Мҧғалім педагогикалық қызметтің субъектісі ретінде Педагогикалық мамандық қоятын маңызды талаптардың бірі –
оның ӛкілдерінің әлеуметтік және кәсіби позицияларының
айқындылығы. Дәл осы позицияларда мұғалім ӛзін педагогикалық
қызметтің субъектісі ретінде танытады.
Педагогтың ҧстанымы – бұл тұлғаның белсенділігінң кӛзі
болып табылатын оның педагогикалық ақиқатқа, педагогикалық
қызметке, дүниеге деген интеллектуальды, еріктік және
эмоциональды-құндылықты қарым-қатынастар жүйесі. Ол, бір
жағынан, қоғам тарапынан қойылатын талаптармен, оның
мүмкіншіліктерімен, екінші жағынан, педагогтың ішкі тұлғалық
белсенділігімен
(қызығушылықтары,
мотивтері,
мақсаты,
құндылықтарға бағытталуы, кӛзқарасы, идеалдары) анықталады.
Педагог ұстанымында оның тұлғасы, әлеуметтік бағытталу
сипаты, азаматтық мінез-құлқы мен іс-әрекет типі кӛрінеді.
Педагогтың
әлеуметтік ҧстанымының негізі жалпы білім
беретін мектепте қалыптасқан пікірлер, кӛзқарастар, сенімдер,
құндылықты бағдарларға негізделеді. Олардың негізінде кәсіби
дайындық барысында педагогикалық мамандыққа, педагогикалық
қызметтің мақсаты мен құралдарына қатнасы қалыптасады.
Мотивациялық-құндылықты қарым-қатынас мұғалім тұлғасының
ӛзегі болып табылатын педагогикалық бағытталуда кӛрінеді.
Педагогтың әлеуметтік позициясы оның
кәсіби ҧстанымын да
анықтайды. Педагогтың кәсіби позициясының таңдалуына кӛп
факторлар әсер етеді. Ең маңыздылары – кәсіби белгілеулер
(установки), тұлғаның жеке типологиялық ерекшеліктері,
темперамент және мінез-құлық.
Л.Б.Ительсон педагогтың позициясының типті рольдік
сипаттамасын белгілеген. Педагог мына позицияларда кӛрінуі
мүмкін:
- егер ол қоғамдық нормалар, талаптар, пікірлерді және т.б.
ақпаратты тек хабарлап тұрса ғана (мысалы, шыншыл болу керек),
онда педагог –
