а)
Ә)
> л/
107-сурет
және төрт бұрышты призманың профиль проскциясын салып, олар-
дың қиылысу сызығын тұрғыз.
2.
Үш бұрышты пирамида мен параллелепипедтің алдыңғы жәнс
үстіңгі
көріністсрі берілген
(107,ә-сурет). Олардың сол жақ
керіністерін салып, қиылысу сызығын түрғыз.
9 32. СЫЗБАҒА НӘРСЕНІҢ ӨЛШЕМДЕРІН ТҮСІРУ ТУРАЛЬІ
Сызбаға өлшсмдср түсірудің жалпы ерсжелсрі жоғарыда (§
7
)
баяндалған болатын. Өлшемдер нәрсенің кескіндерін толықтырады
және көріністердің санын азайтуға мүмкіндік бсреді. Шынында да,
цилиндрдің өлшемдерін көрсетпссек, оның бір проекциясы (92,а-
сурст) жеткілікті болмас еді. Енді қандай өлшсмдерді сызбаға түсіру
ксрсктігін қалай анықтайтыны жайлы әңгімелейік.
Нәрсснің өлшемдерін е к і т о п қ а бөлугс болады.
Бірінші топқа
нәрсе элсмснттерінің пішінін анықтайтын өлшсм-
дсрді жатқызады. Өзімізгс белгілі геометриялық фигуралардың
пішінін анықтайтын өлшсмдсрді қарастыра кстейік. Түзу
кесіндісі
узындығымен анықталады. Дөңгелек псн шардың пішіндсрі де бір
өлшсммсн, яғни олардың диаметрлерімсн анықталады (108,д-сурст).
Үшбүрыштың пішінін анықтау үшін үш өлшсмді, яғни үшбүрыштың
үш қабырғасының үзындығын (І08,э-сурет), екі қабырғасының үзын-
дығы мсн олардың арасындағы бүрышты (108,6-сурст) көрсетуге
балады. Тең бүйірлі үшбүрыш скі өлшсммсн (табаны мсн биіктігі),
ал тсң қабырғалы үшбүрыш бір-ақ елшсммсн анықталады. Конус
екі елшсммсн (биіктігі жәнс оның табанындағы
дөңгслсктің диа-
мстрімсн) (92,^-сурст), тік параллслспипсд үш олшсммен (сні, үзын-
дығы жәнс биіктігімсн) анықталады. Табаны тсң бүйірлі үшбүрыш
болатын призма үшін үш өлшсм көрссту жсткілікті (108,в-сурет).
Егер призманың табанындағы үшбүрыш тсң бүйірлі болмаса, сызбада
95
108-сурет
төрт өлшем көрсету керек болар еді. Дұрыс төрт бұрышты пира-
мидаиың сызбасына скі өлшсм (108,г-сурст), ал қиық қонустың
сызбасына үш өлшсм (108,д-сурет) түсіру ксрск. Жоғарыда біз
координат осьтсрін көрсетпейді дегенбіз. Осьтерді көрсетпесск, про-
екция жазықтықтарының орнын анықтауға болмайды.
Сондықтан
сызбаларда бсрілген нәрсе кубтың жақтарынан (проекция жа-
зықтықтарынан) қандай қашықтықта орналасқанын анықтауға бол-
майды. Осыған байланысты, бір нәрсенің горизонталь және фронталь
проскцияларының
сол ж ақ көріністің ара қашықтығы сызбада көрсетілмсйді.
Достарыңызбен бөлісу: