Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
| 11
болады. Қарым-қатынастың пән саласын анықтау маңызды. Психологиялық әдебиеттерде қарым-қатынасқа кіретін ҧғымдардың нақты бӛлінуі жоқтың қасы, бҧл белгілі тҥсінбестікке әкеледі. Қарым-қатынастың пән саласының қҧрылымы «қарым- қатынас» терминінің келесідей белгілі мағыналарына байланысты: ■ бірлестіру, ортақтық пен тҧтастықты қҧру; ■ хабарлама беру, вербалды және вербалды емес ақпаратпен алмасу; ■ ӛзара тҥсіністікке ықпал ететін қарсы қозғалыс пен ӛзара сіңісу. Бҧл сипаттамалардың топтық және жаппай қарым-қатынас пәнін, оның қҧрылымын анықтауға ғана емес, тҧлға аралық байланысқа да маңыздылығын атап ӛтпеу мҥмкін емес.Оған қоса, «қарым-қатынас» ҧғымы, ӛзара әрекеттесудің тҧлға аралық сипатын кӛрсетіп қана қоймай, нәтижесінде қарым-қатынас қатысушыларының арасында психологиялық байланыс орнайтын ерекше қызмет тҥріне жатады. Осылайша, адамдардың байланысы мен ӛзара әрекеттесуге тҥсуінің нәтижесінде қалыптасатын қатынастың психологиялық бояуы тҧлға аралық қарым-қатынастың маңызды сипаттамасы болып табылады. Ҧйымдастырушылық мәнмәтінде қарым-қатынас ҧжымның мҥшелері арасындағы байланыстар мен ӛзара әрекеттестіктің алуан тҥрлілігін біріктіреді. Алайда тҧлғалық қарым-қатынас барысында «субъект—субъект» қатынасы, яғни адамдардың тҧлғарарлық қатынасы ашылса, іскерлік қызмет барысында «субъект—объект» қатынасы бірінші орынға шығады, яғни заттай әлемге бағытталған адамның іс-әрекетін тҥрлендіреді, мҧндағы қызмет ӛзіне негізінен операциялар, іс-әрекеттер мен қозғалысты біріктіреді, ал қарым- қатынас адамдардың ісі мен ӛзара қатынасына байланысты болады. Бірлескен қызметті тиімді жҥзеге асыру ҥшін ең алдымен оның жоспарын қҧру қажет, ал бҧл ҥшін әр қатысушы қызметтің мақсаты мен міндетін оңтайлы тҥсініп, оның объектісінің ерекшелігі мен әрқайсысының мҥмкіндігін ҧғыну тиіс. Дәл қызмет процесіне қосылған қарым-қатынас қатысушылардың «мәмілеге келу» немесе «мәмілеге келмеуін» жҥзеге асыруға мҥмкіндік береді 1 . Қарым-қатынас – әр тҥрлі ғылымдармен зерттелетіндіктен, кҥмәнсіз, қиын әрі кӛп қырлы процесс болып саналады. Әлеуметтану қарым-қатынасты әлеуметтік нәтижелер мен салдарға әкелетін адами байланыстар ретінде қарастырады. Психология 1 Леонтьев А. А. Қарым-қатынас психологиялық зерттеу нысаны ретінде // Әлеуметтік психологияның әдіснамалық мәселелері. — М., 1975. — 116 б. |