ЕрКіН ЭЛЕКтрМАгНИттіК тЕрБЕЛіСтЕр 1. 8-сынып физикасында (§4) денелердің ішкі энергиясын өзгертудің
бір жолы
сәуле шығару немесе
сәулені жұту деген едік. Сәулелердің
электрмагниттік толқындық табиғатымен жоғары сыныптарда таны-
сасыңдар дегенбіз. Енді, міне, электрмагниттік тербелістер мен толқын-
дарды қарастырудың кезегі келді.
Физикада сәуле деп электр өрісі мен магнит өрісінің бір-біріне кезектесе түрленіп, кеңістікте электр- магниттік толқын түрінде таралуын айтады. Электрмагниттік тербелістердегі электр және магнит өрістерінің бір-
біріне түрленуі механикалық тербеліс жүйелеріндегі серпімді немесе ма-
тематикалық маятниктердің потенциалдық және кинетикалық энергия-
ларының түрленулеріне ұқсас орындалады. Сондықтан электрмагниттік
тербелістерді түсіндіру үшін де механикалық тербелістерде қолданған
ұғымдар мен терминдерге сүйенеміз; өйткені
тербелмелі жүйе, жиілік, период т.с.с. ұғымдар барлық тербелістерде де өзгеріссіз бірдей мағынада
қолданылады.
Механикалық тербеліс жүйесінің неден тұратынын білетініміз сияқты
электрмагниттік тербеліс жүйесінің де неден тұратынын білуіміз шарт.
Электрмагниттік тербеліс жүйесі өзімізге 8-сыныптан таныс (қара: §21
және §34) әраттас
±
q зарядтармен зарядталған астарларының арасында
кернеулігі
E электр өрісін туғызатын сыйымдылығы
С конденсатор- дан және бойынан
I ток өткенде төңірегінде индукциясы
B магнит өрісін туғызатын индуктивтілігі
L шарғыдан тұрады (сурет 5.20).
+ – а )
ә )
б )
в )
q –q R L 1
K 2
E E B = 0
B B = 0
E = 0
C TOK Сурет 5.20. Электрмагниттік тербелмелі жүйе (тербелмелі контур)
Сыйымдылығы С электр конденсаторы мен индуктивтілігі L шар- ғыдан тұратын электрмагниттік жүйені