Оқулық Қазақ тіліне аударған А. М. Марқабаева Жауапты редакторы проф. Т.Қ. Рахыпбеков 2015

3.5. Денсаулы сатаудаы басарушылы арым-атынастар 
175
Мысалы, альтернативаны баалауда жне тиімдісін тадау барысын-
да с$рыпталан жне бейімделген шешімдер #осымша немесе тосын ке-
дергілер мен #иынды#тар туындауыны алдын алады.
Инновациялы# шешімдер 
●
— ои аларды крделілігімен жне то-
сынды ымен байланысты. Б"л жаа мазм"н а ие тосын шешімдер 
абылдау ажеттілігін тудырады.
Басарушылы шешімдерді даярлау рдісі бірнеше кезедерден 
теді. Соларды бірнешеуіне тоталса.
Мселені #ойылуы — (масата жету дістерін, шешімдерді ба алау 
шарттарын анытау, факторларды, шарттарды, шектеулерді айындау, 
альтернативалар а сараптама жасау). Бірінші кезеде негізінен логика-
лы "ралдарды трлі дістер арылы олдану жзеге асырылады (са-
раптама, синтез, салыстыру, индукция, дедукция, к шірмесі, натылау, 
абстрактілеу) жне интуиция олданылады. Міндетті "растыру жне 
бекіту шін мына с"ратар бойынша жауаптарды натылап алу ажет: 
міндетті ою себептері, міндетті андай трге жататынды ы жне оны 
шешу уаытыны ты ызды ы; жа дай а сер етуші факторлар, жа дай-
ды мекеме ж"мысына сері; міндеттерді орындау нтижесінде ол 
жеткізілуге тиісті масаттар 
1
.
+абылданан шешімні тиімділігін аны#тау шарттарын тадау. а-
былдан ан шешімні тиімділігін ба алау шарттары санды мазм"н а ие 
болуы тиіс, сонымен атар, шешімні нтижелерін толы сипаттауы 
жне наты рі арапайым болуы тиіс. Тиімділікті анытау шартын д"-
рыс тадау — ол міндетті д"рыс анытауды маызды б лігі, себебі, 
шартты зі к бінесе міндетті шешу жолыны ба ытын анытау а 
ммкіндік береді.
Д"рыс жне наты "растырыл ан міндеттерді мазм"нында а-
лыптасан жа дайды толы сипаттамасы, сонымен атар, шешім а-
былдау а сер еткен факторлар аны амтылуы тиіс; міндеттерді шешу 
орлары; міндеттерді шешу талаптары (аныты, туекел, белгісіздік) 
жне т.б.; мекеме немесе оны жеке "рылымы шін шешуші мсе-
лені маыздылы ы; міндетті орындау мерзімі; міндетті шешуге ба-
ыттал ан альтернативаны тадау барысында ы санды жне сапалы 
шектеулер; шешімні тиімділігін ба алауда ы наты шарттар (санды 
жне сапалы).
1
Міндетті ою себептері ішкі немесе сырты болуы ммкін. Жекелей арастыр анда ал а 
ойыл ан нормадан ауыту, кемшіліктер, тактикалы жне стратегиялы шешімдер а-
былдау ажеттілігі, нарыты згерістер жне оны дамуына болжам жасау ажеттілігі 
болуы ммкін. 

176 
III Блім. Денсаулы сатау саласын басару леуметтануы
Тиімділікті анытау а ба ыттал ан к птеген сапалы шарттар бар, 
олар а ж"мысшыларды сапалы "рамы, басшыны беделі, тауарды 
сапасы, т.б. енеді. Б"рыс тадал ан шарт ате орытындылар жасау а, 
ж"мысты нашар "йымдасуына келуі ммкін, сондытан мына "сы-
ныстарды ескеру ажет: шарт ретінде бір немесе бірнеше к рсеткіш бо-
луы ммкін (жеке талаптар жалпы жйелік талаптармен сйкес болуы 
тиіс); шарт ретінде тек максималды немесе минималды к рсеткіштер 
мні ана емес, сонымен атар, тиімділігін жо арылату айын немесе 
айын емес, немесе белгілі бір иындытармен байланысты ммкіндік 
шекарасы; егер шарттар жеткілікті к п болса, онда оларды топтастыру 
ажет жне не "рлым маызды топтан негізгі шартты тадап алу ажет.
Мселелерді шешуде евристикалы дістерді пайдалану имыл-ре-
кетті логикалы бірізділігін тексеруге, барлы ммкін болатын фактор-
ларды анытау мселелік жа даяттарды ерекшелігін анытауда маызы 
зор. Б"дан кейін н"салар тиімділік шарттары бойынша салыстыры-
лып, е здігі тадалынады. Жа даяттар бірнеше факторларды кешенді 
сері нтижесінде болуы жне не "рлым крделене тсуі ммкін. Бір-
неше факторлар сер еткенде жа даяттар б"рын ыдан да крделі болуы 
ммкін. Сондытан рбір ммкін болатын кездейсо факторды жне 
леуметтік салдарларды рбір фактормен жанасуын ескеру ажет.
Басшы #ызметіні тиімділігін баалау. Жргізілген сауалнамалар о-
рытындысы бойынша басшылы ызметіні тиімділігін ба алау шарты 
ретінде ызметкерлер басшы абылда ан шешімні нтижелері мен 
салдарларын айтады. Б"л жерде жауапкершілікті к лемі шешімні 
нтижелеріне тура пропорционал. Оны ішінде жеке психология-
лы (адамны жеке уайымы); леуметтік-психологиялы (абылда ан 
шешімге "жымны жауабы); адамгершілік-педагогикалы (абылдан-
ан шешімні трбиелік мні); "йымдастырушылы (басару жне 
ндірісті "рылымыны згерістеріні зара байланысы); экономи-
калы (тапан табыс немесе шыан шы ын).
Басарушылы шешімді тадау, бір жа ынан, істі мддеге байла-
нысты жо арыдан б"йырумен байланысты, екінші жа ынан, олас-
тында ж"мыс істейтін адамдарды пікірімен сйкес келу керек немесе 
мекемені "рамына орынбасарлар, б лім жетекшілері, бас мамандар 
жне т.б. енетін «ми орталы ымен» сйкес келуі керек. абылдан-
ан шешім бойынша басшыны адамгершілік жауапкершілігі барлы 
ызметкерлерді пікірімен санасу арылы бекітумен аныталады (ма-
мандар, "жымды жне "жымды органдар). М"ндай шешім наты 
мселе жайлы жалпы ой тудыру а ммкіндік береді, масата жетуде 

3.6. Медициналы мекемелерді басару 
177
жне жй елік т"р ыда жзеге асыруда зара к мекті алыптастырады, 
іскерлік белсенділікті кшейтеді, ж"мысшыларды біліктілігін артты-
рады жне ынталандырады. Сонымен атар, ж"мысшыларды басару 
рдісіне атысты орта мдделілік, маыздылы ын сезіну жне зіне 
тікелей атысы бар екендігін сезінуге трбиелеу. Б"л оларды к з ал-
дында беделін к тереді, абылдан ан шешімдерді орындауда "жымды 
жауапкершілікті субъективті сезінуін крделендіреді тседі.

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: