тұрғыда да, эвристикалық тұрғыда да өз максатын жаксы орындайды", - деп жазады М.Вебер. Сонымен катар идеалды тип нактылыктың өзінде типологиялыкты бекіту приципінде кұрастырылады. Бұл белгілі бір тұтастық ретіндегі нактылықтың өзінде алуан турлілік бейберекетсіз емес, элі бекітілмеген, болжамданған өзінің ұйымы бар. Сондыктан "идеалды тип" - бұл мақсат емес, таным кур алы, М.Вебердіқ әлеуметтануында эртүрлі идеалдык тшггерді, яғни үстемдіктің (билік формасы, баскару), әлеуметтік эрекеттің, діннің типологиясын табуға болады. Мэдениеттаным үшін оның дін немесе діни өмір типологиясы қызығушылық тудырады. Бұл мәселеге оның "Протестант этикасы жэне капитализм рухы", "Дін социологиясы" еңбектері арналған. Ғалым өзінің жұмыстарын дамыған коғамдарға тэн діндарлыктың формаларын зерттеуге арнайды, негізгі назарды элемдік діндерге аударады: буддизм, иудаизм, зороастризм, христиан, ислам, яғни өзіндік санасы жетілген түлганың, интеллектуалдык дамудың, элеуметтіліктің жоғары деңгейі байкалатын коғамдардың діндері. Діни өмірдің эртүрлі формаларынъщ материалдары негізінде М.Вебер кандай әлеуметтік жағдайларда, элеуметтік топтар мен кәсіби топтарда діннің ғүрыптык-табынушылык, аскеттік-эрекеттік, мистикалык-пайымдык жэне интеллектуалды- догматтык сэттері басым болатынын бакылайды. Магиялык элементгер егінші халыктардың (әсіресе шаруаларда) дінінде көп ұншрасады, тағдырға, жазмышка сену жауынгер халыктардың (эскерилердің) дініне 277
гэн; кала халкының (колөнершілер еңбек процесін рационалды ұйымдастыруға бағынышты) рационалды сипатта болады.
