Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011
жүктеу/скачать 2,02 Mb. Pdf көрінісі
|
| 4.10-сурет
. Силлогизм пішіндері Силлогизм модустары деп пішіндердің ӛзге түрін айтады, олардың айырмашылығы бастамалар мен қорытынды сипаттарында. Барлығы 4 х 64 = 256 әртүрлі бастамалар мен қорытындылар сәйкестігі болу мүмкін (4 пішін, әрбір пішінде 64 модусы бар). Барлық мүмкін болатын силлогизм модустарынан дұрысы тек 24 (әрбір пішінде алтаудан), олардын бесеуі әлсіз – олардағы қорытынды дербес бекітілген немесе дербес қайшы айтылулар. Сонымен, 19 дұрыс силлогизм модусы қалады. Силлогизмның кейбіреулерінде дәстүрлі пайдаланатың есімдер болады ( 4.3-кесте ). 4.3-кесте Кейбір силлогизмдардың дәстүрлі есімдері 1 пішін Barbara, celarent, darii, ferlo, barbari, celaront 2 пішін Cesare, camestres, festino, baroco, cesaro, camestros Осы атаулардың әрбіреуінде 3 дауысты әріп бар. Олар модуста бастама мен қорытынды ретінде қандай үзілді-кесілді айтылулар пайдаланатынын кӛрсетеді. Мысалы, Celarent — үлкен бастама (SeP), кішісі — жалпы мақұлдаған (SaP), қорытынды — жалпы қайшы айтылу (SeP). Силлогизмның дұрыстығын бағалау үшін Эйлер диаграмманың пайдалануы ыңғайлы. 37 1-мысал . (Barbara): Барлық металдар ( М ) созылымды ( Р ) + темір ( S ) бұл металл ( М ) = темір ( S ) созылымды ( Р ). Яғни егер барлық М Р кӛлеміне кірсе, онда S Р кӛлеміне кіреді ( 4.11-сурет ). 4.11-сурет 2-мысал . Барлық балықтарда ( Р ) қауырсын ( М ) болмайды + барлық құстарда ( S ) қауырсын ( М ) бар = құстардың ( S ) ешқайсысы балық ( Р ) емес. Яғни егер барлық құстар М кӛлемге кірсе, ал М –ның Р мен ешқандай ортағы жоқ болса, онда S -та да Р мен ешқандай ортағы болмайды ( 4.12-сурет ). 4.12-сурет Бастамада болмаған ақпарат силлогизмда да болмайды. Қорытынды, бастамадағы ақпаратты тек жазады, бірақ оның ішіндегі болмаған жаңа ақпаратты енгізе алмайды. Бастамалардың біреуі айқын берілмеген силлогизмды энтимема деп атайды. Дұрыстығын бағалау үшін энтимеманы толық силлогизмға қалыптастыру керек. жүктеу/скачать 2,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|