Оқулық баспа Философия тарихы Болмыс ілімі (Онтология) Эпистемология
жүктеу/скачать 6,25 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Нуржігіт Алтынбеков
| Нуржігіт Алтынбеков
66 Тапас - дене інкәрі, жылылық; Рита - ғарыштағы тәртіп; Пуруша - ғарыш адамы, рух, жан; Карма - адамның тағдырын құрайтын жан-дүние; Сансара - ғарыштағы қысылған, күйзелген жан-дүние әлемі; Мокша - бүл дүниедегі азаптан құлылып, дүниежүзілік рухқа қосылуға мүмкіншілік алу; Дхарма - заң мен әділет Құдайы. Үнді мифологиясындағы негізгі кітаптар: Ригведа, Упанишада, Махабхарата, Бхагавадгита т.с.с. Үнді космогониясына (Дүниенің пайда болуы) келер болсақ, онда ол Пуруша - ғарыш адамымен байланыстырылады. Құдайлар оны құрбандыққа шалып, оның денесінен бүкіл Дүние пайда болады. «Пуруша неше бөлікке бөлінді? Оның аузы мен бөксесі, қолы мен аяғы не нәрсеге айналды? Оның аузы - Брахманға, қолы -кшатриге, бөксесі - вайшьиге, аяғы - шудраға айналды. Ай -ойынан, күн - көзінен, кіндігінен - кеңістік, тынысынан - жел, басынан - аспан, аяғынан - жер. Осылай Дүние келді», - дейді Ригведа. Ал Упанишадаға келер болсақ, Дүниені жаратқан Брахман болып саналады. «Брахман - ең бірінші Құдай, бәрін жаратқан, бәрін сақтайды. Ол - Дүниенің ең басы, себебі байланыстырушы». Оны қалай танып-білуге болады? деген сұраққа, «нети- нети» (ол емес) деген жауап береді. «ол танылмайды, бұзылмайды, байланбайды, ауыспайды ...» Үнді мифологиясында адам - табиғаттың өсімдіктер мен жануарлар сияқты ажырамас бөлігі ретінде каралады. Адам дене мен жаннан тұрады. Адам Дүниеге келгенде оның бойына жан келіп кіреді және ол сол адамның кармасын анықтайды. Мысалы, егер сәбидің денесіне қылмыскердің жан дүниесі ұяласа, онда ол өсе келе қылмысқа баруы мүмкін. Бірақ ол өзін дұрыс ұстап, әрқашанда өзінің рухани тазалығын сақтаса, мокшаға (құтылу) - сансарадан құтылу дәрежесіне көтеріліп, бұрынғы Нуржігіт Алтынбеков 67 кармасынан айырылып, аспандағы рухқа қосылып, мәңгілікке жетуі мүмкін. Мифологиядағы моральдық мәселелерге келер болсақ, онда Дүниеге байланбау, кемдерге көмектесу, еш нәрсені зәбірлемеу, өтірік айтпау сияқты талаптарға көп көңіл бөлінген. «Адам байлыққа қуанбауы керек: біз байлыққа ие бола аламыз ба, егер сені көрсек - Яма!» (Яма - өлім Құдайы). «Менің білетінім - байлықта тұрақтылық жоқ, өйткені мәңгілікке уақытшамен жетуге болмайды» деген дана сөздерді Үнді мифологиясында табуға болады. Үнді мифологиясының негізгі қағидалары соңынан пайда болған философиялық көзқарастарға өзінің зор әсерін тигізді. жүктеу/скачать 6,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|