Оқулық «гэотар-медиа»

351 
 
Сурет 11-2
. Қан түзу жүйесі 

352 
Гемопоэтикалық өсу факторлары бағаналық жасушалар факторынан, 
колониябелсендіруші 
фактордан, 
интерлейкиннен, 
эритропоэтиннен, 
тромбопоэтиннен тұрады. 

Эритропоэтин 
– 
гликопротеин 
табиғатты 
гормон. 
Ол 
гипоксиялық белсендіруге жауап ретінде бүйректе (90% жуық), ал аз 
мөлшерде - бауыр гепотоцитінде түзіледі. Эритропоэтин эритроид 
қатар жасушаларының дамуымен дифференцировкасына әсер етеді, 
оларда Hb өнуін белсендіреді. Дені сау адамдарда, кез келген 
гипоксия 
кезінде 
плазмада 
эритропоэтин 
концентрациясы 
айтарлықтай жоғарылайды.

Тромбопоэтин 
– 
тромбоцитопения 
кезеңінен 
соң 
мегакариоцитопоэзді жеделдетуші гормон. 

Колониябелсендіруші фактор – лейкопоэтиндер функциясын 
атқарады. 

Транскрипция факторы – ДНҚмен байланысушы және қан 
жасушаларының гендер экспрессиясын реттеуші ақуыздар. 

Фолий қышқылы және В
12
дәрумені ДНҚ синтезіне қажет. Фолаттар 
және В
12
дәрумен тағаммен түседі және аш ішекте сорылады. В
12
дәрумені 
ішекте 
сорылуы 
үшін 
асқазанның 
париетальды 
жасушаларында 
синтезделетін Касл ішкі факторы қажет. Фактор В
12 
дәруменді 
байланыстырады және оны ферменттер әсерінен бұзылуынан қорғайды. 
Касл ішкі факторының В
12 
дәруменімен комплексі кальций иондарының 
қатысуымен 
мықын 
ішегінің 
дистальды 
бөлігінің 
эпителиальдық 
жасушаларының рецепторларымен әрекеттеседі. Бұл жағдайда В
12
дәрумені жасушаға енеді, ал ішкі фактор босап шығады. Ішкі Касл 
факторының болмауы анемияның дамуын тудырады.

Темір микроэлементі гемопоэз үрдісінде өте маңызды роль 
атқарады: гем құрамына енеді (Hb-ның ақуызды емес бөлігіне) және Hb-
нің оттегін тасымалдаушы 
қасиетін анықтайды; темір көптеген 
металлопротеидтердің, ферменттердің құрамы болып табылады, яғни: 

метаболиттік үрдіске қатысады; 

иммундық резистенттіліктің жоғарғы деңгейін сақтауда 
маңызды болып табылады. 
Нәрестеде темірдің бастапқы қоры, жүктілік бойы анасынан плацента 
арқылы антенатальды белсенді түрде түсу арқылы қалыптасады, әсіресе 
гестацияның 28-32 аптасында үдей түседі. Бұл үрдіс белсенді, 
концентрация градиентіне қарсы және мүмкін бір бағытта - анасынан 
ұрыққа қарай беріледі. 
Патологиялық 
жүктілік 
ағысы 
жатырлы–плацентарлық 
қанайналымының бұзылуымен өтетін болса, темірдің ұрық ағзасына түсуі 
төмендейді. 

жүктеу/скачать 12,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: