Жаттығу 3.5 104 ПРОЕКТ §19

104
ПРОЕКТ
§19.
 
дЕНЕНің САЛМАҒЫ. САЛМАҚСЫЗдЫҚ
Сурет 3.30. Денеге және үстелге 
түскен күштер
m
mg

N
P
1. Күнделікті өмірде «салмақ» сөзі жиі қолданылады. Алайда оны 
ауырлық күшімен (
F
а
= 
mg
) шатастырмау қажет.
Салмақ
деп дененің Жерге тартылу барысында оның тіреуге не-
месе аспаға әрекет ету күшін айтады.
Жермен салыстырғанда қозғалмайтын горизонталь үстелдің үстінде 
орналасқан денені қарастырайық (сурет
3.30). Жермен байланысқан санақ жүйе-
сін 
инерциялық жүйе
деп қарастыра-
мыз. Денеге мына күштер әрекет етеді: 
тік (вертикаль) төмен бағытталған ауыр-
лық күші 
F
mg
a
=
және үстелдің денеге 
түсіретін серпімділік күші 
F
N
c
=
. Соң-
ғы күшті 
нормаль қысым күші
немесе 
тіректің реакция күші
деп атайды. Бір 
ғана денеге қарама-қарсы әрекет ететін бұл күштер бір-бірін теңгереді: 
F
F
N
a
c
= −
= −
.
Ньютонның үшінші заңы бойынша дене үстелге реакция күшіне 
қарама-қарсы, ал модулі оған тең күшпен әрекет етеді: 
P
N
= −
. Мұндағы 
Р
күші салмақ болып табылады. Расында да, жоғарыдағы теңдіктерді 
салыстырып мына өрнекті аламыз: 
P
F
mg
a
=
=
, яғни салмақ aуырлық 
күшіне тең болып шықты.
Алайда денеге түсетін ауырлық күші мен үстелге түсетін салмақ
күші әртүрлі күштер болып табылады; 

жүктеу/скачать 5,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: