті кімшілік 
баылайды.
Жеке медицина а тн:
жеіл ауруларды емдеудегі басымдылы;
●
заман а сай тиімді медициналы технологияны ке олданы-
●
луы;
медициналы к мекке ерекше к іл б лу;
●
медициналы ызметтерге еркін ба а беру;
●
медициналы к мекті ымбаттылы ы;
●
медициналы ызметкерлерді жо ар ы табыс табуы;
●
науастарды медициналы мекемелерде дрігерлерді еркін та-
●
дау мміндігі.
Жеке денсаулы сатау ауатты т"р ындарды жо ары сапалы ме-
дициналы к мек к рсетудегі ажеттіліктерін ана аттандырумен бай-
ланысты.
+азіргі кезде жеке медицина тек А+Ш-та толы#тай рсімделген.
Нарыты денсаулы сатау барлы медициналы-леуметтанулы 
мселелерді (медициналы білім, ж"мыссыздар а медициналы к -
мек к рсету, орша ан ортаны ор ау, медициналы ылымды дамыту, 
т.б.) шешімдерін таба алмайды. Осы ан байланысты денсаулы сатау 
мекемелеріні т"рмысты міріні йлесімділігіне жне оны басаруда 
тек нары тетіктері ана емес, сонымен атар, алымны саясаты, феде-
ралды ба дарламаны аржыландыру, ережелер жне тарифтер сияты 
"ралдар арылы мемлекеттік реттеу олданылады.
Осындай #$ралдар к'бінесе леуметтік бадарланан нары#ты# эко-
номикасы дамыан елдерде #олданылады. Экономикалы# 'мірді т$ра#-
тылыына мысал ретінде Швеция, От%стік Корея, Жапония елдерін 
жат#ызуа болады. Швеция %кіметі кірістерді б'луді белсенді т%рде ж%-
зеге асырады, соны ар#асында $лтты# 'німге салы# 50%-дан асады жне 
белсенді леуметтік саясат ж%ргізіледі.

2.4. Медицина леуметтік институт ретінде 
125
леуметтік медициналы сатандыру негізінде денсаулы сатау 
жйесіні кілділік тобы "рыл ан. Осындай жйелер XIX асырды 
соы мен XX асырды басында алыптаса бастады жне азіргі уа-
ытта дамы ан елдерде к п кездеседі. Денсаулыты ор ау жйелері 
зге дрежеде мемлекетпен басарылады жне ызметаы орынан 
б лінген, мемлекеттік бюджет "ралдар аражаты арылы медицина-
лы к мек к рсетіледі.
р елде б лінетін аржы к лемі р трлі, біра шы ынны басым 
к пшілігі ал ашы екі трлі діс арылы амтамасыз етіледі. Мемле-
кет сатандырыл ан жне ксіпкерлерге ара анда леуметтік ор а 
сатандыру орына аражатты лдеайда аз т лейді. Барлы орлар 
сатандыру заттарымен таусылмайды: оны белгілі м лшері айы-
рымдылы, жеке жне т.б. к здерден толтырылып отырады (20–30%). 
Со ан арамастан медициналы к мек к рсетуді шы ыныны к бі 
арнайы сатандыру жне леуметтік орлардан алынады. Нтижесінде 
осындай "рылымды денсаулы сатау жйесін сатандырыл ан меди-
цина деп атайды.
Сатандыру медицинасы жйесіне тн:
негізгі аржылы к здер;
●
аржылай орталытандырыл ан жйе туелсіз мамандырыл ан 
●
"йымдар а негізделген;
жекеленген трлер, медициналы мекемелерді шаруаландыруды 
●
к птрлілігі;
медициналы к мекке деген т"раты ба а, медициналы к мекті 
●
т леуді тсілдеріні к птігі;
аржыландыру ызметтеріні б лінуі мен медициналы к мек 
●
к рсетуді сапасыны баылануы;
медицина сатандыру жйесінде біратар мселелер бар: жм ба -
●
дарламасыны т"р ындарды толы амтымауы;
алдын ала стратегиялы жоспарды аз олдану;
●
жо ары кімшілік шы ындар.
●
Денсаулы# са#тауды кімшік са#тандыру ж%йелері алдыы #атарлы 
экономикасы дамыан елдерде ж$мыс істейді: Германия, Жапония, Фран-
ция жне к'птеген Еуропа елдері.
К'птеген мемлекеттерде осыны аралас т%рі дамыан, мемлекеттік 
денсаулы# са#тау ж%йесі бар елдерде 'з еркімен #$рылан жеке са#тан-
дыру медицинасы бар елдерде денсаулы# са#тауды бюджеттік, мем-
лекеттік мекемелері бар. Денсаулы# са#тауды мемлекеттік %лгісін 
отайлы #олдану, леуметтік медицина са#тандыру ж%йесін жне леу-

126 
II Блім. Медицина леуметтануы
меттік-экономикалы# дамуы р т%рлі дегейдегі мемлекеттерді тар-
тады.

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: