Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011
жүктеу/скачать 2,02 Mb. Pdf көрінісі
|
| 4.2.2. Айтып салулар
Айтып салу (бекіту) – білдіретін мағынасымен бірге алынған және шын немесе жалған болатын грамматикалық дұрыс сӛйлем. Қарапайым айтып салу (бӛлінбейтін, атомрлы, атом) ӛз бӛлігі ретінде басқа айтып салуларды қоспайды. Күрделі айтып салу қарапайымдардан жасалынады логикалық байлам кӛмегімен: мойындамау, конъюнкция (және), дизъюнкция (немесе), шығарып тастайтын дизъюнкция. Қарапайым айтып салудың мысалы: «Аюлардың бәрі балды жақсы кӛреді», күрделі – «Кейбір аюлар балды және (кейбір аюлар) бамбуктың жас ӛскіндерін жақсы кӛреді». Қарапайым айтып салулар құрамдас бӛліктерге әртүрлі бӛліну мүмкін. Аристотель қарапайым айтып салулардың ӛзге түрін қарастырған – үзілді- кесілді айтып салулар (пікірлер), яғни оларда бекітіледі немесе мойындалмайды қандай болсада белгінің бар болуы. Мысал : « S бұл Р » және « S Р емес», мұнда S – бұйым (субъект) есімі, Р – белгі (предикат) есімі. «Жер – бұл планета». Екі немесе одан артық бұйымдар арасындағы қатынастар туралы да айтып салулар қарастырылады. Мысал : «Үш бестен кем», «Астана Ақтаудан үлкен». Қатынастар туралы айтып салуларды үзілді-кесілді айтып салуларға келтіруге болмайды. Үзілді-кесілді айтып салулардың ерекшелігі бұйым мен белгі арасында байланыс жай ғана қойылмайды, яғни «барлықтар», «кейбіреулер» ( 4.2- кесте ). Логиканың даму барысында «предикаттарды есептеу» ұғымға келді – бұл математикалық логиканың арнайы облысы. Бірінші және екінші ретті предикаттарды қарастырып бастады. Теория негізінде арнайы машиналық тілдер жасалынған, мысалы Planner және Prolog. 4.2-кесте Үзілді-кесілді айтып салулардың нысандары Функторлар жүктеу/скачать 2,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|