Нуржігіт Алтынбеков 113
үшін, сөздердің алғашқы мағынасынан таймау керек. Эпикур адамдар, жалпы
алғанда, Дүние және адамдардың жүріс-тұрысы, іс-әрекеттері жөнінде түсініктер
жасайтынына күмән келтірмейді. Ал жеке ғылымдағы мәселелерге келер болсақ, онда
әртүрлі пікірлер болуы мүмкін, тек әр адам өзінің ойын жақсы дәлелдей білуі керек.
Эпикур физикасьша келер болсак, оның негізгі қағидалары мынандай:
Еш нәрсе жоқтан пайда болып және жоқка кетпейді. Ғарыш әрқашанда осындай
болған және болашақта да осындай болады, өйткені басқаға айналатын еш нәрсе жоқ.
Ғарыш денелер мен кеңістіктен тұрады, денелер жөнінде біздің сезімдеріміз
айтады, ал кеңістік болмаса денелердің қозғалысы болмас еді. Денелер бөлінбейді
және тұрақты (атомдар), және солардан әртүрлі заттар кұрылған.
Ғарыштың көлемі шексіз - атомдар мен денелер жағынан да; кеңістік жағынан
алғанда да Ғарыштағы дүниелердің саны шексіз.
Оқырманның байқағанындай, мұндай көзқарас Демокритгін іліміне өте жақын. Тек
Эпикурдың көзкарасының айырмашылығы — атомдарға көлемі мен бітімінен тыс
салмақ косылады. Екінші негізгі Эпикурдың жасаған жаңалығы - өзінің салмағы
аркылы кеңістікте құлдырап бара жатқан атом алғашқы бағытынан ауытқып кетеді. Олай болатын болса, бүл Демокриттің Дүниеде тек қана қажеттілік пен себеп
бар деген көзқарасына үлкен соққы болды. Атомдардың ауытқуын Эпикур оның ішкі
қасиеттерінен шығады деп түсіндіреді.
Эпикурдың этикасы мен теологиясы (thеоs-құдай, lоgos-ілім) Эпикур: «Дүниені зерттеу - ол адамның негізгі мақсаты емес», - дейді. Адамның
негізгі мақсаты - бақытты өмірге жету. Ал оған жету үшін адамдар Ғарыштың қандай
екенін, Құдайлар бар ма, әлде жоқ па, өмір мен өлім жөнінде, табиғаттағы адамның
үрейіи туғызатын құбылыстар жөнінде өздерінің түсініктерін қалыптастыруы керек.
Сонда ғана адам бақытты өмірге жете алады, ал ол үшін философияны оку керек. Ол
