2.2. Медицина леуметтануы пні жне
міндеттері
71
психоз жиі кездессе, ерлер 'те жиі миокардия инфарктісіне, ас#азан жа-
расына, сонымен #атар, ерлер жазатайым о#ыс жадайлара жиі $шы-
райды.
Адамны психикалы денсаулы ы мен отбасылы жа
дайы арасын-
да ты ыз байланыс пен атынас орна ан, ол адамны жынысымен де
айындалады. Психикалы денсаулыты е жо ары дегейі алдымен
некеде т"р ан
ерлерде, одан кейін ешашан некеде т"рма ан йелдерде,
одан кейін некеде т"р ан йелдерде белгіленген. Е т менгі психика-
лы денсаулы дегейі жал ызбасты ерлерде, ажырасан жне
жесір
ал ан йелдерде байалады. Денсаулы психологиясы к зарасы бо-
йынша азіргі о амда ы йел р лі дстрлі медициналы білім мен
біліктілікті сатаушысы ретінде аныталады. Медициналы к мек
пен кеес шін е жиі мамандар а жгінетіндерді негізгі к зі — жасы
"л ай ан йелдер болып табылады.
Жеке адамны ал ашы биологиялы
сипаты жас болып табыла-
ды. Дстрлі о амдарда адамдар жасы "л ай ан адамдар ережеге сй-
кес не "рлым жо ары леуметтік-мртебелік позиция а ие. серлерді
к птрлілігі жне к птектілігі адамны жасы мен денсаулы ыны бай-
ланысын анытауды иындатады.
Адамны жасымен 'зарабайланыстылы# рбір денсаулы#ты зерттеу-
дегі ж$мысында кездеседі. К'бінесе, нашар ж%йке-психикалы# денсаулы#
25–35 жастаы ерлер тобында жне 45–55 жастаы йелдер тобында
к'рініс береді. Ресейлік популяцияда адамны денсаулыы жасы $лая т%с-
кен сайын нашарлайды, ал американды# популяцияда соы онжылды#-
та б$ндай #$былыс бай#алмайды. [ндірістік тадауларда ж%йелі т%рде
адамны жасы мен денсаулыыны парадоксальды байланысы ай#ындала-
ды. Б$л %рдіс «дені сау ж$мысшыны сері» деген атауа ие болды: 55–60
жне одан %лкен жастаы адамдарды денсаулыы одан жасы кіші 'ндіріс-
те ж$мыс істейтін адамдар тобына #араанда жа#сы дегейде.
Т"л а зіні мірлік циклы а ымында 3 негізгі серді басынан т-
кереді, я ни, олар денсаулы жа дайына з серін тигізеді. Б"ндай
серлерді біріншісі — когортты сер немесе тарихи сер, о ан барлы
"рпа "шырайды. Когортты "былыстарды сері "заа созылады.
Эмпирикалы# т$рыда длелденген, балалы# шаы А+Ш-таы «$лы
дадарыс» жылдарында 'ткен ерлер 'міріні барлы# кезеінде леуметтік
бейімделуде #иынды#тара $шыраан.
Денсаулыа сер ететін серлерді екіншісі — нормативті «ои а-
лар», я ни, оу а тсу, некеге отыру, нрестені дниеге келуі, зейнет-
керлікке шы у жне т.б. Б"ндай ои алар т"л а а патогенді трде сер
етуі де, етпеуі де ммкін.
72
II Блім. Медицина леуметтануы
Б$ан мысал ретінде жоары о#у орындарында білім алуды алуа бо-
лады. Бізді елімізде жне батыс елдерінде ж%ргізілген к'птеген зерт-
теулерді нтижелері бойынша не$рлым жоары дегейлі стресс жне
онымен байланысты ауру белгілері студенттерде ж$мыс істеуші жас-
тара #араанда ана$рлым жоары екені аны#талан.
Rмірлік цикл а ымында ы шінші сер — нормативтік емес, я ни,
кейбір жеке топтарды кілдеріне ана тн «ои алар». Б"лар а зада ы
ауру, ылмысты
жауапкершілікке тартылу, со ыс имылдарына аты-
су жне т.б. нормативтік емес ои алармен к бінесе, мірлік циклды
жеке сатыларында ы патологиялы серлерді байланыстырады.
Достарыңызбен бөлісу: