этика мен кұкыктын басым касиеттері, элеуметтік, экономикалык жэне саяси ұйымдардың, әдет-ғүрыптардың өмір тэртібі мен ойлаудың (менталитеттің) негізгі формалары. П.Сорокин мэдениеттің үш типін бөліп көрсетеді: идеационалды, идеалистік және сезімдік. Жалғыз нактьшык пен күндылык ретінде Қүдайдың сезімнен тыс жэне акылдан тыс екендігі туралы принципке негізделген мәдениеттің унификациялык жүйесін ол идеационалдық деп атайды. Бұл типке брахмандык Үндінің, буддистік, лаоистік мәдениеттерді, б.з.д. ѴІІІ-ѴІ ғасырлардағы грек мәдениетін жэне батыстың ортағасырлык мэдениетін жаткызады. П.Сорокиннің пікірінше, "ортағасырлык Батыс мәдениеті эртүрлі мэдени нактылыктардың, кұбылыстардың жэне кұндылыктардың жиынтығы 279
емес, барлык бѳліктері объективті нактылық пен маңыздылыктың тек бір ғана жоғары кағидатын білдірген жалғыз тұтастык болды: Құдайдың мәңгілігі, шексіздігі, акылдан, сезімнен тыс екендігі, элем жэне адамды жаратқан кұдіреттілігі, эділдігі, эдемілігі". Идеалистік мэдениеттіқ негізгі принципі объективті нактылык және оның мэнін сезімталдыкпен байланыстыру аркылы сипатталады. "Біздің тек көретініміз, еститініміз, иісін сезетініміз, сезім органдары аркылы кабылдайтынымыз ғана нактылыкка жэне мэнділікке ие болады". Осы сезімдік нактылықтан тыс ештеңе де жоқ, біз сезіне алмайтын нәрсенің болуы мүмкін, бірак ол накты еместің, өмір сүрмейтіннің эквиваленті. Мәдениеттің күйреп бара жаткан идеационалдык жэне туындап келе жаткан идеалистік типтерінің принциптерінің косылуы, П.Сорокиннің
