Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты»

n
3 
= 
n
2
/
t
мұндағы
t 
– серияны орындау ұзақтығы, күндер. 
Дайындау өндірісінде бұйым пішу жөніндегі жұмыстарды 
орындау графигінің негізінде барынша ұтымды пішу үшін 
материалды есептеу картасын құрастырады. 
Материалды ұтымды пішу 
деп кәсіпорынға тапсырыс 
дайындау үшін келіп түскен материалдың пайдалы ауданын барына 
үнемдеп пайдалануды айтады. 
Кәсіпорынға әртүрлі ұзындықтағы материал тілімдері келіп 
түседі. Ұтымды пішу міндеті әрбір материал тілімін әртүрлі 
ұзындықтағы 
жаймалардың 
комбинацияларын 
олардың 
ұзындықтарының қосындысы осы тілімнің ұзындығына тең 
болатындай етіп немесе одан барынша аз шамада өзгешеленетіндей 
етіп іріктеу арқылы есептеуден тұрады. Бұл үнемі іске аса бермейді 
және пішкеннен кейін материал тілімінен пайдаланылмаған бөлік 
(қалдық) қалып қояды. Жүн материалдар үшін ұзындығы 15 см 
қалдық және қалған материалдар үшін 10 см-ге дейінгі қалдық 
материалдың пішу кезіндегі нақты шығысына қосылады (яғни, қнім 
құнына қосылады). Ұзындығы көрсетілген шамадан асатын 
қалдықтар ұтымсыз қалдықтар деп аталады және қалдықтар 
(қиықтар) деп саналады. 
Ұтымсыз қалдықтар деп ұзындығы олардан жоспарлы 
сұрыпталымның ең кіші өлшем мен бойдағы бұйымдарын пішу 
үшін жеткіліксіз қалдықтарды айтады. Бұл қалдықтар кәсіпорында 
ұтымсыз қалдықтарды қайта өңдеуге болатын көпшілік қолды цех 
болмаса, ол жерде керексіз жүк болып қалады. 
Кәсіпорындарда тілімдерді есептеген кезде пішілетін материал 
санының пайызымен берілген ұтымсыз қалдықтар нормативтерін 
басшылыққа алады (мысалы, жүнді пальто мен костюмдік тамалар 
үшін бұл норматив 0,4%-ға, жібек астарлы маталар үшін 0,7%-ға, 
жібек көйлектік маталар үшін 0,4%-ға, мақта-маталы астарлы 
маталар үшін – 0,3%-ға, жасанды былғары үшін 0,9%-ға тең). 
Материал тілімдерін есептеуді барлық жайылмалар мен 
жаймалардың ұзындығы (ұзындық бойынша қосымшаларды 
қосқанда) белгілі болған жағдайда және материал жаймасына не 
қағазға сурет салу орындалып болған жағдайда орындайды. 
Тілімдерді есептемес бұрын бастапқы деректерді жинайды: 
■
пішуді орындау жұмыстарының графигіне сәйкес есептейтін 
төсемдердің санын, олардың биіктігін (жаймалар санын) 
анықтайды; 
■
конфекциялық 
картаға 
сәйкес 
материалдың 
түрі 
мен 
сұрыпталымын анықтайды; 
487

■
берілген модель түріне арналған материал тілімдерінің 
паспортына 
сәйкес, 
материал 
тілімдерінің 
ұзындығын 
анықтайды. 
Бастапқы деректерді материалды есептеу картасына енгізеді де, 
оны есепші операторға табыстайды. 
Бір есептеу үшін тілімдерді іріктеу кезінде талшық құрамы 
әртүрлі, әртүрлі сипаттағы түкті және түксіз, біртегіс боялған және 
суретті, ені әртүрлі материал тілімдерін біріктіруге жол берілмейді. 
Төсемдерге конфекциялық картаға сәйкес түсі мен артикулдары 
әртүрлі материал тілімдерін біріктіруге жол беріледі. 
Есепші оператордың міндеті берілген материал тілімін, 
қалдықтары аз, биіктігі жоғары төсем алу үшін барлық бастапқы 
деректерді ескере отырып, есептеуден тұрады. 
Материал тілімдерін есептеудің екі тәсілі бар – қолмен және 
автоматтандырылған (машинамен). 
Тілімдерді қолмен есептеу тәсілін есепшоттар, арифмометрлер, 
үстел үстілік есептеуіш машиналар сияқты қарапайым есептеуіш 
құралдардың көмегімен орынайды. Есептеуді алдына ала көмекші 
кесте құрастыру арқылы жеңілдетуге болады, аталмыш кестеде 
берілген сұрыпталым үшін ең кішісінен бастап, ең ұтымдысына 
аяқтай отырып, жаймалардың ұзындығы және жайылмадағы лекало 
жинақтарының саны көрсетіледі. 
Төменде қолмен есептеуге арналған тілім ұзындықтарының 
көмекші кестесінің мысалы келтірілген (7.5-кесте). 
Кестені 
мынадай 
жолмен 
құрастырады. 
Жаймалардың 
ұзындығын 1 см аралықпен көрсетеді. Жайманың әрбір ұзындығы 
үшін екі, үш, төрт және т.б. жайма ұзындықтарының қосындысына 

жүктеу/скачать 13,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: